Επιλόχειος κατάθλιψη: Πότε τα συμπτώματα είναι ανησυχητικά και ποια η θεραπεία

Αίσθημα αδυναμίας, εξάντλησης και κόπωσης, εκνευρισμός, άγχος, νεύρα, δυσκολία συγκέντρωσης, απώλεια ενδιαφέροντος για όλα, αίσθημα απόρριψης, απελπισία, ανησυχία, αρνητικές σκέψεις: αυτά είναι μερικά από τα συμπτώματα της ψυχικής κατάστασης που μπορεί να εμφανίσει μια γυναίκα αμέσως μετά τον ερχομό του παιδιού της, για μικρό ή μεγαλύτερο διάστημα. 

Αν και κανείς δεν γνωρίζει τι ήταν εκείνο που ώθησε τη νεαρή μητέρα στο Νέο Κόσμο να ρίξει από το μπαλκόνι του πέμπτου ορόφου το κοριτσάκι της, προτού δώσει και η ίδια τέλος στην ζωή της, ούτε επιβεβαιώνεται αν έπασχε από κάποιο ψυχικό νόσημα, το ζήτημα της επιλόχειας κατάθλιψης αφορά άνδρες και γυναίκες, καθώς χιλιάδες νέες μητέρες κάθε χρόνο στη χώρα μας όπως και στον υπόλοιπο πλανήτη βιώνουν τα συμπτώματα, ενίοτε με δραματικές συνέπειες. 

Οι πρόσφατες αυτοκτονίες νέων γυναικών έκαναν πολλούς να σκεφτούν ότι πιθανώς οι γυναίκες να έπασχαν από τα συγκεκριμένα συμπτώματα. Εξάλλου η επιλόχειος κατάθλιψη δεν κάνει διακρίσεις. Χτυπά νέες μητέρες ακόμη κι αν αυτές είναι επώνυμες. Δεν είναι τυχαίο ότι διάσημες καλλιτέχνιδες όπως η τραγουδίστρια Αντέλ, η Γκουίνεθ Πάλτροου, η Μπρουκ Σίλντς, η Σελίν Ντιόν έχουν δημοσιοποιήσει κατά καιρούς το πρόβλημα που αντιμετώπισαν. 

Μάλιστα από τις πιο θλιβερές στιγμές που έρχονται στη μνήμη είναι όταν η ηθοποιός Ελευθερία Βιδάκη, μόλις στα 35 της χρόνια, έβαλε τέλος στη ζωή της μετά τη γέννηση του γιου της ακριβώς εξαιτίας της επιλόχειας κατάθλιψης. 

Η ηθοποιός που είχε γίνει ευρύτερα γνωστή μέσα από την τηλεοπτική σειρά «Κάτι τρέχει με τους δίπλα», πιεσμένη από τα συναισθήματα που προκαλεί η επιλόχειος κατάθλιψη έπεσε στο κενό από το διαμέρισμά της το 2004. «Παγκοσμίως το ποσοστό των γυναικών που φέρνουν στον κόσμο ένα παιδί και εμφανίζουν επιλόχεια κατάθλιψη αγγίζει το 15%» εξηγεί ο Παναγιώτης Καλιαντζής, Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος. 

«Για να αντιμετωπισθεί αυτή η ομολογουμένως δύσκολη κατάσταση, η γυναίκα πρέπει να έχει συμπαράσταση από το οικογενειακό της περιβάλλον και σωστή ενημέρωση από το γιατρό της. Οι συγγενείς όμως αν καταλάβουν ότι εμφανίζονται ύποπτα συμπτώματα, θα πρέπει να απευθύνονται αμέσως στον γυναικολόγο της ή σε ψυχίατρο» τονίζει ο κ. Καλιαντζής. Εξάλλου ο μεγάλος κίνδυνος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η πιθανότητα αυτοκτονίας. 

Τα συμπτώματα 

Συχνά τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης είναι δυσδιάκριτα. Η νέα μητέρα δεν εκδηλώνεται στους οικείους της, κλείνεται στον εαυτό της και αποφεύγει να περιγράψει τα γκρίζα συναισθήματα. Όμως αν το οικογενειακό περιβάλλον μιας λεχώνας είναι σε εγρήγορση, τότε μπορεί να αντιληφθεί τα ύποπτα σημάδια και να σπεύσει στο γιατρό. Γεγονός κρίσιμο, εάν σκεφτεί κανείς ότι με βάση τα διεθνή στατιστικά δεδομένα, μόνο μία στις τέσσερις περιπτώσεις διαγιγνώσκεται από τους ιατρούς και αντιμετωπίζεται. 

