Κρίστιαν Μπάρναρντ: Ο χειρουργός που τόλμησε την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς – Η δημοσιότητα «σκότωσε» τον λήπτη και οι γυναίκες τον γιατρό

Ο Κρίστιαν Μπάρναρντ ήταν ο χειρουργός που πρώτος μεταμόσχευσε καρδιά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ο λήπτης του μοσχεύματος πέθανε λίγες μέρες μετά, από... υπερβολική έκθεση στη δημοσιότητα και ο γιατρός βομβαρδίστηκε από τα μέσα ενημέρωσης και από τις γυναίκες! Ο Κρίστιαν Μπάρναρντ πέθανε μια μέρα σαν σήμερα, στις 2 Σεπτεμβρίου του 2001.

Ήταν Δεκέμβριος του 1967, όταν ο Νοτιοαφρικανός καρδιοχειρουργός τόλμησε μια αδιανόητη μέχρι τότε επέμβαση, στο νοσοκομείο Groote Schuur στο Κέιπ Τάουν. Ο Κρίστιαν Μπάρναρντ έχοντας στο χειρουργικό κρεβάτι τον λιθουανικής καταγωγής μετανάστη Λούις Βασκάνσκι, έναν 63χρονο διαβητικό με σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια από ισχαιμική καρδιοπάθεια, επιχείρησε να του αντικαταστήσει την καρδιά!

Ο Βασκάνσκι γνώριζε ότι δεν είχε εναλλακτική λύση αν ήθελε να μείνει ζωντανός και είχε αφεθεί στα χέρια του πρωτοπόρου Μπάρναρντ. Μια μέρα πριν, η Ντένις Ντάρβαλ, μια γυναίκα 25 χρονών, είχε διακομιστεί στο νοσοκομείο έχοντας υποστεί σοβαρή εγκεφαλική βλάβη έπειτα από τροχαίο ατύχημα. Μέσα σε λίγες ώρες, η Ντάρβαλ είχε πιστοποιηθεί ως κλινικά νεκρή από τους νευροχειρουργούς του νοσοκομείου και ο πατέρας της είχε συναινέσει ώστε οι νεφροί και η καρδιά της να χρησιμοποιηθούν για μεταμόσχευση.
Και ο λήπτης και η δότρια βρίσκονταν εκείνη την ιστορική ημέρα, 3η Δεκεμβρίου του 1967, στα χέρια του Κρίστιαν Μπάρναρντ.

Η εγχείριση πέτυχε, αλλά...

Παρόλο που ο Μπάρναρντ και δύο από τους συναδέλφους του, συμπεριλαμβανομένου του αδελφού του, επίσης καρδιοχειρουργού Μάριους, είχαν κάνει σχετικά μεγάλο αριθμό μεταμοσχεύσεων καρδιάς σε σκύλους, οι δύο σημαντικοί βοηθοί την ημέρα της επέμβασης δεν είχαν ξαναδεί μεταμόσχευση καρδιάς στη ζωή τους – ούτε καν σε σκύλο. Η επέμβαση στέφθηκε από επιτυχία· είχε διαρκέσει κοντά στις 9 ώρες.

Ο Μπάρναρντ δεν είχε ενημερώσει ούτε τον ιατρό επιθεωρητή του νοσοκομείου ούτε τον πρόεδρο του χειρουργικού τμήματος ότι επρόκειτο να πραγματοποιήσει αυτή την ιστορική επέμβαση. Όταν ο προϊστάμενος του νοσοκομείου, Δρ Γιάκομπους Μπέργκερ έμαθε για την επέμβαση εξεπλάγη, αλλά ικανοποιήθηκε που ο ασθενής πήγαινε καλά.

Η σημασία αυτής της πρωτοποριακής επέμβασης για τη Νότια Αφρική φάνηκε από το γεγονός ότι, μέσα σε περίπου 30 λεπτά από την έξοδο του Μπάρναρντ από το χειρουργείο, ο πρωθυπουργός της χώρας είχε ενημερωθεί.
Μέσα σε λίγες ώρες, το νοσοκομείο έλαβε προσφορά 1 εκατομμυρίου δολαρίων για μια φωτογραφία της καρδιάς του δότη που τοποθετήθηκε στο στήθος του Βασκάνσκι, στο χειρουργικό τραπέζι, αλλά, φυσικά, ουδείς είχε τραβήξει φωτογραφίες.

