Η Οδύσσεια της «Καλλιόπης» στη Μεσόγειο: Το ιστιοφόρο που έφυγε από τον Πειραιά για το Κρανίδι και βρέθηκε μετά από ένα μήνα στη Βεγγάζη

Ο Τύπος της εποχής πριν 90 χρόνια τη χαρακτήρισε «σύγχρονη Οδύσσεια». Οι συγγενείς των ναυτικών μετά από 35 ημέρες άκαρπων ερευνών είχαν χάσει τις ελπίδες τους και θεωρούσαν τους ανθρώπους τους νεκρούς. Η περιπέτεια του ιστιοφόρου «Καλλιόπη» έγινε θρύλος και ακόμα και σήμερα συζητείται ως παραμύθι στις παλιές οικογένειες των ψαράδων στο Πόρτο Χέλι και στο Κρανίδι. Αδιάψευτος μάρτυρας τα δημοσιεύματα των εφημερίδων...

Το πρωί της Πέμπτης 22 Δεκεμβρίου 1932 το «Καλλιόπη» με ούριο άνεμο στα πανιά του εγκατέλειπε το λιμάνι του Πειραιά με πλώρη για το Κρανίδι.

Μοναδικοί επιβάτες ήταν ο πλοίαρχος Ιωάννης Ζαρίφης, ο ναυπηγός Κώστας Λειβαδάτος, ένας αδειούχος ναύτης του Πολεμικού Ναυτικού, ο Μανώλης Κουρελάκης που βρήκε την ευκαιρία να ταξιδέψει στην ιδιαίτερη πατρίδα του καθώς και δύο μέλη του πληρώματος αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Δεν έφτασε ποτέ...

Σύμφωνα με τα δρομολόγια της εποχής και τη δυναμική που είχε το συγκεκριμένο ιστιοφόρο θα έπρεπε να φτάσει στο Κρανίδι ύστερα από 24 ώρες, δηλαδή, την Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 1932. Η «Καλλιόπη» όμως δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό της...

Μαύρα Χριστούγεννα

Τα Χριστούγεννα πέρασαν, ήρθε η Πρωτοχρονιά του 1933 μα κανείς δεν είχε νέα από το ιστιοφόρο και το πλήρωμα του. Το Κρανίδι και το Πόρτο Χέλι βυθίστηκαν στο πένθος. Όσο περνούσαν οι ημέρες τόσο επιβεβαιώνονταν η εκτίμηση πως το ιστιοφόρο βυθίστηκε αύτανδρο. Η μοναδική ελπίδα προέρχονταν από την εκτίμηση πως πουθενά δεν είχαν βρεθεί ίχνη του ιστιοφόρου, ξύλα και σαβούρα που θα επιβεβαίωναν την εκδοχή της βύθισης.

Τους θεωρούσαν νεκρούς

Το γράμμα από τη... Βεγγάζη

Το πρωινό της 29ης Ιανουαρίου ο ταχυδρόμος χτυπάει την πόρτα ενός σπιτιού στο κέντρο της Αθήνας. Διέμενε οικογένεια συγγενούς ενός μέλους του πληρώματος. Τους παρέδωσε ένα γράμμα. Ήταν από τον αγνοούμενο ναύτη που τους διαβεβαίωνε πως όλο το πλήρωμα είναι καλά στην υγεία του και ανέφερε συγκλονιστικές λεπτομέρειες για την σωτηρία τους.

Την πήγε στην Αστυνομία

Το γράμμα έχει σταλθεί από τη Βεγγάζη της Λιβύης και ο παραλήπτης μην πιστεύοντας πως είναι αληθινό σπεύδει στην Αστυνομία για να επιβεβαιώσει τη γνησιότητα της επιστολής. Η είδηση μεταδίδεται σαν αστραπή στόμα με στόμα και μία ημέρα μετά τα νέα φτάνουν και στο Κρανίδι όπου «οι μανάδες, οι σύζυγοι και οι κόρες πετούν τα μαύρα και αρχίζουν το γλέντι...».

Απίστευτη ιστορία

Τι πραγματικά είχε συμβεί στο πλήρωμα; Η αφήγηση των γεγονότων ήταν αποκαλυπτική και συνέθεσε μία από τις πιο συγκλονιστικές ιστορίες που έχουν συμβεί στις ελληνικές θάλασσες.

