Μαργαρίτα Φιγκέϊρα-Αλμέιδα: Φόρος τιμής σε μια υπέροχη Ελληνίδα, με πορτογαλικές ρίζες φιλέλληνα ήρωα του 1821

Με αφορμή την επικείμενη ετήσια επέτειο από την απώλεια της Μαργαρίτας Φιγκέϊρα-Αλμέιδα (26 Γενάρη 2021), ο γράφων (ανιψιός της), αισθάνεται την υποχρέωση να μεταφέρει στους αναγνώστες τα μηνύματα που του πέρασε, μετά από 46 έτη διαρκούς συνύπαρξης, στήριξης, αδιαπραγμάτευτης αγάπης, έμπνευσης και όρεξης για ζωή: «Ζωή είναι η Δημιουργία, όπως την αισθάνεσαι μέσα σου. Θέλει θετική διάθεση, μεράκι («όποιος δεν είναι μερακλής, του μένει…»), μπέσα, φιλότιμο και εργασία, αδιάκοπη εργασία για να συναντήσεις την Δημιουργία.»

Μηνύματα ακόμη πιο επίκαιρα σε έτη πανδημίας, τα οποία απαιτούν υπομονή. Και ενσυναίσθηση.

Η Μαργαρίτα έζησε 94 χρόνια «εδώ»: γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 1926 και αποτελεί συνέχεια μιας οικογένειας αγνών Φιλελλήνων, η οποία ξεκίνησε στην Ελλάδα τον 19^ο αιώνα κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821, με πατριάρχη τον πλέον γνωστό και αγνό, χωρίς σκιές όπως του αναγνωρίστηκε, Φιλέλληνα, Αντόνιο Φιγκέϊρα ντ’ Αλμέϊντα (1783-1847).

Το φυλασσόμενο στην Εθνική Βιβλιοθήκη Αθηνών χειρόγραφο αρ. 1697, αναφέρει μεταξύ άλλων: «Αρχαίος αξιωματικός εις τον στρατόν της πατρίδος του, Πορτογαλίας, κατά τους υπέρ ανεξαρτησίας της Ιβηρικής χερσονήσου κατά των Γάλλων της Α’ Αυτοκρατορίας πολέμους (του Μ. Ναπολέοντος), έλαβε το 1823 ενεργόν μέρος εις την συνταγματικήν  πάλην της Ισπανίας κατά της εισβολής των Βουρβώνων.

Εις την Ελλάδα …διεκρίθη την 1^η Αυγούστου 1826 εν Τριπολιτσά εις πεισματώδη μάχην, όπου επικεφαλής μιας δρακός ιππέων διεσκόρπισεν ισχυρόν τετράγωνον τακτικών Αράβων, απάντων φονευθέντων. Εν συνεχεία συνόδευσε  τον Φαβιέρο εις τινας ακολούθους εκστρατείας και εχωρίσθη αυτού εις την της Χίου».

Στις 22 Ιανουαρίου του 1830, ο Αντόνιο Φιγκέιρα ντε Αλμέιδα διορίστηκε φρούραρχος Ναυπλίου. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια συνέλαβε των έναν από τους δράστες, τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη, που είχε καταφύγει στη γαλλική Πρεσβεία, την οποία πολιορκούσε το πλήθος και απέτρεψε τα χειρότερα. Για την στάση του ονομάστηκε επίτιμος πολίτης του Ναυπλίου από την Ε’ Εθνοσυνέλευση και τον Μάρτιο του 1832 προβιβάστηκε σε στρατηγό. 

«Η Βαυαρική αντιβασιλεία … τον ηδίκησαν, του αρνήθηκαν τα δικαιώματα του, άτινα εντίμως και νομίμως απέκτησε και μόλις περί τα τέλη του 1835, τον επανέφερον εις την υπηρεσίαν με την μισθοδοσία του διαθεσίμου, και του ανέθηκαν την στρατιωτικήν διοίκησιν του Μεσολογγίου. …

Είχε τον μεγαλόσταυρον του Σωτήρος, … έφερε δε και το μετάλλιον του Ελληνικού Αγώνος.  Απέθανεν υπό σύνταξιν εν Bataglia της Ενετίας την 21^ην Ιουλίου 1847.

Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τρεις είναι οι ανεκτίμητες υπηρεσίες που πρόσφερε στην αναγεννόμενη Ελλάδα ο Αντώνιος D’ Almeida, ο κατά τον Fornesy «γενναιότατος, ακέραιος και δραστήριος στρατιώτης»: η ηρωική υπεράσπιση της Τριπολιτσάς από της ορδές των Αιγυπτίων του Ιμπραήμ την 1^η Αυγούστου 1826, η σωτηρία του Ναυπλίου από τον κίνδυνο εμφύλιου σπαραγμού φίλων και αντιπολιτευομένων του Καποδίστρια στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, και η καταστολή της εξέγερσης των οπαδών του Συνταγματάρχη Ζέρβα στο Μεσολόγγι στις 5 Ιανουαρίου 1836. …».

