Άσχημα νέα αν αγαπάτε το μπέικον: Τι δείχνει νέα έρευνα για την κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος και το Αλτσχάιμερ

Αυξημένες κατά 14% είναι οι πιθανότητες άνοιας για τους ανθρώπους που καταναλώνουν περίπου 30 γραμμάτια αλλαντικών από κόκκινο κρέας ημερησίως, σύμφωνα με το προσχέδιο νέας έρευνας που επικαλείται το CNN.

Ωστόσο, οι άνθρωποι που αντικατέστησαν τη μικρή, ημερήσια μερίδα επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος με μία μερίδα ξηρών καρπών ή και οσπρίων, μειώνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης της νόσου κατά περίπου 20%. «Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο εκδήλωσης άνοιας, ξεκινώντας από τις συνήθειες που είναι γνωστό ότι μειώνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης καρδιαγγειακών παθήσεων», δήλωσε ο καθηγητής επιδημιολογίας και διατροφής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ στη Βοστώνη, δρ Walter Willett και πρόσθεσε πως, «ακόμη υπάρχουν πτυχές του θέματος που πρέπει να κατανοήσουμε περισσότερο λεπτομερώς. Για παράδειγμα, φαίνεται ότι ορισμένα τρόφιμα μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συμπεριληφθούν στη διατροφή μας. Θα θέλαμε να κατανοήσουμε τα δραστικά τους συστατικά συγκεκριμένα, αλλά δεν είναι απαραίτητο να περιμένουμε μέχρι να έχουμε όλες τις λεπτομέρειες, προκειμένου να αναλάβουμε δράση».

Η μελέτη βασίστηκε στην παρατήρηση και μπορεί να δείξει μόνο τη συσχέτιση και όχι απαραιτήτως τα αίτια ή τα αποτελέσματα, εξήγησε στο αμερικανικό μέσο ο δρ. Ντέιβιντ Κατζ, ειδικός στην προληπτική ιατρική και στην ιατρική του τρόπου ζωής, ο οποίος δε συμμετείχε στην έρευνα. «Ωστόσο», πρόσθεσε, «είναι πολύ πιθανό οι συσχετίσεις να είναι αιτιώδεις, καθώς οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ και την απώλεια της γνωστικής λειτουργίας είναι οι ίδιοι με τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, τα οποία συνδέονται στενά με την κατανάλωση επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος». Ο ίδιος είναι ο ιδρυτής της μη κερδοσκοπικής True Health Initiative, ενός παγκόσμιου συνασπισμού εμπειρογνωμόνων αφιερωμένου στην ιατρική του τρόπου ζωής που βασίζεται σε αποδείξεις. Η μελέτη, που βρίσκεται στην τελευταία φάση πριν τη δημοσίευση, παρουσιάστηκε την περασμένη Τετάρτη (31/07) στο διεθνές συνέδριο της Ένωσης Alzheimer 2024 στη Φιλαδέλφεια. Οι ερευνητές συνέλεξαν, επί πάνω από τρεις δεκαετίες, κάθε 2 – 4 χρόνια, διατροφικά δεδομένα από περισσότερους από 130.000 συμμετέχοντες στη Nurses' Health Study – μία από τις μεγαλύτερες έρευνες για τους παράγοντες κινδύνου εκδήλωσης σημαντικών χρόνιων ασθενειών στις γυναίκες- αλλά και τη συμπληρωματική Health Professionals Follow-Up Study, που διερεύνησε τους ίδιους παράγοντες κινδύνου στους άντρες. 

Άνδρες και γυναίκες συμμετέχοντες ρωτήθηκαν πόσο συχνά μπορεί να έτρωγαν μία μερίδα αλλαντικών, η οποία και θα μπορούσε να είναι δύο φέτες μπέικον, ένα χοτ ντογκ, δύο μικρά λουκάνικα κοκτέιλ, και σάντουιτς με σαλάμι, πάριζα ή άλλο επεξεργασμένο κρέας. Κατά τη μελέτη, όλοι ρωτήθηκαν πόσο συχνά κατανάλωναν ξηρούς καρπούς και όσπρια, όπως μία κουταλιά της σούπας φυστικοβούτυρο, μία χούφτα φιστίκια, καρύδια ή άλλους ξηρούς καρπούς, ένα ποτήρι γάλα σόγιας, μισό φλιτζάνι edamame ή μία τυπική μερίδα τόφου ή πρωτεΐνης σόγιας, 90 γραμμαρίων.  «Πρόκειται για αντιφλεγμονώδεις τροφές οι οποίες, όπως μπορείτε να φανταστείτε, έχουν πολλά οφέλη εκτός της μείωσης της κατανάλωσης επεξεργασμένων κρεάτων με τοξίνες, νιτρικά και νάτριο, που δε βοηθούν τον οργανισμό», εξήγησε στο μέσο η επιστημονική υπεύθυνη της Ένωσης Αλτσχάιμερ των ΗΠΑ, δρ. Μαρία Καρίγιο. Εκτός του 14% μείωσης της γνωστικής λειτουργίας που συνδέεται με την κατανάλωση περίπου δύο μερίδων επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος την εβδομάδα, η μελέτη διαπίστωσε αυξημένο κίνδυνο που συνδέεται με την κατανάλωση κάθε επιπλέον μερίδας αλλαντικών. Όπως σημειώνεται, κάθε πρόσθετη ημερήσια μερίδα, προκαλεί  1,61 χρόνια γνωστικής γήρανσης για τη σφαιρική νόηση και επιπλέον 1,69 χρόνια γνωστικής γήρανσης στη λεκτική μνήμη.

