Σαν σήμερα 22 Μαΐου: Ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης δέχεται δολοφονική επίθεση

22 Μαΐου του 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ως ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος της «Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη», επρόκειτο να λάβει μέρος σε εκδήλωση που οργάνωνε στη Θεσσαλονίκη η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη, με θέμα τον πυρηνικό αφοπλισμό. Είναι ενδεικτικό ότι, στο τέλος της ομιλίας του και αφού είχε ήδη προπηλακιστεί πηγαίνοντας στον χώρο της εκδήλωσης, ο Γρηγόρης Λαμπράκης είπε από το μικρόφωνο: «Προσοχή, προσοχή. Εδώ βουλευτής Λαμπράκης. Σαν εκπρόσωπος του Έθνους και του Λαού, καταγγέλλω ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονίας μου και καλώ τον υπουργό Β. Ελλάδος, τον νομάρχη, τον εισαγγελέα, τον στρατηγό Χωροφυλακής Μήτσου, τον διευθυντή της Αστυνομίας και τον διοικητή Ασφαλείας να προστατέψουν τη συγκέντρωση και τη ζωή μου».

Διαβάστε επίσης: Γρηγόρης Λαμπράκης: Η δολοφονία που έκανε τον Καραμανλή να πει «ποιος κυβερνά τον τόπο;»

Έχοντας λάβει τις απαραίτητες διαβεβαιώσεις από τον μοίραρχο Παπατριανταφύλλου ότι ο χώρος έχει αδειάσει από τους παρακρατικούς αλλά και αφού διαμαρτυρήθηκε έντονα στον συνταγματάρχη Καμουτσή για την ασυδοσία τους, ο Λαμπράκης ξεκίνησε μαζί και με άλλους υποστηρικτές του να περάσουν απέναντι τον δρόμο για το ξενοδοχείο. Ωστόσο, εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε στον αποκλεισμένο δρόμο το τρίκυκλο, το οποίο οδηγούσε ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και στην καρότσα του οποίου επέβαινε ο Μανώλης Εμμανουηλίδης, ο άνθρωπος που χτύπησε με λοστό τον Λαμπράκη στο κεφάλι. Και οι δύο ήταν άνθρωποι του υποκόσμου. Μάλιστα, ο Εμμανουηλίδης είχε καταδικαστεί στο παρελθόν για βιασμό, παιδεραστία, κλοπή κ.ά. Λίγες ημέρες μετά, ξημερώματα της 27ης Μαΐου, ο Γρηγόρης Λαμπράκης άφηνε την τελευταία του πνοή, έχοντας υποκύψει στα θανατηφόρα τραύματά του, μέσα στο νεκροθάλαμο του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όταν έφτασε στο γραφείο του λίγες ώρες μετά την επίθεση στον Λαμπράκη, φέρεται να αναφώνησε οργισμένος: «Μα ποιος κυβερνά επιτέλους αυτήν τη χώρα;», ενώ ο πολιτικός του αντίπαλος, Ανδρέας Παπανδρέου, σημείωσε λίγα χρόνια αργότερα, έπειτα από σχετικά έγγραφα που του είχε δείξει ο πατέρας του, ότι «ο στρατηγός Βαρδουλάκης, αρχηγός τότε της Χωροφυλακής, σε κάποια συζήτηση, είπε: "Κατά λάθος σκοτώθηκε ο Λαμπράκης. Είχε απλώς δοθεί η εντολή από τη βασίλισσα Φρειδερίκη να τον στραπατσάρουν…"».

Οι πολιτικές συνέπειες από τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ ήταν άμεσες. Παραιτήθηκε η κυβέρνηση Καραμανλή, η Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου νίκησε στις επόμενες εκλογές, ιδρύθηκε η «Νεολαία Λαμπράκη», με πρώτο πρόεδρο τον Μίκη Θεοδωράκη, ενώ αυτοεξορίστηκε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στο Παρίσι και οι σχέσεις του με το Παλάτι χάλασαν για πάντα.

