«Τρώω ένα ολόκληρο πακέτο μπισκότα όσο κοιμάμαι» - Αυτή είναι η πιο οδυνηρή διαταραχή του ύπνου

Η Jill ήταν στο γυμνάσιο όταν άρχισε να τρώει στον ύπνο της. Παρά το γεγονός ότι κουβαλούσε το φαγητό στο κρεβάτι της, προκειμένου να το καταναλώσει μέσα στη νύχτα, το επόμενο πρωί δεν είχε ιδέα σχετικά με το τι είχε συμβεί.

«Δεν μπορώ καν να εξηγήσω πόσο άρρωστη αισθάνομαι»

«Ξυπνούσα και πάνω ή δίπλα από το κρεβάτι μου έβλεπα δοχεία ή περιτυλίγματα από ολόκληρες συσκευασίες κράκερς ή μπισκότων», σημειώνει η ίδια στο CNN. Η Jill σήμερα είναι 62 ετών και ζει μια ώρα έξω από τη Μινεάπολη. Λόγω του στίγματος και των παρεξηγήσεων σχετικά με την διαταραχή του ύπνου της, το επώνυμό της δεν χρησιμοποιήθηκε στο δημοσίευμα του αμερικανικού μέσου. «Πολλοί πιστεύουν ότι απλώς σηκώνεσαι, τρως ένα σνακ και ξαναπέφτεις για ύπνο. Δεν είναι έτσι. Πρόκειται για ένα εντελώς διαφορετικό άτομο», λέει η ίδια για τη νυχτερινή συμπεριφορά που της επιβάλλει το ασυνείδητό της. «Δεν σηκώνομαι απλώς και παίρνω μία μπουκιά από αυτό ή το άλλο σνακ. Μπορώ να φάω ένα ολόκληρο πακέτο μπισκότα, να σηκωθώ ξανά και να φάω τέσσερα μπολ με δημητριακά, μετά ξανά ένα ολόκληρο κουτί κράκερς. Και είναι πάντα ανθυγιεινές, επεξεργασμένες τροφές, ποτέ δεν σηκώνομαι να φάω ένα μήλο», εξηγεί και υπογραμμίζει ότι, με την πάροδο του χρόνου, οι νύχτες κακής διατροφής και δυσλειτουργικού ύπνου μπορεί να έχουν αντίκτυπο στη συνολική υγεία της. «Δεν μπορώ καν να εξηγήσω πόσο άρρωστη αισθάνομαι.  Έχω σηκωθεί αμέτρητες φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, οπότε δεν είμαι ξεκούραστη, και έχω καταναλώσει τεράστιες ποσότητες “σκουπιδιών”. Ξυπνάω και καλούμαι να λειτουργήσω κανονικά για της υπόλοιπη μέρα. Και αυτό είναι κάτι που μού συμβαίνει εδώ και πολλά – πολλά χρόνια», τονίζει.

Η Jill ζει με τη διατροφική διαταραχή που σχετίζεται με τον ύπνο, γνωστή ως «sleep eating» (υπνική υπερφαγία). Πρόκειται για μία κατάσταση διέγερσης κατά την οποία μέρος του εγκεφάλου της ξυπνάει, ενώ το υπόλοιπο όργανο κοιμάται. Πρόκειται για μία ασυνήθιστη συμπεριφορά παρόμοια με την υπνοβασία, την ομιλία στον ύπνο, τον τρόμο στον ύπνο και το σεξ στον ύπνο (sexomnia). «Από όλες τις παρασυνείδητες διαταραχές, η διατροφική που σχετίζεται με τον ύπνο έχει τις χειρότερες επιπτώσεις στη ζωή των πασχόντων», εξηγεί ο καθηγητής ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο της Μινεσότα, Δρ Carlos Schenck. «Πρόκειται για άτομα με ανασταλτική συμπεριφορά απέναντι στο φαγητό σχεδόν κάθε βράδυ. Παίρνουν κιλά και αισθάνονται δυστυχισμένοι το πρωί. Είναι απλά φρικτό, επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής τους», εξηγεί ο ίδιος, που ειδικεύεται στη θεραπεία των παρασυνειδήσεων. Μπορεί να φαίνεται ότι υποδύονται ότι ονειρεύονται, στην πραγματικότητα όμως τα επεισόδια εμφανίζονται συχνότερα κατά τη διάρκεια του πιο αργού, βαθύτερου σταδίου του ύπνου που ονομάζεται «ύπνος δέλτα», υπογραμμίζει και προσθέτει πως, «κάτι πυροδοτεί έναν “συναγερμό” στο κεντρικό νευρικό σύστημα και το σώμα ενεργοποιείται ενώ η νόηση βρίσκεται σε βαθύ ύπνο».