Μετά την Ύδρα η κόλαση

Σύμφωνα με τους ναυαγούς το πρωί της 22ας Δεκεμβρίου ο καιρός ήταν καλός. Το μικρό ιστιοφόρο έως την Ύδρα δε συνάντησε κανένα εμπόδιο και όλα έβαιναν καλώς. Έξω από την Ύδρα όμως ο καιρός «φούσκωσε και βγήκε δυνατή σοροκάδα» (δυνατός νοτιανατολικός άνεμος) που ήταν «όρτσα» στα πανιά του ιστιοφόρου. Ο καπετάνιος προσπαθούσε να πλησιάσει τις ακτές. Είχε στόχο να αποφύγει το μεγάλο κυματισμό. Σκέφτηκε να δέσει όπου μπορούσε μέχρι να κοπάσει η θεομηνία, αλλά μάταια...

Χάθηκαν πυξίδα, πανί και τιμόνι

Τα τεράστια κύματα απειλούσαν να καταπιούν το μικρό σκαρί. «Μία νύχτα ολόκληρη εζήσαμε στιγμές αληθινά φρικτής αγωνίας. Περιμέναμε πως η θύελλα θα εκόπαζε, αλλά οι ελπίδες μας διεψεύσθησαν. Το πρωί ο αέρας εδυνάμωσε τόσο πολύ που κινδυνεύσαμε δύο φορές να βυθιστούμε αύτανδροι. Το πως εσωθήκαμε και βρεθήκαμε εδώ κάτω χωρίς πανιά, πυξίδα και τιμόνι είναι θαύμα», έγραφε ένα άλλο μέλος του πληρώματος σε γράμμα που έφτασε λίγο αργότερα

Δεν άντεξε η «Καλλιόπη»

Μετά την εφιαλτική νύχτα και την ενίσχυση του καιρού η «Καλλιόπη» δεν άντεξε. Σχίστηκαν τα πανιά και έσπασε το πρωραίο κατάρτι. «Όλα έγιναν χίλια κομμάτια», περιέγραφαν οι ναυαγοί που απλά περίμεναν το τέλος τους. Και τα χειρότερα δεν είχαν έρθει...

«Βλέπαμε τον Χάρο»

Η «Καλλιόπη» χάνονταν μέσα στα μανιασμένα κύματα και μετά από λίγο έβγαινε στην επιφάνεια. Το πλήρωμα προσπαθούσε να κρατηθεί πάνω στο σκαρί. Ο εφιάλτης δεν είχε τέλος. Στην προσπάθεια του να κρατήσει το σκαρί στον καιρό ο καπετάνιος διαπίστωσε πως το τιμόνι «δεν υπάκουε στις εντολές του». Τσακίστηκε και αυτό μέσα στη μανία της θάλασσας. Η χαριστική βολή ήρθε από την καταστροφή της πυξίδας. Από τα νερά και τα αντικείμενα που έπεσαν πάνω της έσπασε. «Εκεί αρχίσαμε να βλέπουμε το Χάρο με τα μάτια μας», έγραφαν. «Από ώρα σε ώρα από στιγμή σε στιγμή περιμέναμε το θάνατο μας».

Έχασαν και τη σωστική λέμβο

Τότε ήταν η στιγμή που αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Καλλιόπη και να επιβιβαστούν στη σωστική λέμβο που με κόπο προσπαθούσαν να ελέγξουν. «Τότε ένα τεράστιο κύμα από αυτά που τόσες φορές μας αγκάλιαζε παρέσυρε μαζί του τη σωστική βάρκα και αυτή χάθηκε με μιας στο πέλαγος», έγραφαν οι ναυαγοί.

Κανείς δε μπορεί να εκτιμήσει με ασφάλεια ποια θα ήταν η κατάληξη τους εάν επέβαιναν της σωστικής λέμβο διότι όπως αποδείχτηκε το σκαρί της «Καλλιόπης» άντεξε μέχρι το τέλος...

Ηταν άυπνοι για να μην πεθάνουν 

Χωρίς πανιά, τιμόνι, κατάρτι, πυξίδα και ελπίδα σωτηρίας η «Καλλιόπη» έγινε έρμαιο του καιρού. Οι τροφές είχαν εξαντληθεί. Πολλές από αυτές είχαν καταστραφεί από το νερό. Τους τελείωσε και το νερό. «Για να σβήσουμε τη δίψα μας στραγγίζαμε τη θάλασσα αλλά διψούσαμε περισσότερο. Είχαμε να κοιμηθούμε έξι ημέρες. Ξέραμε πως εάν κοιμηθούμε δεν θα ξυπνήσουμε...