Η δίκη των ενόχων κράτησε 67 ημέρες. Σε όλη τη διάρκειά της, οι μάρτυρες άλλαζαν τις καταθέσεις τους ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που παραδέχτηκαν ότι είχαν δεχθεί απειλές πριν από την κατάθεσή τους στο δικαστήριο. Παράλληλα, αποδεικτικά στοιχεία της δολοφονίας, όπως ο λοστός με τον οποίο επιτέθηκε ο Εμμανουηλίδης στον Λαμπράκη, εξαφανίστηκαν. Συνολικά, οι κατηγορούμενοι για τη δολοφονία Λαμπράκη ανήλθαν στους 31 και, παρά την εισήγηση του εισαγγελέα Παύλου Δελαπόρτα να κριθούν ένοχοι οι 18, τελικά καταδικάστηκαν μόνο οι εννέα.

Τόσο στον Γκοτζαμάνη όσο και στον Εμμανουηλίδη αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό του «πρότερου έντιμου βίου» καθώς και ότι δεν «ενήργησαν από ταπεινά αίτια». Τελικά, αμφότεροι αμνηστεύτηκαν και αφέθηκαν ελεύθεροι από τη δικτατορία των Συνταγματαρχών. Οι συνήγοροι πολιτικής αγωγής συνελήφθησαν και εξορίστηκαν και ο ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης φυλακίστηκε.

Επίσης μια μέρα σαν σήμερα: Το 1967, σε παραλία της Ρόδου ανακαλύπτεται νεκρός ο καταζητούμενος από την Ασφάλεια Νικηφόρος Μανδηλαράς, συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη του ΑΣΠΙΔΑ. Αν και οι αρχές κάνουν λόγο για πνιγμό, θεωρείται βέβαιη η δολοφονία του από όργανα του καθεστώτος.

Το 1973 συλλαμβάνεται ο αντικαθεστωτικός Ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής και θα υποστεί άγριους βασανισμούς στο ΕΑΤ/ΕΣΑ. Βασανίστηκε άγρια από τη Χούντα των Συνταγματαρχών με αποτέλεσμα την παράλυσή του, αλλά και τον πρόωρο θάνατό του, σε ηλικία 60 ετών το 1986. Μετά το θάνατό του, δόθηκε τιμητικά ο βαθμός του Αντιστράτηγου και το όνομά του στο Κέντρο Νεοσυλλέκτων του Μεσολογγίου, γενέτειρα του αντιστασιακού αξιωματικού.

Διαβάστε επίσης: Σπύρος Μουστακλής: Ο ήρωας ταγματάρχης που βασανίστηκε από τη Χούντα

Τέλος μια μέρα σαν σήμερα το 1885 πεθαίνει ο τιτάνας της παγκόσμιας λογοτεχνίας Βίκτωρ Ουγκώ. Ο Ουγκώ υπήρξε ο σπουδαιότερος Γάλλος συγγραφέας καθώς και ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του γαλλικού ρομαντισμού. Ασχολήθηκε με την ποίηση, τη λογοτεχνία, τη δραματουργία, τα εικαστικά και την πολιτική. Υπήρξε ένας από τους πιο τολμηρούς ακτιβιστές της εποχής του για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αν και η λογοτεχνική του φήμη προηγείται, ο Βίκτορ Ουγκό χαρακτηρίζεται αρκετές φορές και ως ο μεγαλύτερος Γάλλος ποιητής. Ο Βίκτορ Ουγκό γεννήθηκε το 1802 στην Μπεζανσόν της Γαλλίας. «Η Παναγία των Παρισίων» μαζί με τους «Άθλιους» είναι μέχρι σήμερα τα δύο διασημότερα έργα του Βίκτορ Ουγκό σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο Ουγκώ δεν έκρυψε την αντιπάθειά του ως προς την Καθολική εκκλησία. Αισθανόταν πως ήταν αδιάφορη για τη δυστυχία της εργατικής τάξης κάτω από την καταπίεση της μοναρχίας. Ο Βίκτορ Ουγκώ πέθανε στις 22 Μαΐου του 1885 από πνευμονία, στην ηλικία των 83 ετών. Η κηδεία του έγινε την 1η Ιουνίου του 1885 και θάφτηκε ως εθνικός ήρωας στον Πάνθεον της Γαλλίας. Υπήρξε και μεγάλος φιλέλληνας, εκδηλώνοντάς το σε διάφορα έργα του όπως «Το Ελληνόπουλο», που μεταφράστηκε από τον Κωστή Παλαμά.

Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας.