┋ Υγεία ┋ 09.11.2020 13:23

Κορονοϊός: Τι προκαλεί την «καταιγίδα» του ανοσοποιητικού σε ασθενείς με Covid-19

Πρόκειται για μια αυτοκαταστροφική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που επιδεινώνει σοβαρά την κατάσταση αρκετών ασθενών με Covid-19

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά ┋

Οι επιστήμονες εγείρουν πλέον σημαντικές αμφιβολίες τι είναι αυτό που προκαλεί την λεγόμενη «καταιγίδα κυτταροκινών», μια αυτοκαταστροφική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που επιδεινώνει σοβαρά την κατάσταση αρκετών ασθενών με Covid-19.

Η αμφιβολία εστιάζεται σε μια κυτταροκίνη (ή κυττοκίνη), την ιντερλευκίνη-6 (IL-6), η οποία έχει θεωρηθεί κατ' εξοχήν υπεύθυνη για την αντίδραση-μπούμερανγκ της άμυνας του οργανισμού κατά του κορονοϊού SARS-CoV-2, κάτι που όμως δεν επιβεβαιώνουν οι νεότερες έρευνες. Αυτό, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», δημιουργεί αναπόφευκτα αμφιβολίες και για την αποτελεσματικότητα των θεραπειών για τον κορονοϊό, οι οποίες εστιάζουν στην ιντερλευκίνη-6, προκειμένου να καταλαγιάσουν την «καταιγίδα». Επίσης συντηρεί το μυστήριο σχετικά με το τι τελικά προκαλεί ορισμένους θανάτους από Covid-19 και πώς αυτοί μπορεί να αποτραπούν.

Η «καταιγίδα κυτταροκινών», ως εξήγηση για ορισμένους θανάτους ασθενών με κορονοϊό, ξεκίνησε με πρώιμες αναφορές από την Κίνα, όπου πρωτοδοκιμάστηκαν φάρμακα που μπλοκάρουν την IL-6, ενώ ακολούθησαν παρόμοιες αναφορές από την Ιταλία. Η εν λόγω ανοσιακή υπεραντίδραση παρατηρείται μερικές φορές σε σοβαρές λοιμώξεις, ακόμη κι αν οι ασθενείς εμφανίζουν λίγη έως μηδαμινή ποσότητα του κορονοϊού, κάτι που δείχνει ότι ο οργανισμός τους τον «ξεφορτώθηκε». Όμως -σύμφωνα με τη θεωρία της «καταιγίδας» - οι άμυνες του οργανισμού μπορεί να γίνουν ανεξέλεγκτες, απελευθερώνοντας μαζικά κυτταροκίνες, που κάνουν σοβαρή ζημιά στους ιστούς και στα όργανα.

Ορισμένα φάρμακα που μπλοκάρουν την ιντερλευκίνη-6 και ήδη χρησιμοποιούνται (π.χ. για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας), αξιοποιήθηκαν σε πολλά νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο στη θεραπεία των ασθενών με Covid-19. Όμως νεότερες μελέτες, υποστηρίζουν μερικοί επιστήμονες (δεν συμφωνούν όλοι), δείχνουν ότι η IL-6 δεν είναι ο κύριος ένοχος των «καταιγίδων», ούτε οι τελευταίες συμβαίνουν πάντα με τον ίδιο τρόπο. Οι νέες έρευνες έχουν αποτύχει να δείξουν ότι όντως τα φάρμακα κατά της ιντερλευκίνης-6 είναι αποτελεσματικά στην Covid-19, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις τα επίπεδα της IL-6 δεν είναι καν περισσότερο αυξημένα στους ασθενείς με κορονοϊό, σε σχέση με άλλους ασθενείς που βρίσκονται σε σοβαρή κατάσταση για άλλο λόγο.