Δεν ήξεραν που βρίσκονται

Στο μεταξύ ο καιρός είχε... γυρίσει. Από νοτιοανατολικός είχε γίνει ισχυρός βορειοανατολικός. «Μετά από επτά ημέρες δεν ξέραμε που ήμασταν. Δεν είχαμε δει στεριά. Δεν είχαμε δει πλοίο. Το τέλος μας ήταν κοντά...».

Θαύμα την 7η ημέρα

Επί τέλους! Την έβδομη ημέρα διέκριναν τη σιλουέτα ενός αγνώστου φορτηγού πλοίου. Με φωνές και σινιάλα και με ότι δυνάμεις τους είχαν απομείνει προσπαθούσαν να ειδοποιήσουν το πλήρωμα του φορτηγού. Τα δεινά τους φαίνονταν πως είχαν τελειώσει. Είχαν σωθεί. Το φορτηγό πλοίο τους πλησίασε και αμέσως κατέβασε μία βάρκα. Τους έδωσε τροφή και με νερό.

90 μίλια νότια της Κρήτης

Οι εκπλήξεις για το πλήρωμα του «Καλλιόπη» δεν είχαν τελειώσει. «Μείναμε έκπληκτοι όταν μας είπαν πως βρισκόμαστε στη μέση του Λιβυκού πελάγους, 90 και πλέον μίλια από τις νότιες ακτές της Κρήτης».

Γιατί δεν πήγαν... Ισπανία

Για αδιευκρίνιστους λόγους που δεν εξηγούνται επαρκώς στα ρεπορτάζ της εποχής το πλήρωμα του «Καλλιόπη» δεν ανέβηκε στο φορτηγό πλοίο που έπλεε προς τις ισπανικές αρχές αλλά έμεινε πάνω στο τσακισμένο σκαρί του ιστιοφόρου.

Δεν ήθελαν να ταξιδέψουν στην Ισπανία διότι ήταν άγνωστη και δαπανηρή η επιστροφή τους στην Ελλάδα;

Είχαν κάποιο πολύτιμο φορτίο στο «Καλλιόπη»;

Υπερεκτίμησαν τις δυνάμεις τους πως θα μπορέσουν να φτάσουν στην Κρήτη ενώ ο καιρός ήταν κόντρα;

Είναι ερωτήσεις που δεν θα απαντηθούν ποτέ...

Δε μπόρεσαν να γυρίσουν στην Κρήτη

Με αναπτερωμένο ηθικό και νέες δυνάμεις από την τροφή και το νερό επισκεύασαν όσο μπορούσαν τις βλάβες του «Καλλιόπη» και έβαλαν πλώρη για τις ακτές της νότιας Κρήτης. Ο καιρός και πάλι δεν τους έκανε το χατήρι. Δυνατοί βόρειοι άνεμοι άρχισαν να παρασέρνουν και πάλι προς το άγνωστο το ταλαιπωρημένο σκαρί. Έτσι αποφάσισαν ομόφωνα να ακολουθήσουν την πορεία του καιρού και να κινηθούν προς τις ακτές της Αφρικής.

Στη μέση του πουθενά στο Λιβυκό πέλαγος

Οι μέρες όμως περνούσαν και με πρόχειρους υπολογισμούς είχαν βάλει πορεία προς το αρχαίο λιμάνι της Απολλωνίας, στη Μάρσα Σούσα ή Σούσα στη Λιβύη. Μετά από περίπου ένα μήνα στη μέση του Λιβυκού πελάγους για καλή τους τύχη βρέθηκε στην πορεία τους το ιταλικό εμπορικό πλοίο «Καγκλιάτι» το οποίο από την Ιταλία ταξίδευε με προορισμό τη Βεγγάζη. 

Αρχισαν να γράφουν γράμματα από τη Βεγγάζη

Κατάκοποι και με δεδομένη τη δυνατή ελληνική παρουσία στη Βεγγάζη ζήτησαν από τον πλοίαρχο του «Καγκλιάτι» να ρυμουλκήσουν την «Καλλιόπη» μέχρι τη Βεγγάζη. Έτσι και έγινε. Μόλις μπήκαν στο λιμάνι της Βεγγάζης έτρεξαν στο ελληνικό προξενείο όπου με τη βοήθεια του Προξένου και υπόπροξένου φιλοξενήθηκαν και άρχισαν να γράφουν τις επιστολές προς τους συγγενείς τους μέσω των οποίων έγινε γνωστή η Οδύσσεια τους στα νερά της Μεσογείου. Η περιπέτεια του «Καλλιόπη» έγινε ένας θρύλος και πέρασε στους θρύλους των Ελλήνων ναυτικών ως μία από τις πιο συγκλονστικές ιστορίες επιβίωσης στα νερά της Μεσογείου.