Ένα ανατριχιαστικό επεισόδιο του Ψυχρού Πολέμου: ο Σοβιετικός που δεν πάτησε το κουμπί - Ποια ήταν η ανταμοιβή για τον «άνθρωπο που έσωσε τον κόσμο»; Ευτυχώς δεν τον εκτέλεσαν

Τον είπαν ο «άνθρωπος που έσωσε τον κόσμο». Για την προσφορά του ποια ήταν η ανταμοιβή; Μετάθεση και πρόωρη συνταξιοδότηση! Ευτυχώς δεν τον εκτέλεσαν…

Λίγοι, πολύ λίγοι δυστυχώς, γνωρίζουν τον Stanislav Petrov που ακούγοντας το όνομά του, μπορούν να πουν απλά και ψύχραιμα το τι έκανε. Δυστυχώς, γιατί όλοι όσοι ζουν και ανασαίνουν σήμερα, οπουδήποτε στον κόσμο, του οφείλουν ένα τεράστιο ευχαριστώ. Ο Πετρόφ, σε μια κορυφαία αγχωτική στιγμή, ενήργησε ψύχραιμα εμπιστευόμενος το ένστικτο του, επωμίστηκε μια δυσβάσταχτη ευθύνη στους ώμους του και τελικά έσωσε τον κόσμο από ένα ολέθριο πυρηνικό ολοκαύτωμα. Με λίγα λόγια: αν δεν ήταν ο Πετρόφ, οι περισσότεροι από εμάς δεν θα ζούσαμε σήμερα και οι λίγοι που θα επιβίωναν θα πάλευαν να κρατηθούν στη ζωή με φόντο κάποιο ραδιενεργό δυστοπικό χώρο σαν εκείνους στις ταινίες του Mad Max. Και ποια ήταν η ανταμοιβή του Στανισλάβ Πετρόφ για όλα αυτά; Η αχαριστία!

Νωρίς το πρωί της 26ης Σεπτεμβρίου του 1983 , τα σοβιετικά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης εντόπισαν ένα επερχόμενο χτύπημα πυραύλων. Οι ενδείξεις των υπολογιστών επιβεβαίωσαν την προειδοποίηση και ενημέρωσαν ότι είχαν εκτοξευθεί πολλοί αμερικανικοί πύραυλοι. Το σοβιετικό πρωτόκολλο απαιτούσε άμεση απάντηση με την εκτόξευση των δικών τους πυραύλων. Ο Πετρόφ, ως αντισυνταγματάρχης στις Σοβιετικές Δυνάμεις Αεράμυνας ήταν ο υπεύθυνος αξιωματικός υπηρεσίας και η δουλειά του ήταν να ειδοποιήσει αμέσως τη σοβιετική ηγεσία για να εκτοξεύσει πυραύλους. Όπως το περιέγραψε δεκαετίες αργότερα: « Είχα όλα τα δεδομένα, για να ενημερώσω ότι υπήρχε μια επίθεση σε εξέλιξη με πυραύλους. Αν είχα στείλει την έκθεσή μου στην ιεραρχία, ουδείς θα έλεγε λέξη, ουδείς θα την αντέκρουε».

Η πιο κακή στιγμή για να χτυπήσει ο συναγερμός

Κι αν μπορείτε να διαβάζετε σήμερα αυτές τις αράδες, είναι γιατί, όπως θα φανεί παρακάτω, ο Πετρόφ επέλεξε διαφορετική αντίδραση.
Οι εντάσεις του Ψυχρού Πολέμου τον Σεπτέμβριο του 1983 ήταν πολύ υψηλές. Οι σοβιετικοί ηγέτες έτρεμαν τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν και υποψιάζονταν ότι μια ευρεία άσκηση του ΝΑΤΟ, που διεξαγόταν εκείνη την εποχή θα μπορούσε να ήταν τέχνασμα με αντικειμενικό σκοπό μια αιφνιδιαστική επίθεση στην χώρα τους. Ήταν η πιο κακή στιγμή για να χτυπήσει ο συναγερμός για πυρηνική επίθεση στην ΕΣΣΔ.

Σύμφωνα με τη λογική του πυρηνικού πολέμου, επιβαλλόταν η άμεση εκτόξευση πυραύλων, μετά τον συναγερμό ότι ο εχθρός είχε ήδη εκτοξεύσει τα δικά του πυρηνικά. Σε λιγότερο από μισή ώρα από την ανίχνευση εκτόξευσης των εχθρικών πυραύλων θα γινόταν η πρόσκρουση, επομένως μια αποτυχία άμεσης εκτόξευσης και ελλόχευε ο κίνδυνος να καταστραφούν οι πύραυλοι της ΕΣΣΔ στις βάσεις τους. Η δουλειά του Στάνισλαβ Πετρόφ ήταν να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου ιεραρχικά, κάτι που αν είχε πράξει, σχεδόν σίγουρα θα είχε οδηγήσει στην απόφαση για εκτόξευση των σοβιετικών πυραύλων. Ο Πετρόφ δεν ειδοποίησε τους ανωτέρους του.