Κατά την υπνική υπερφαγία, ο εγκέφαλος αναζητά τροφές που θα μπορούσαν να να ικανοποιήσουν την ανάγκη του σώματος για απόλαυση. Οι εξαιρετικά Οι εξαιρετικά επεξεργασμένες τροφές, όπως τα γλυκά, τα μπισκότα, τα κέικ, τα ντόνατς, τα τσιπς και τα κρακεράκια, είναι προτιμώμενες επιλογές, εξηγεί ο Schenck. «Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος και καμία αυτοσυγκράτηση. Οι πάσχοντες μπορούν να καταναλώσουν ακόμα και τροφές στις οποίες είναι αλλεργικοί, με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Είναι σπάνιο, αλλά συμβαίνει. Και επειδή επιλέγουν τροφές όπως το φυστικοβούτυρο, η σοκολάτα, το banoffee που περίσσεψε ή τα ζυμαρικά – με άλλα λόγια παχυντικά, υπερβολικά επεξεργασμένα comfort foods – μπορεί να αναπτύξουν διαβήτη ή υπέρταση, ή ακόμα και να επιδεινώσουν τους δείκτες τους στις εν λόγω παθήσεις», τονίζει. Από όλες τις διαταραχές ύπνου, το sleep eating θεραπεύεται πιο δύσκολα, με ποσοστό επιτυχίας μόλις στα δύο τρίτα των περιπτώσεων. Συγκριτικά, η επιτυχία της θεραπείας στα περιστατικά σεξουαλικής αϋπνίας, υπνοβασίας ή νυχτερινού τρόμου ξεπερνά το 75% των περιπτώσεων. «Μπορεί κάποιος να υπνοβατεί για πολλά χρόνια. Μόλις αρχίσει να τρώει κατά τη διάρκεια της νύχτας, το sleep eating γίνεται η μόνη του υπνοβατική συμπεριφορά», τονίζει ο Schenck και προσθέτει πως, «υπάρχει κάτι ακαταμάχητο στην υπνική υπερφαγία. Ποιος θέλει απλώς να υπνοβατεί αναδιατάσσοντας έπιπλα ή απλώς περιπλανώμενος μέσα στο σπίτι, όταν μπορεί να πάει να φάει;».

Η Jill, που παντρεύτηκε στις αρχές της δεκαετίας του '20, συνέχισε την υπνική υπερφαγία και στο κρεβάτι με τον νέο της σύζυγο. Ευτυχώς, εξηγεί η ίδια, αυτός κοιμόταν πολύ βαθιά. «Ξυπνούσε σε ένα κρεβάτι γεμάτο ψίχουλα και περιτυλίγματα και αναρωτιόταν τι μου συμβαίνει. Νόμιζε ότι ήμουν τρελή. Δεν καταλάβαινε. Αλλά ούτε κι εγώ καταλάβαινα γιατί δεν το έκανα σκόπιμα», λέει η ίδια που, όχι μόνο υπέφερε, αλλά πήρε και αισθητά βάρος ενώ η ποιότητα της διατροφής της έπεσε δραματικά. «Τρώω υγιεινά αλλά όλη την ημέρα ένιωθα τόσο άρρωστη που το τελευταίο πράγμα που ήθελα ήταν φαγητό – ακόμα και υγιεινό φαγητό. Ποιος θα ήθελε να φάει όταν, κάθε βράδυ, καταναλώνει τις θερμίδες έξι δείπνων των Ευχαριστιών;», λέει.

Η ίδια, νιώθοντας ντροπή για τη συμπεριφορά της, επί δεκαετίες κρατούσε τις συνήθειες κατά τον ύπνο της για τον εαυτό της. Μόνο όταν ο γιος της ανέπτυξε μία διαταραχή που ονομάζεται ιδιοπαθής υπερυπνηλία, κατά την οποία κοιμόταν για 18 ή περισσότερες ώρες συνεχόμενα, άρχισε να ρωτάει τους γιατρούς για την κατάστασή της. Δυστυχώς, όπως είπε, ούτε η συζήτηση σχετικά με την πάθηση πήγε καλά. «Πολλοί από τους γιατρούς με τους οποίους μίλησα δεν είχαν ιδέα ή απλώς δεν καταλάβαιναν τι μου συμβαίνει. Ένας από αυτούς μου είπε “ίσως αν τρώγατε ένα κομμάτι ψωμί πριν πέσετε για ύπνο;”, λες και αυτό θα έλυνε το πρόβλημα», τονίζει και προσθέτει πως, «αν δεν έχεις τη διαταραχή και δεν ζεις με αυτήν, δεν πρόκειται να έχεις πλήρη κατανόηση. Αλλά πραγματικά πίστευα ότι οι γιατροί θα ήξεραν να μου πουν περισσότερα . Το πρόβλημα ήταν ότι τότε ένιωθα μόνη, πιστεύοντας ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με μένα – και επειδή ούτε οι γιατροί καταλάβαιναν, πρέπει να έφταιγα εγώ», τονίζει.