Αξιοσημείωτο είναι πως η επιλόχειος κατάθλιψη δεν θα πρέπει να συγχέεται με την επιλόχειο θλίψη, η διάρκεια της οποίας είναι περιορισμένη, ενώ επηρεάζει περίπου το 80% των γυναικών που έχουν φέρει στον κόσμο ένα παιδί.  Αντίθετα η επιλόχειος κατάθλιψη σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει ακόμη και δύο χρόνια, αλλά και να εμφανισθεί από 24 ώρες μέχρι και έξι μήνες μετά τον τοκετό.

Η γυναίκα στην περίπτωση της επιλόχειας κατάθλιψης εκδηλώνει συνήθως κακή διάθεση με συνεχή κλάματα. Δηλώνει ότι δεν είναι ικανοποιημένη από τίποτε, ενώ αρνείται να κάνει και δραστηριότητες που μπορεί στο παρελθόν να της έφερναν ευχαρίστηση.  Πολλοί επιστήμονες αποδίδουν τις τροποποιήσεις αυτές της συμπεριφοράς στις ορμονολογικές αλλαγές, αλλά και στη διαφοροποίηση του σώματος που προκύπτει συνήθως μετά τον τοκετό. 

Ταυτόχρονα η λεχώνα που βιώνει τα αρνητικά αυτά συναισθήματα παρουσιάζει και προβλήματα στον ύπνο αλλά και αλλαγές στο βάρος της.  Η ατονία, η έλλειψη ενεργητικότητας, το άγχος και η μόνιμη ανησυχία είναι χαρακτηριστικά που επίσης θα πρέπει να ανησυχήσουν την οικογένεια. Όμως βασικό στοιχείο της επιλόχειας κατάθλιψης είναι και η ενοχοποίηση. Η γυναίκα νοιώθει ότι δεν είναι ικανή να φροντίσει το παιδί της, θεωρεί ότι δεν έχει τη δυνατότητα να ανταπεξέλθει στα νέα δεδομένα, ενώ συχνά παραμελεί και το βρέφος. 

Και σωματικά σημάδια όμως μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους όπως πονοκέφαλοι, ενοχλήσεις και πόνοι στο στήθος, προβλήματα καρδιάς και κυρίως ταχυπαλμίες, ζαλάδες κ.λ.π. Παρότι οι ειδικοί επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει που οφείλεται τελικά η επιλόχειος κατάθλιψη, γυναίκες μεγαλύτερες σε ηλικία καθώς και πολύ νέες, παρουσιάζουν τα συμπτώματα συχνότερα και εκτιμάται ότι επιβαρυντικό ρόλο παίζει το οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης ή άλλων ψυχικών νόσων.

Επιβαρυντικός παράγοντας επίσης μπορεί να είναι και μία λειτουργική διαταραχή του θυρεοειδούς αδένα. Αξιοσημείωτο είναι πάντως ότι ψυχικές μεταβολές στη λοχεία δεν παρουσιάζουν μόνο οι γυναίκες αλλά και οι άνδρες, όπως δείχνουν οι τελευταίες μελέτες. Η περίοδος μετά τον τοκετό, η ονομαζόμενη λοχεία διάρκειας 40 ημερών, επιφέρει μεταβολές στον ψυχισμό τόσο της γυναίκας-μητέρας που γέννησε, όσο και σύμφωνα με τις νεότερες διασταυρωμένες έρευνες, και του πατέρα-συντρόφου.

Το διεθνές επιστημονικό περιοδικό Jama δημοσίευσε μάλιστα μία μεγάλη εργασία από το Παιδιατρικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Virginia των ΗΠΑ όπου συμπεριελήφθησαν 28000 περιστατικά. Διαπιστώθηκε ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης στους άντρες μετά τον τοκετό, παρουσιάζονται μεταξύ τρίτου και έκτου μήνα μετά τον τοκετό της γυναίκας. Στο 10% των ανδρών υπάρχει θετική σχέση με την μητρική κατάθλιψη.

Θεραπεία

Αναλόγως τα συμπτώματα και τη σοβαρότητα της επιλόχειας κατάθλιψης που παρουσιάζει μία νέα μητέρα, επιλέγεται και η θεραπεία. Μπορεί ο γιατρός και ειδικότερα ο ψυχίατρος να χορηγήσει ακόμη και αντικαταθλιπτικά φάρμακα για μεγάλο χρονικό. διάστημα. Είναι πιθανό να αξιοποιηθούν επίσης και σύγχρονες ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι ώστε να καταπολεμηθούν τα αρνητικά σημάδια και η γυναίκα να μπορεί να επανέλθει στους κανονικούς της ρυθμούς.