Η πολύκροτη δίκη των πρωταιτίων της χούντας και οι ποινές που επιβλήθηκαν

Ένα χρόνο μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, τον Ιούλιο του 1975, άρχισε στις φυλακές Κορυδαλλού η δίκη των προταιτίων της χούντας, κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας. Στο εδώλιο κάθισαν οι πραξικοπηματίες της «21ης Απριλίου». Ανάμεσά τους ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο Στυλιανός Παττακός και ο Νικόλαος Μακαρέζος, καθώς και ο Δημήτριος Ιωαννίδης.

Οι πρωταίτιοι του πραξικοπήματος βρέθηκαν στη θέση του κατηγορουμένου έπειτα από μήνυση που κατέθεσαν σε βάρος τους πέντε δικηγόροι. Επρόκειτο για τον Ευάγγελο Γιαννόπουλο, τον Γρηγόρη Κασιμάτη, τον Φοίβο Κούτσικα, τον Κωνσταντίνο Αναγνωστάκη και τον Αλέξανδρο Λυκουρέζο. Μάλιστα για αρκετούς μήνες οι πραξικοπηματίες ήταν ελεύθεροι ή σε κατ΄οίκον περιορισμό όπως ο Γεώργιος Παπαδόπουλος. 

Στο βούλευμα που εκδόθηκε συμπεριλαμβάνονταν 24 ονόματα, όμως τέσσερις εξ αυτών δεν δικάστηκαν. Ο λόγος για τους Ασλανίδη - ήταν φυλακισμένος στη Γένοβα -, Κωτσέλη και Παλαιολόγο που φυγοδικούσαν καθώς και ο Θεοφιλογιαννάκος ο οποίος δικάστηκε από στρατοδικείο στη δίκη των βασανιστών.

Την δικαστική έδρα αποτελούσαν ο πρόεδρος Ιωάννης Ντεγιάννης, οι εφέτες Π. Λογοθέτης, Π. Κωνσταντινόπουλος, Ιω. Γρίβας και Γ. Πλαγιαννάκος. Αναπληρωματικά μέλη ήταν οι εφέτες Ηλ. Γιαννόπουλος και Δ. ΤΖούμας. Στην εισαγγελική έδρα κάθονταν οι εισαγγελείς εφετών Κ. Σταμάτης και Σπ. Κανίνιας. Οι μάρτυρες της δίκης έφτασαν τους 65. Ανάμεσά τους ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Γεώργιος Μαύρος, ο Γεώργιος Ράλλης και προσωπικότητες της αριστεράς όπως ο Χαρίλαος Φλωράκης και ο Ηλίας Ηλίου.

Η τετράδα Παπαδόπουλος, Παττακός, Μακαρέζος, Ιωαννίδης κράτησαν την ίδια στάση σε όλη τη διάρκεια της απολογίας τους. Χαρακτηριστικός είναι ο διάλογος ανάμεσα στον πρόεδρο του δικαστηρίου με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο στην αρχή της διαδικασίας. 

Ι. Ντεγιάννης: Λέγεστε Γεώργιος Παπαδόπουλος, του;

Γ. Παπαδ.: Χρήστου

Ι. Ντεγιάννης: Η μητέρα σας;

Γ. Παπαδ.: Χρυσούλα

Ι. Ντεγιάννης: Γεννηθήκατε που;

Γ. Παπαδ.: Ελαιοχώριο Αχαΐας

Ι. Ντεγιάννης: Και κάθεστε;

Γ.Παπαδ.: Αθήναις.

Ι.Ντεγιάννης: Και τι δουλειά κάνετε;

Γ. Παπαδ.:Εν αποστρατεία ταξίαρχος.

Ι. Ντεγιάννης: Παντρεμένος είστε;

Γ. Παπαδ.:Μάλιστα.

Ι. Ντεγιάννης: Πως τη λένε τη γυναίκα σας;

Γ. Παπαδ.: Εκ δεύτερου γάμου Δεσποίνης Κάσταρη.

Ι. Ντεγιάννης: Παιδιά έχετε;

Γ. Παπαδ.: Τρία. Ένα άρρεν, δύο θήλαι.