Οι αιτίες πίσω από την πάθηση

Η ίδια, μετά από χρόνια επισκέψεων σε γιατρούς χωρίς αποτέλεσμα, ανακάλυψε το θεραπευτικό κέντρο Schenck στη Μινεάπολη. Για πρώτη φορά, υποβλήθηκε σε εργαστηριακή μελέτη ύπνου, η οποία και έδειξε ότι έπασχε από το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών, μια νευρολογική διαταραχή που προκαλεί δυσάρεστες αισθήσεις στα πόδια μαζί με μια ακατανίκητη επιθυμία να τα κινήσει. Συχνά, τα επεισόδια αρχίζουν το βράδυ και μπορεί να διαρκέσουν όλη τη νύχτα. «Πλέον έχει γίνει σύνδρομο ανήσυχου σώματος. Είναι ένα τίναγμα, σχεδόν σαν να σέρνεται μέσα μου ένα έντομο το οποίο διατρέχει όλο μου το σώμα», λέει η 62χρονη, η οποία προκειμένου να ηρεμήσει το σώμα της πριν τον ύπνο περπατάει μέσα στο σπίτι, κουνώντας χέρια και πόδια ασταμάτητα. «Είναι τόσο άβολο, που κουνάς τα μέλη του σώματός του, προσπαθώντας κατά κάποιο τρόπο, να τα κουράσεις. Υπάρχουν νύχτες που δεν μπορώ καν να περιγράψω πόσο άσχημο είναι αυτό το τίναγμα, βάζω τα κλάματα».

Όπως εξηγεί ο Schenck, το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών είναι από τις τέσσερις πιθανές αιτίες της υπνικής υπερφαγίας. «Μπορεί κανείς να αναπτύξει την διαταραχή από υπνοβασία, υπνική άπνοια, ορισμένα φάρμακα για την αϋπνία ή, όπως η Jill, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών. Όλα αυτά μπορεί να είναι οι τελικές αιτίες της διαταραχής η οποία σχετίζεται, τελικά, με τον ύπνο. Γι’ αυτό στην ιατρική το αποκαλούμε “τελική διαταραχή κοινής πορείας”. Βασικά, όλοι οι δρόμοι εξηγούν στη Ρώμη», εξηγεί ο ειδικός.

Βεβαίως, η Jill κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες φαγητού πολύ πριν το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών της γίνει αισθητό. Σύμφωνα με τον Schenck, η έρευνα έχει δείξει ότι η υπνική υπερφαγία μπορεί να εμφανιστεί πρώτη. «Μελετήσαμε μία ομάδα ασθενών που έτρωγαν στον ύπνο τους. Μαζί με την κατανάλωση φαγητού, παρουσίαζαν και περιοδικές κινήσεις των άκρων τους. Στη συνέχεια, πέντε ή δέκα χρόνια αργότερα εμφάνισαν κλασικά συμπτώματα συνδρόμου ανήσυχων ποδιών. Η υπερφαγία κατά τον ύπνο μπορεί να είναι ο πρώτος δείκτης μελλοντικής εμφάνισης του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών», τονίζει ενώ υπογραμμίζει πως άλλοι παράγοντες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν το οικογενειακό ιστορικό διατροφικών διαταραχών οποιουδήποτε είδους καθώς και το φύλο του ατόμου που πάσχει. «Η πάθηση είναι κυρίαρχη σε γυναίκες σε ποσοστό περίπου στο 70%. Η σεξουαλική αϋπνία, από την άλλη, εκδηλώνεται κατά 80% στους άνδρες. Είναι πιθανό η έμφαση που δίνει η κοινωνία στις διατροφικές συνήθειες των γυναικών κυρίως να συμβάλλει – αν τα άτομα, κατά τη διάρκεια της ημέρας, περιορίζουν το φαγητό τους και δεν παίρνουν αρκετές θερμίδες, μπορεί να οδηγηθούν στην κατανάλωση φαγητού στον ύπνο τους», εξηγεί ο ίδιος. Η Jill θυμάται τη μητέρα της να είναι μονίμως σε δίαιτα και αναρωτιέται εάν αυτός είναι ένας από τους παράγοντες που συνέβαλλαν στη συμπεριφορά της. «Το βασικό θέμα, ξέρετε, ήταν ότι έπρεπε να είμαστε αδύνατες. Αναρωτιέμαι αν ως παιδί το ενσωμάτωσα αυτό αλλά πραγματικά δεν ξέρω», δηλώνει η ίδια.