«Δεν μπορούσα να κουνηθώ»

«Η σειρήνα ούρλιαζε, αλλά κάθισα εκεί για λίγα δευτερόλεπτα, κοιτάζοντας τη μεγάλη, φωτεινή, κόκκινη οθόνη με τη λέξη «εκκίνηση» να αστράφτει. Ένα λεπτό αργότερα η σειρήνα χτύπησε ξανά. Κάτι που σήμαινε πως και δεύτερος πύραυλος είχε εκτοξευτεί. Μετά ακολουθήσε και τρίτος και τέταρτος και πέμπτος συναγερμός. Οι υπολογιστές άλλαξαν τα δεδομένα τους από «εκτόξευση» σε «χτύπημα πυραύλων», αυτά διηγείται ο Πετρόφ καπνίζοντας φθηνά ρωσικά τσιγάρα και ο νους του ταξιδεύει σε εκείνη την ημέρα και ταράζεται: «Δεν υπήρχε κανόνας για το πόσο χρόνο μας επέτρεπαν να σκεφτούμε πριν αναφέρουμε έναν συναγερμό. Όμως γνωρίζαμε ότι κάθε δευτερόλεπτο αναβλητικότητας μας αφαιρούσε πολύτιμο χρόνο· η στρατιωτική και πολιτική ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης έπρεπε να ενημερωθεί χωρίς καθυστέρηση. Το μόνο που έπρεπε να κάνω ήταν να πάρω το τηλέφωνο και να μιλήσω στους ανώτατους διοικητές μας, αλλά δεν μπορούσα να κουνηθώ. Ένιωθα σαν να καθόμουν πάνω σε μια φωτιά».

Ο Πετρόφ εμπιστεύτηκε το ένστικτό του και τις αναφορές των χειριστών ραντάρ, που του έλεγαν ότι δεν κατέγραψαν πυραύλους και απέρριψε τον συναγερμό ως ψευδή· ψύχραιμα κάλεσε τον αξιωματικό υπηρεσίας στο αρχηγείο του Κόκκινου Στρατού και ανέφερε δυσλειτουργία του συστήματος. Αν είχε κάνει λάθος, σύννεφα ραδιενεργών μανιταριών θα είχαν σκεπάσει ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση μέσα σε λίγα λεπτά. Δεν είχε κάνει λάθος! Οι δορυφόροι είχαν μπερδέψει την αντανάκλαση του ήλιου από τα σύννεφα με την επίθεση πυραύλων.

Αντί επαίνων, τον έψεξαν!

Κι όταν όλα τέλειωσαν, αντί για έπαινο, ο Πετρόφ αντιμετωπίστηκε με προκλητική αχαριστία: έλαβε επίσημη επίπληξη· όχι για όσα έκανε εκείνο το βράδυ, αλλά γιατί εντοπίστηκαν λάθη και παραλήψεις στο ημερολόγιο της βάρδιας! Οι αξιωματούχοι της ΕΣΣΔ απέκρυψαν το γεγονός από τη δημοσιότητα και το μυστικό τους αποκαλύφθηκε αρκετά χρόνια μετά την κατάρρευση του καθεστώτος.
Και ο ίδιος ο Πετρόφ δεν το συζήτησε σε κανέναν: «Θεωρούσα ντροπή για τον σοβιετικό στρατό που το σύστημά μας απέτυχε παταγωδώς». Ο Πετρόφ μετατέθηκε σε μια λιγότερο ευαίσθητη θέση και συνταξιοδοτήθηκε πρόωρα κάτι που του προκάλεσε νευρική κατάρρευση. Το περιστατικό έγινε δημοσίως γνωστό το 1998 με την έκδοση των απομνημονευμάτων του στρατηγού Γιούρι Βότιντσεφ, διοικητής των Μονάδων Πυραυλικής Άμυνας της Σοβιετικής Αεράμυνας.

Όταν η ιστορία αποκαλύφθηκε στον Τύπο, ο Πετρόφ έλαβε διεθνή έπαινο και το Βραβείο Ειρήνης της Δρέσδης το 2013, αλλά και ένα βραβείο το 2006 από την Ένωση Πολιτών του Κόσμου.

Οι δανοί σκηνοθέτες Jacob Staberg και Peter Antoni γύρισαν το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ: «The Man Who Saved the World» με πρωταγωνιστή τον Κέβιν Κόστνερ. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Στανισλάβ Πετρόφ, κατοικούσε σε μια μικρή πόλη της Ρωσίας λίγο έξω από τη Μόσχα, στο Φριαζίνο, με τον γιό του και την σύζυγό του. Σήμερα, αν ρωτήσεις ανθρώπους στο Φριαζίνο να σου πουν τι γνωρίζουν για τον Στανισλάβ Πετρόφ, ουδείς θα απαντήσει.

Ο Πετρόφ πέθανε τον Μάιο του 2017 σε ηλικία 78 χρονών, έπειτα από επιπλοκές χειρουργικής επέμβασης στο παχύ έντερο. Ο Άνθρωπος που έσωσε τον Κόσμο πέθανε μόνος. Δίχως να έχει τον γιο του στο προσκεφάλι του. Ο Πετρόφ πέθανε αθόρυβα και έφυγε ξεχασμένος από τον κόσμο που έσωσε!