Επανάσταση 1821: Η πορεία προς την ανεξαρτησία άρχισε από τη θάλασσα

Η επιστημονική θεώρηση της Επανάστασης θέλει τους Έλληνες ναυτικούς να δίνουνε παραπάνω ερείσματα στον αγώνα για την Ανεξαρτησία, που χωρίς τους κληρικούς και χωρίς τους εμπόρους, ίσως να μην είχε ποτέ ξεκινήσει. Οι ναυτικοί έδωσαν τα πάντα στον ένοπλο αγώνα, ενίοτε έχασαν όλη την προσωπική περιουσία τους για την απελευθέρωση. Οι συνεχόμενοι πόλεμοι της Πύλης ενάντια στη θαλάσσια δύναμη των Βενετών για 400 χρόνια δρουν παράλληλα με τους αγώνες των Ελλήνων ναυτικών από την Πελοπόννησο και κυρίως τη Μάνη. Η πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Οθωμανούς ανοίγει το ένοπλο κίνημα για τους Μανιάτες ναυτικούς και πειρατές ήδη από το 1457 με επαναλήψεις των προσπαθειών από τον Κροκόδειλο Κλαδά τα έτη 1479-1481 και ξανά το 1659. Παράλληλα επαναστατικά κινήματα συνέβαιναν σε όλη την ελληνόφωνη βαλκανική με μερική βοήθεια των Γάλλων (1491) ή των Ρώσων (1770), μα ποτέ με επιτυχία.

Οι μεσαιωνικές εξεγέρσεις από το 1457 έως και το 1792 με το Λάμπρο Κατσώνη, απλώς υπενθυμίζουνε την ανεπάρκεια και το αυθόρμητο της όλης εγχειρηματικής δράσης, με επάλληλες αποτυχίες σε όλο το μεσογειακό εύρος από την Πάτρα (1458, 1532) έως την Ήπειρο (1585), με τα Ιωάννινα (1611), την Ακαρνανία (1717) και τη Μακεδονία (1749).

Τους επτά Βενετοτουρκικούς πολέμους 1463-1479, 1500-1503, 1537-1540, 1570-1573, 1645-1669, 1684-1669 και 1714-1718 θα ακολουθήσει η εξέγερση των Σέρβων από το 1804 έως το 1813, η πρώτη απόπειρα βαλκανικής αναδόμησης των εθνικών ορίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στην Ευρώπη, κι αμέσως μετά οι επαναστάσεις από τις περιοχές της σημερινής Πορτογαλίας και Ισπανίας αλλά και στην Ιταλία, στη Σικελία και στο Πεδεμόντιο από το 1820 έως το 1823.      

Επομένως, η Ελληνική Επανάσταση ως άμεσος αντίκτυπος όλων των δυνατών εξεγέρσεων αποδίδεται ως η θρυαλλίδα των αρχών του 19ου αιώνα όταν ο μεσαιωνικός αποικισμός των Οθωμανών στην Ευρώπη έπνεε τα λοίσθια. Χωρίς τη διαμεσολάβηση όμως του Διαφωτισμού και κυρίως του Ρήγα Φεραίου οι εκκινήσεις δεν θα είχανε γίνει εφικτή λύση.

Όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κήρυξε τον ένοπλο αγώνα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, κανείς δεν μπορούσε να αισιοδοξεί ότι αυτή η πρώτη εξέγερση στο Ιάσιο θα γονιμοποιήσει τη Μεγάλη Επανάσταση το Μάρτιο του 1821 στην Πελοπόννησο, όπου οι ελληνόφωνοι Χριστιανοί θα πετύχουν αργότερα το ανέφικτο, το ανεξάρτητο κράτος του ελληνικού έθνους, την Ελλάδα!