Ντασό - Αλλατίνι: Η αυτοκρατορία των μαχητικών Mirage και οι ρίζες της στη Θεσσαλονίκη

«Στο βάθος είμαστε όλοι παιδιά της Ελλάδας!». Ο Λοράν Ντασό, γόνος της δυναστείας Ντασό που διοικεί τον γαλλικό κολοσσό της αεροναυπηγικής Dassault Aviation, κατασκευαστή των μαχητικών Mirage και Rafalle, δεν έκρυβε τη συγκίνησή του το πρωί της Τετάρτης, όταν έκανε τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Θεσσαλονικιού προγόνου του, Μωυσή Αλλατίνι. Ο σπουδαίος γιατρός, επιχειρηματίας και ανθρωπιστής, που συνέβαλε στην οικονομική και εκπαιδευτική αναμόρφωση της Θεσσαλονίκης τον 19^ο αιώνα, πήρε τη θέση του στους κήπους της εξοχικής έπαυλης της οικογένειας Αλλατίνι (βίλα Αλλατίνι), σημερινής έδρας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, και θα διηγείται με τον δικό του τρόπο μια γοητευτική ιστορική διαδρομή άνω των δύο αιώνων.

«Αισθάνομαι τόσο Γάλλος, όσο και Θεσσαλονικιός και πολίτης του κόσμου», είπε ο Λοράν Ντασό, κοιτώντας τους κήπους όπου περνούσε τα καλοκαίρια της παιδικής του ηλικίας ο παππούς του, Μαρσέλ Ντασό, ιδρυτής της οικονομικής αυτοκρατορίας. Όπως παρατήρησε, δεν είναι τυχαία η συνάντηση στην γη του Πλάτωνα, του τόπου από όπου έλκει τις ρίζες του ο ευρωπαϊκός πολιτισμός.

Ο Λοράν Ντασό είναι γιος του Σερζ Ντασό, που έφυγε από τη ζωή πριν από δύο χρόνια, εγγονός του Μαρσέλ Ντασό, ιδρυτή του κολοσσού της αεροναυπηγικής και δισέγγονος της Νοεμί Αλλατίνι. Η τελευταία, που μεγάλωσε στη βίλα Αλλατίνι, ήταν κατά κάποιον τρόπο ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των Αλλατίνι και των Ντασό, ο άνθρωπος μέσω του οποίου συνεχίστηκε στο Παρίσι η ιστορική και επιχειρηματική διαδρομή που είχε ξεκινήσει στη Θεσσαλονίκη.

Ο Μωυσής Αλλατίνι, η προτομή του οποίου κοσμεί από σήμερα τους κήπους της Περιφέρειας, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1809 και ήταν πρώτος γιος του Λάζαρο Αλλατίνι και της Άννας Μορπούργκο. Η οικογένεια είχε έρθει στην πόλη από το Λιβόρνο της Ιταλίας, στα τέλη του 18^ου αιώνα. Ακολούθησε σπουδές ιατρικής στη Φλωρεντία και άσκησε το επάγγελμα του γιατρού στην Ιταλία. Μετά τον θάνατο του πατέρα του επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη για να αναλάβει τις οικογενειακές επιχειρήσεις, χωρίς όμως να εγκαταλείψει την ιατρική. Με δική του πρωτοβουλία, Εβραίοι ιατροί ίδρυσαν υγειονομική επιτροπή, η οποία παρείχε δωρεάν περίθαλψη στους απόρους. Άνθρωπος της προόδου και του εκσυγχρονισμού, ενστερνίστηκε πλήρως τις ιδέες του Διαφωτισμού και το άνοιγμα προς τον Δυτικό Κόσμο. Πίστευε ότι έπρεπε να γίνουν ριζικές μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς: εκπαίδευση, θρησκεία, οικονομία, βιομηχανία, υγεία, πολιτισμός. Παρείχε οικονομική στήριξη σε πολλά σχολεία. Δημιούργησε την τράπεζα Αλλατίνι, έναν νέο μεγάλο ατμοκίνητο μύλο, πολλά καπνεργοστάσια, σαπωνοποιεία, υφαντουργεία, μεταξουργεία, το ζυθοποιείο Όλυμπος και ένα πλινθοποιείο, δημιουργώντας πολλές θέσεις εργασίας.

Το ευρύ και ανοικτό πνεύμα του ήρθε σε αντιπαράθεση και τελικά σε σύγκρουση με τον σκοταδισμό ορισμένων ραββίνων που αντιστέκονταν σε κάθε εκπαιδευτική πρόοδο.