Τρεις μελέτες σε αμερικανικά ιατρικά περιοδικά (δύο στο JAMA Internal Medicine και μία στο New England Journal of Medicine) δεν βρήκαν καμία ένδειξη ότι ένα κοινό φάρμακο κατά της IL-6, το tocilizumab κατά της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, μειώνει τον κίνδυνο θανάτου των ασθενών με Covid-19 σε κρίσιμη κατάσταση. Η ίδια η εταιρεία Roche που παράγει το φάρμακο, έκανε δικές της δοκιμές και βρήκε ότι αυτό δεν βοηθά ουσιαστικά στην περίπτωση της Covid-19.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του ΑΠΕ-ΜΠΕ, ορισμένοι επιστήμονες, όπως η εντατικολόγος δρ Καρολάιν Κάλφι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, έχουν πρόβλημα με τον ίδιο τον όρο «καταιγίδα κυτταροκινών» που, όπως λέει, «δεν έχει συγκεκριμένο ορισμό». Μπορεί ο όρος να είναι ευφάνταστος και να τράβηξε την προσοχή των μέσων ενημέρωσης και του κοινού, αλλά «χωρίς ορισμό, δεν υπάρχουν διαγνωστικά κριτήρια που να δείχνουν ότι τελικά πράγματι υπάρχει τέτοιο πράγμα».

Αλλά ακόμη κι αν η «καταιγίδα» υπάρχει, η ιντερελευκίνη-6 μάλλον παίζει ρόλο συνεπιβάτη παρά οδηγού, καθώς εκατοντάδες κυτταροκίνες απελευθερώνονται όταν ενεργοποιείται το ανοσοποιητικό σύστημα και η μία αλληλεπιδρά με την άλλη μέσα από πολύπλοκες διαδικασίες. «Είναι σαν ένα σπαγκέτι μπλεγμένο με τόσους πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Είναι υπεραισιόδοξο να θεωρεί κάποιος ότι η IL-6 θα είναι η απάντηση για το κάθε τι», ανέφερε ο ανοσολόγος δρ Μπρους Γουόκερ, διευθυντής του Ινστιτούτου Ragon του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης και των νοσοκομείων ΜΙΤ και Χάρβαρντ.

Μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχαν συστηματικές μελέτες που να αξιολογούν κατά πόσο τα επίπεδα της IL-6 είναι αφύσικα αυξημένα στους ασθενείς με Covid-19. Αλλά μια νέα έρευνα, με επικεφαλής τον λοιμωξιολόγο δρα Τζόναθαν Παρ του Πανεπιστημίου της Β.Καρολίνα, δείχνει πως δεν είναι και ότι μάλιστα συχνά είναι χαμηλότερα από ό,τι σε άλλες σοβαρές περιπτώσεις (π.χ. σήψη). Μια δεύτερη μελέτη, με επικεφαλής την Κάλφι, που αξιολόγησε πέντε έρευνες σε περισσότερους από 900 ασθενείς με σοβαρή Covid-19, βρήκε ότι τα επίπεδα της ιντερλευκίνης-6 ήtαν από φυσιολογικά έως μόνο ελαφρώς αυξημένα.

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος δρ Γουίλιαμ Φίσερ του Πανεπιστημίου της Β.Καρολίνα επεσήμανε ότι η ιδέα της καταιγίδας κυτταροκινών «εμφανίζεται στο προσκήνιο σε κάθε σοβαρή λοίμωξη από ιό, όπως AIDS, Έμπολα, γρίπη, πυρετό Λάσσα, SARS και MERS». Όμως, όπως είπε, «είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κάποιος τι καθοδηγεί την παθολογία, αν είναι μόνο ο ιός ή τόσο ο ιός όσο και η υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που προσπαθεί να καθαρίσει τον ιό».

Εκτός από την IL-6, άλλοι παράγοντες, όπως οι πρωτεΐνες φεριτίνη και CRP, μπορεί να εμπλέκονται στην αυτοκαταστροφική αμυντική αντίδραση. Σε κάθε περίπτωση, τόνισε η Κάλφι, τα νέα ευρήματα, σχετικά με το ρόλο της IL-6 και τη χρησιμότητα των φαρμάκων εναντίον της, διδάσκουν ένα μάθημα για τους γιατρούς: «Πρέπει να είμαστε πραγματικά ταπεινοί αναφορικά με τη βιολογική πολυπλοκότητα».

Διαβάστε ακόμη