Εγγονός του ήταν ο Αντώνιος Αλμέιδα, εκ των ιδρυτών του Ομίλου Αντισφαίρισης Αθηνών, που σκοτώθηκε πολεμώντας στους Βαλκανικούς πολέμους, στη μάχη του Κιλκίς.

Αυτά για τους προγόνους της Μαργαρίτας, η οποία ζούσε στην οδό Πλάτωνος, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Ηταν το μέρος που όταν πατούσε το κουδούνι η μητέρα μου με τον συγκεκριμένο τονικό ρυθμό, πλημμύριζε το πεζοδρόμιο η φωνή της και πατούσε το κουμπί να ανοίξει η πόρτα τόσο πολύ, να χορτάσει και να βεβαιωθεί, που είχαμε ήδη ανέβει στον 3^ο…

Η Μαργαρίτα πέρασε αλώβητη τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, τον εμφύλιο, πληθώρα δύσκολων συνθηκών με διάρκεια, αλλά με το γονίδιο της ατσάλινης θετικής διάθεσης, βοηθούσε παντού, εργαζόμενη στον τραπεζικό τομέα σε 3 πόλεις. Σπούδασε οικονομικά και αργότερα εργάστηκε ως ξεναγός, πολύγλωσση, γύρισε όλο τον κόσμο 3 φορές. Χωρίς να έχει παντρευτεί, είχε για παιδιά τα 3 κοντινά ανίψια της.

Αν δεν είχαμε την Μαργαρίτα, ειδικά οι 2 εκ των 3 που χάσαμε μητέρα σε μικρή ηλικία, θα είχαμε τελείως διαφορετική πορεία, απείρως πιο δύσκολη, ενδεχομένως εφιαλτική για κάποιους.

Θυμάμαι να μπαίνουμε μαζί στο σινέ-Αριστοτέλειο στην Θεσσαλονίκη για μια εκ των τακτικών παραστάσεων και να σηκώνεται αυθόρμητα το μισό θέατρο να την χαιρετίσει. Ανέκαθεν εντυπωσιαζόμουν με τις αγνές εκφράσεις των συνανθρώπων μας, με την άμεση αλλαγή της έκφρασης στο πρόσωπο, όταν συναντούμε μπροστά μας μια φυσιογνωμία η οποία μας «σημάδεψε θετικά» για οποιονδήποτε λόγο.

Χρόνια νωρίτερα, κάθονταν δίπλα μου και στον αδερφό μου να μας διαβάσει τα μαθήματα του σχολείου, με βαθιά προσήλωση για την γεωγραφία, την τέχνη και την Ιστορία του τόπου μας και την ιστορία της οικογένειας Αλμέϊδα. Μας περιέγραφε λεπτομέρειες τις οποίες θυμόταν με τόση ακρίβεια που μας άφηναν άναυδους, όντας παιδί μιας οικογένειας με 13 θείους και θείες από πατέρα. Η οικογένεια των Αλμέϊδα δεν είχε μόνο τον Αντόνιο, σπουδαίο αγωνιστή, με εκπληκτικά επιτεύγματα, αλλά και τον γιο του Εμμανουήλ, τον εγγονό Τόνυ (Αντώνιο) και τον άλλο εγγονό και ταυτόχρονα παππού μου Μιχαήλ, οι οποίοι αγωνίστηκαν σκληρά στους Βαλκανικούς Πολέμους. Αγνοί πατριώτες, όπως και δεκάδες άλλοι που θυσιάστηκαν για την πατρίδα.

Η Μαργαρίτα δεν φοβήθηκε ποτέ τον θάνατο, όσο την θυμάμαι. Ατρόμητη, με πίστη. Φρόντισε να γράψει την διαθήκη της τουλάχιστον 40 χρόνια νωρίτερα (!) «να μην αδικήσει κανένα», με μια πρωτόγνωρη, σιωπηρή βεβαιότητα ότι το πνεύμα και η ζωντάνια της θα συνεχίσουν, με κάποιο ιδιαίτερο τρόπο, να μεταφερθούν και στις επόμενες γενιές.

Δεν υποκρίθηκε ούτε χιλιοστό στα λόγια της. Αλλά εφόσον είχε μοναδική κράση και φρόντιζε τον εαυτό της, συνέχιζε τους «μαραθώνιους» ακούραστη: στα 89 της χρόνια (!), κατέβαινε μόνη της (!) μια παγωμένη κατηφόρα τέλη Φεβρουαρίου με τα πόδια, για να παραδώσει τα γεύματα και να κάνει παρέα στο πρόσωπο που είχε υποσχεθεί. Το πείσμα, η θέληση και η δύναμή της ήταν κάτι που συναντώ πλέον μόνο σε ταινίες. Νοιώθω ότι οφείλω να το μεταφέρω αυτό, με το παράδειγμα, αρχικά στα παιδιά μου και εξίσου σε όποια θεωρώ παιδιά μου.

Πολλά στοιχεία του χαρακτήρα «δικών μας» ανθρώπων που μας εντυπωσιάζουν, θα πρέπει να τα σκεφτόμαστε πιο συχνά, με τις κατάλληλες προεκτάσεις, για να αντλούμε αστείρευτες δυνάμεις από αυτά και να τα περνούμε στις επόμενες γενιές. Έχει αποτέλεσμα.