Η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, βοηθός ερευνητής στο τμήμα Δικτυακής Ιατρικής Channing του Νοσοκομείου Brigham and Women's στη Βοστώνη, Yuhan Li, εξήγησε ότι, «η σφαιρική νόηση παρέχει μια ευρεία επισκόπηση της γνωστικής λειτουργίας. Μπορεί να βοηθήσει στην καταγραφή της συνολικής επίδρασης των διατροφικών παραγόντων και του τρόπου ζωής στη γνωστική υγεία». Η ίδια εξήγησε πως, «η λεκτική μνήμη αναφέρεται στη μνήμη για πληροφορίες που παρουσιάζονται προφορικά. Αποτελεί σημαντικό προγνωστικό παράγοντα της νόσου Αλτσχάιμερ». 

Πώς μπορούμε να μειώσουμε το επεξεργασμένο, κόκκινο κρέας από τη διατροφή μας

Η αλήθεια είναι ότι η απλή αντικατάσταση προϊόντων ζωικής προέλευσης με προϊόντα φυτικής προέλευσης δεν οδηγεί αυτόματα σε πιο υγιεινή διατροφή. Όπως δείχνει και η μελέτη, το αποτέλεσμα μπορεί να εξαρτάται από τα είδη των τροφίμων που καταναλώνουμε.

Αντί να εστιάζουμε στα οφέλη και τις αρνητικές συνέπειες από την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων υγιεινών για την καρδιά, είναι χρήσιμο να επικεντρωνόμαστε στα συνολικά πρότυπα διατροφής. Αυτό συνιστά και ο ερευνητής καθηγητής Ιατρικής στο Κέντρο Έρευνας Πρόληψης του Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, Κρίστοφερ Γκάρντνερ. Ο ίδιος, που δε συμμετείχε στην έρευνα, τόνισε πως, «όταν μιλάμε για ένα μόνο θρεπτικό συστατικό που είναι ωφέλιμο για την καρδιά, οι άνθρωποι έχουν την τάση να το εισαγάγουν στη διατροφή τους και να ισχυριστούν ότι τρώνε υγιεινά».

Όπως πρόσθεσε, «αν, αντίστοιχα, μιλάμε για μία υπερτροφή, όπως οι σπόροι chia, θα μπορούσε κανείς να τους πασπαλίσει πάνω από ένα ανθυγιεινό πιάτο και να θεωρήσει εαυτόν προστατευμένο. Δε λειτουργεί με αυτό τον τρόπο, πρέπει κανείς να υιοθετήσει ένα συνολικό, υγιεινό πρότυπο διατροφής». Σύμφωνα με τους ειδικούς, διατροφικά σχέδια όπως η μεσογειακή δίαιτα ή το DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), αφορούν περισσότερο στον τρόπο ζωής όσων τα ακολουθούν, παρά στον στόχο της απώλειας βάρους. Και τα δύο επικεντρώνονται στην απλή μαγειρική με προϊόντα φυτικής προέλευσης, με την πλειοψηφία των γευμάτων να αποτελείται από φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, φασόλια, ξηρούς καρπούς και σπόρους.

Η πρόσληψη κόκκινου κρέατος είναι περιορισμένη και, αντ’ αυτής, δίνεται έμφαση στην κατανάλωση υγιεινών, λιπαρών ψαριών, που είναι γεμάτα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και κάνουν καλό στον εγκέφαλο, καθώς και σε άπαχα κρέατα όπως τα πουλερικά και το χοιρινό φιλέτο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ένας εύκολος τρόπος να ξεκινήσουμε μία διατροφή με μειωμένη πρόσληψη κρέατος, θα ήταν να μαγειρεύουμε κάθε εβδομάδα ένα γεύμα με βάση τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης και τα λαχανικά. Για τις φορές που θέλουμε να ενσωματώσουμε το κρέας στη διατροφή μας, καλό είναι να χρησιμοποιούμε μικρά κομμάτια κοτόπουλου ή φέτες άπαχου κρέατος. Άλλο εύκολο βήμα θα ήταν να αντικαταστήσουμε τα επεξεργασμένα δημητριακά με ολικής άλεσης. Καλό είναι να προτιμάμε ψωμί ή ζυμαρικά ολικής άλεσης και να αντικαταστήσουμε το λευκό ρύζι με καστανό ή άγριο.