Το 1873 προχώρησε στην ίδρυση σχολείων της Alliance Israelite Universelle (Παγκόσμιας Ισραηλιτικής Ένωσης), αναλαμβάνοντας την προεδρία της τοπικής επιτροπής της οργάνωσης. Τα γαλλικά έγιναν η γλώσσα όλων των μαθητών σ΄ αυτά τα σχολεία, στα οποία διδάσκονταν επίσης τουρκικά, ελληνικά, ισπανοεβραϊκά, εβραϊκά και ιταλικά.

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1882, ο Μωυσής Αλλατίνι πεθαίνει. Η κηδεία είναι μεγαλοπρεπής. Στην πομπή συμμετείχαν όλες οι πολιτικές και θρησκευτικές προσωπικότητες της πόλης, Εβραίοι, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι.

Έξι χρόνια μετά τον θάνατό του, το 1888, κτίστηκε η βίλα Αλλατίνι, ο μεγαλοπρεπέστερος πύργος στην τότε συνοικία των Εξοχών, στην σημερινή συνοικία Ντεπό, σε σχέδια του διάσημου Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι. Ο ίδιος σχεδίασε και τους εμβληματικούς μύλους Αλλατίνι, δύο χρόνια αργότερα. Η ανιψιά του Μωυσή, Νοεμί, και ο γιος της, Μαρσέλ Ντασό, περνούσαν εκεί τα καλοκαίρια τους, μέχρι το 1909, όταν η οικογένεια εκτοπίστηκε από τη Θεσσαλονίκη, λόγω της ιταλικής της καταγωγής, λίγο πριν από το ξέσπασμα του ιταλοτουρκικού πολέμου. Η επιχειρηματική και όχι μόνο πορεία τριών γενιών της δυναστείας Αλλατίνι στη Θεσσαλονίκη τερματίστηκε βίαια.

Αμέσως μετά, η βίλα Αλλατίνι χρησιμοποιήθηκε από τους Νεότουρκους ως χώρος κατ΄ οίκον περιορισμού του έκπτωτου τελευταίου σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Αμπτούλ Χαμίντ.

Η Ναόμι Αλλατίνι και ο σύζυγός της, Αδόλφος Μπλοχ εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι, όπου το 1928 ο γιος τους Μαρσέλ ίδρυσε την αεροπορική εταιρία Μαρσέλ Μπλοχ. Στον Β Παγκόσμιο πόλεμο ο τελευταίος εκτοπίστηκε από τους κατακτητές Ναζί στο Μπούχενβαλντ, καθώς αρνήθηκε να τους αποκαλύψει την πρωτοποριακή για την εποχή αεροναυπηγική τεχνολογία που είχε αναπτύξει.

Το 1946 η οικογένεια Μπλοχ μετονομάστηκε σε Ντασό, χρησιμοποιώντας ένα παλιό ψευδώνυμο, και ασπάστηκε τον καθολικισμό. Η εταιρία μετονομάστηκε σε Dassault Aviation και τα επόμενα χρόνια πέρασε στα χέρια του Σερζ Ντασό, ο οποίος την ανέπτυξε περαιτέρω και τη μετέτρεψε σε έναν από τους ισχυρότερους ομίλους της αεροναυπηγικής σε παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα, επέκτεινε τις δραστηριότητές του σε άλλους κλάδους, φτάνοντας μέχρι και στην ιδιοκτησία της εφημερίδας Figaro. O Σερζ Ντασό πέθανε το 2018 και άφησε τη διοίκηση του ομίλου στους απογόνους του, μεταξύ αυτών και ο Λοράν.

Ο Λοράν Ντασό επισκέφθηκε πρώτη φορά τη Θεσσαλονίκη και τη βίλα Αλλατίνι το 2012, μαζί με την μητέρα του, Νικόλ και τα αδέλφια του Τιερί και Μαρί Ελέν. Αφορμή ήταν τα εγκαίνια αίθουσας του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, που έγινε με δωρεά της οικογένειας και έκτοτε φέρει το όνομα «αίθουσα Αλλατίνι – Ντασό.

Περιηγήθηκε στην εξοχική κατοικία των προγόνων του και σε συνέντευξή του είπε πως θεωρεί τμήμα της δικής του παιδείας την ελληνική και εβραϊκή του καταγωγή. Τότε γεννήθηκε η ιδέα για τη δωρεά της προτομής του Μωυσή Αλλατίνι, που υλοποιήθηκε σήμερα.