Από πλευρά του, ο Schenck ισχυρίζεται ότι, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, μπορούν να βοηθήσουν τους αγαπημένους τους που υποφέρουν από την πάθηση, ξυπνώντας τους κατά τη διάρκεια των επεισοδίων. Κάποιες φορές, ωστόσο, αυτή η προσπάθεια μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Μπορεί τα πάσχοντα άτομα να γίνουν ευερέθιστα και να θυμώσουν, καθώς τους ζητάται να σταματήσουν κάτι που νιώθουν την ανάγκη να κάνουν. «Κάποτε ανέλαβα μία μητέρα τριών έφηβων παιδιών. Η πάσχουσα πλήρωνε τα παιδιά της να κοιμούνται με υπνόσακους στην κουζίνα. Όταν, κατά τη διάρκεια της νύχτας, έμπαινε στην κουζίνα, τα παιδιά της ζητούσαν να σταματήσει. Τελικά, αυτό που έγινε ήταν η μητέρα να απογοητευτεί τόσο, που πλήρωσε περισσότερα χρήματα τα παιδιά της προκειμένου να γυρίσουν στα κρεβάτια της και να την αφήσουν να τρώει με την ησυχία της», τονίζει. Από την πρώτη φορά που η Jill επισκέφθηκε την κλινική του Schenck, έχουν  περάσει πάνω από 20 χρόνια. Σήμερα, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και η διατροφική διαταραχή που σχετίζεται με τον ύπνο της είναι ως επί το πλείστον υπό έλεγχο, όπως λέει η ίδια που καταναλώνει καθημερινά ένα κοκτέιλ τριών φαρμάκων που της συνταγογράφησε ο Schenck.

«Παίρνω τα φάρμακα νωρίς το βράδυ γιατί χρειάζεται λίγος χρόνος να δράσουν – ακόμα και ο ίδιος ο γιατρός εξεπλάγη που τα παίρνω τόσο νωρίς, προκειμένου, μέχρι την ώρα του ύπνου, να ηρεμήσει ο οργανισμός μου», λέει και προσθέτει πως, «το 99% του χρόνου τα φάρμακα λειτουργούν. Μπορεί, περιστασιακά, να έχω μία κακή μέρα ή νύχτα. Στις περιπτώσεις που δεν λειτουργούν, όμως, είναι εξαντλητικό». Η Jill κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να κρατήσει υπερβολικά επεξεργασμένες τροφές έξω από το σπίτι της. Κατά καιρούς, βέβαια, όταν την επισκέπτονται τα εγγόνια της, δεν τα καταφέρνει. Αλλά, όπως λέει, η ζωή της είναι εξαιρετικά καλύτερη από ότι ήταν πριν ξεκινήσει τη θεραπεία. «Είμαι πολύ, πολύ ευγνώμων που επιτέλους βρήκα κάποιον που καταλαβαίνει τι περνάω. Ξέρω ότι, εκεί έξω, υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που υποφέρουν ακριβώς όπως εγώ και η καρδιά μου τους συμπαραστέκεται. Είναι ένα δύσκολο ταξίδι το οποίο πρέπει να κάνουμε», υπογραμμίζει. Τι συμβουλή, όμως, δίνει στα άλλα πάσχοντα άτομα; Να υπερασπίζονται τους εαυτούς τους. Να κάνουν έρευνα και να διαβάσουν ό,τι μπορούν σχετικά με τη διαταραχή, ώστε να ξέρουν τις σωστές ερωτήσεις που θα απευθύνουν στον γιατρό τους. Πάνω απ’ όλα, να ζητήσουν να εξεταστούν εξονυχιστικά και κατά τη διάρκεια του ύπνου τους, προκειμένου να μάθουν τι πυροδοτεί αυτή τη συμπεριφορά. «Μην αφήνετε τους γιατρούς να σας υποτιμούν, να σας απορρίπτουν ή να σάς κάνουν να αισθάνεστε άσχημα. Μπορεί ο γιατρός να μην θέλει να κάνει μελέτη του ύπνου σας. Βρείτε κάποιον άλλο που θα το κάνει. Συνεχίστε να αναζητάτε, μέχρι να βρείτε τον κατάλληλο γιατρό. Πάρτε μία δεύτερη γνώμη, ακόμα και μία τρίτη αν νιώθετε ότι χρειάζεται. Απλώς μην το βάζετε κάτω», καταλήγει.