Και κάτι ακόμα: όταν έφυγε από το χειρουργείο, ο Μπάρναρντ πέταξε τα χειρουργικά του γάντια στον κάδο απορριμμάτων όπως συμβαίνει συνήθως, για να μάθει λίγες μέρες αργότερα ότι μια εφημερίδα προσφερόταν να τα αγοράσει για 25.000 δολάρια! Ήταν τόσο μεγάλο το ενδιαφέρον του κοινού που όλη η χειρουργική ομάδα κλήθηκε ξανά στο νοσοκομείο εκείνο το απόγευμα για να φωτογραφηθεί.

... ο ασθενής απέθανε

Μετά την πρώτη εβδομάδα, ο Λούις Βασκάνσκι άρχισε να νιώθει κουρασμένος και λιγότερο καλά. Εκ των υστέρων, έγινε αντιληπτό ότι η κατάσταση της υγείας του επιβαρύνθηκε επειδή είχε πάρα πολλούς επισκέπτες και έδωσε αναρίθμητες συνεντεύξεις στα μέσα ενημέρωσης. Μετά περίπου 12 ημέρες από τη μεταμόσχευση, η κατάστασή του άρχισε να επιδεινώνεται ραγδαία. Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των γιατρών ο Λούις Βασκάνσκι πέθανε τα ξημερώματα της Πέμπτης, 21 Δεκεμβρίου - 18 ημέρες μετά τη μεταμόσχευση. Κατά ειρωνικό τρόπο, η καρδιά της Ντένιζ Ντάρβαλ ήταν το τελευταίο όργανο που σταμάτησε να λειτουργεί!

Ο Μπάρναρντ, όταν ξεπέρασε την απογοήτευσή του, βρήκε έναν δεύτερο άνθρωπο για μεταμόσχευση καρδιάς. Ο ασθενής ήταν ένας συνταξιούχος οδοντίατρος, ο Φίλιπ Μπλέμπεργκ , ο οποίος βρισκόταν σε παρόμοια κλινική κατάσταση καρδιακής ανεπάρκειας με τον Βασκάνσκι. Μετά την μεταμόσχευση ο Φίλιπ Μπλέμπεργκ έζησε μια καλής ποιότητας ζωή για 19 μήνες και πέθανε από άγνωστη αιτία. Οι επόμενοι ασθενείς του Μπάρναρντ έζησαν από 20 μήνες έως 23 χρόνια!

Η καρδιά του γιατρού έγινε περιζήτητη...

Κι έπειτα ήρθαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης! Ο γοητευτικός γιατρός από τη Νότια Αφρική έγινε αντικείμενο δημοσιότητας κάτι που αποσπούσε σταθερά την προσοχή από τη δουλειά του, καθώς ήταν πάντα πρόθυμος να δεχτεί οποιαδήποτε πρόσκληση να μιλήσει οπουδήποτε στον κόσμο!
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, ο Μπάρναρντ έχανε σταθερά την ορμή και το πάθος του για τις επεμβάσεις καρδιάς και, σε ηλικία 61 ετών, συνταξιοδοτήθηκε πρόωρα στα τέλη του 1983. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 είχε σταματήσει να χειρουργεί εξαιτίας ρευματοειδούς αρθρίτιδας που επηρέασε καθοριστικά την ευλυγισία των χεριών του.
Η προσωπική ζωή του Μπάρναρντ, ήταν το ίδιο περιπετειώδης όπως και η επαγγελματική: παντρεύτηκε και χώρισε τρεις φορές, έχοντας δύο παιδιά με κάθε σύζυγο. Ο ίδιος έχει «καταθέσει» στην αυτοβιογραφία του ότι ήταν εραστής της διάσημης ιταλίδας ηθοποιού Τζίνας Λολομπρίτζιντα και ότι δεν έλεγε ποτέ όχι σε μια γοητευτική γυναικεία παρουσία. Ο Μπάρναρντ ήταν προσωπικός φίλος με την Σοφία Λόρεν, την πριγκίπισσα Νταϊάνα και την Γκρέις Κέλι του Μονακό…