Ι. Ντεγιάννης: Πως λέγονται;

Γ. Παπαδ.: Χρήστος, Χρυσούλα και Υπερμαχία.

Ι. Ντεγιάννης: Έχετε κατηγορηθεί άλλη φορά;

Γ. Παπαδ.: Όχι.

Στη συνέχεια και όταν ήρθε η ώρα του Στυλιανού Παττακού να καταθέσει προκλήθηκε στιγμιαία ένταση από την έδρα του δικαστηρίου. Και αυτό διότι ο Παττακός με ειρωνικό τόνο αναφέρθηκε στον τόπο κατοικίας του. Όταν απάντησε ότι διέμενε στον Κορυδαλλό παρενέβη ο Ιωάννης Ντεγιάννης και του είπε πως ζητείται η πολιτική κατοικία, «εκτός κι αν τη δέχεστε ως εθελοντική σας κατοικία αυτή».

Η δίκη διήρκεσε 25 ημέρες, προκαλώντας την δυσφορία της κοινής γνώμης για την περιφρονητική στάση των πραξικοπηματιών προς το δικαστήριο. Παροιμιώδεις έχουν μείνει οι αλλοπρόσαλλες απαντήσεις του  Στυλιανού Πατακού: «Είμαι παρών – απών» - «Εγώ είμαι η Επιτροπή πάντων» κ.ά. Όταν ολοκληρώθηκαν οι καταθέσεις απαγγέλθηκαν οι κατηγορίες που αφορούσαν την εσχάτη προδοσία και τη στάση. Κανένας από τους κατηγορουμένους δεν αποδέχθηκε τις κατηγορίες.

Στις 23 Αυγούστου 1975 το δικαστήριο ανακοίνωσε την ετυμηγορία του και τις ποινές στους κατηγορούμενους. Στους Γεώργιο Παπαδόπουλο, Στυλιανό Παττακό και Νικόλαο Μακαρέζο, επιβλήθηκε θανατική ποινή για την κατηγορία περί στάσης στρατιωτικών και ισόβια κάθειρξη για εσχάτη προδοσία. Στους Δημήτριο Ιωαννίδη, Γρηγόριο Σπαντιδάκη, Γεώργιο Ζωιτάκη, Ιωάννη Λαδά, Μιχαήλ Ρουφογάλη, Κωνσταντίνο Παπαδόπουλο, Αντώνιο Λέκκα και Μιχαήλ Μπαλόπουλο, επιβλήθηκαν δέκα χρόνια κάθειρξη για στάση και πέντε χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, ενώ για την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη.

Ωστόσο με απόφαση της κυβέρνησης Καραμανλή η θανατική ποινή μετατράπηκε σε ισόβια. Το αποτέλεσμα ήταν να προκληθούν έντονες αντιδράσεις. Ωστόσο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είπε τη φράση που έμελλε να μείνει στην ιστορία: «Όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια».

Γιά την Ιστορία αναφέρουμε ότι ως φυλακισμένος άφησε την τελευταία του πνοή ο Γεώργιος Παπαδόπουλος στο νοσοκομείο από καρκίνο του προστάτη, αρνούμενος να επικαλεστεί ανήκεστο βλάβη και να επιστρέψει σπίτι του. Επίσης στη φυλακή πέθαναν οι Δημήτριος Ιωαννίδης, Μιχαήλ Ρουφογάλης, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος (αδελφός του Γ. Παπαδόπουλου), Δημήτρης Μπαλόπουλος, Νικόλαος Ντερτιλής και ο Οδυσσέας Αγγελής που αυτοκτόνησε στο κελί του. Στο σπίτι τους, όπου κατάφεραν να επιστρέψουν κάνοντας χρήση των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα περί ανηκέστου βλάβης, πέθαναν οι Ν. Μακαρέζος, Ι. Λαδάς, Γρ. Σπαντιδάκης, Γ. Ζωιτάκης, Α. Λέκκας, Ν. Γκαντώνας, Στ. Καραμπέρης. Στο σπίτι του, στα Πατήσια, πέθανε σε ηλικία 104 χρονών ο Στέλιος Παττακός.