Η πρώτη του σύζυγος Αλέτ Τζέρντρουντ Λου - νοσηλεύτρια - τον εγκατέλειψε δύο χρόνια μετά την ιστορική μεταμόσχευση καρδιάς αφού είχαν αποκτήσει δύο παιδιά. Η δεύτερη σύζυγος του Μπάρναρντ και κατά πολύ μικρότερή του, Μπάρμπαρα Τζοέλνερ, τον χώρισε 12 χρόνια μετά το γάμο τους. Με την τρίτη σύζυγο του, την Καρίν Σέτζκορν - μοντέλο - παντρεύτηκαν το 1988 όταν εκείνη ήταν μόλις 18 χρόνων και εκείνος 66· ο γάμος τους διήρκεσε 12 χρόνια. Τον Οκτώβριο του 2016, η βουλευτής των ΗΠΑ Αν ΜακΛέιν Κούστερ δήλωσε ότι ο Μπάρναρντ της είχε επιτεθεί σεξουαλικά όταν ήταν εκείνη ήταν 23 χρονών. Σύμφωνα με την Κούστερ ο Γιατρός με τα Χρυσά Χέρια, προσπάθησε να την χαϊδέψει κάτω από τη φούστα της, ενώ καθόταν σε ένα επαγγελματικό γεύμα…

Η καρδιά του δεν άντεξε...

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Μπάρναρντ είχε εγκατασταθεί στην Αυστρία και σχεδόν κάθε καλοκαίρι έκανε διακοπές στην Πάφο της Κύπρου. Ο καρδιοχειρουργός - τραγική ειρωνία – είπαν ότι πέθανε από καρδιακή προσβολή στις 2 Σεπτεμβρίου του 2001 σε ηλικία 79 χρονών. Η νεκροψία έδειξε ότι ο θάνατός του προκλήθηκε από σοβαρή κρίση άσθματος.

Ο Christiaan N. Barnard είχε γεννηθεί από ολλανδούς μετανάστες στις 8 Νοεμβρίου του 1922, στο Beaufort West της Νότιας Αφρικής. Ο Μπάρναρντ, μαζί με τα τρία αδέρφια του, μεγάλωσαν σε εξαιρετικά φτωχό περιβάλλον και φοίτησε στα τοπικά δημόσια σχολεία. Στη συνέχεια ο Μπάρναρντ συνέχισε στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν.

Ο Μπάρναρντ εργάστηκε για ένα μικρό χρονικό διάστημα ως γιατρός προτού ενταχθεί στο προσωπικό της Ιατρικής Σχολής του Κέιπ Τάουν ως ερευνητής στη χειρουργική. Με την ελπίδα να συνεχίσει τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα και να αποκτήσει νέες χειρουργικές δεξιότητες και εμπειρίες, γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μινεσότα το 1955. Μετά από δύο χρόνια σπουδών έλαβε το διδακτορικό του.

Ακόμα μια πρωτοποριακή επέμβαση 

Επτά χρόνια αφότου ο Μπάρναρντ πραγματοποίησε την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς, έγραψε ξανά Ιστορία, όταν πραγματοποίησε εγχείρηση «δίδυμης καρδιάς» στις 25 Νοεμβρίου 1974. Τότε αφαίρεσε μόνο το άρρωστο τμήμα της καρδιάς του 58χρονου Ίβαν Τέιλορ, αντικαθιστώντας το με την καρδιά ενός 14ονου παιδιού. Η καρδιά του δότη λειτούργησε ως εφεδρική για το υποστηρίζοντας το άρρωστο όργανο του ασθενούς. Αν και ο Μπάρναρντ ήταν αισιόδοξος για αυτή τη νέα επέμβαση, ο ασθενής πέθανε μέσα σε τέσσερις μήνες.
Ο Μπάρναρντ ηταν ένθερμος φιλέλληνας. Αγαπούσε πολύ την Ελλάδα και μαλιστα πολιτογραφήθηκε Έλληνας το 1993.

Λίγο πριν από το θάνατο του Μπάρναρντ, μίλησε με το περιοδικό Time και είχε πει: «Η μεταμόσχευση καρδιάς δεν ήταν τόσο σπουδαίο χειρουργικό επίτευγμα», είπε. «Το θέμα ήταν ότι ήμουν προετοιμασμένος να ρισκάρω. Η φιλοσοφία μου πλέον είναι ότι το μεγαλύτερο ρίσκο στη ζωή είναι το να μην παίρνεις ρίσκο»...