Ο Εβραίος που άναψε το φυτίλι για το Ολοκαύτωμα ήταν βαλτός από τους Ναζί; Τι απέγινε ο μυστηριώδης Χέρσελ Γκρίνσπαν;

Ένας Εβραίος από την Πολωνία, ο Χέρσελ Γκρίνσπαν ήταν εκείνος που πρόσφερε την αφορμή στοιυς Ναζί για να αρχίσουν το Ολοκαύτωμα· μυστήριο το τι απέγινε.

Η δολοφονία του Γερμανού διπλωμάτη στο Παρίσι, Ερνστ φομ Ρατ έδωσε στους Ναζί την αφορμή για τη Νύχτα των Κρυστάλλων, το βίαιο πογκρόμ εναντίον των Εβραίων που ξέσπασε το βράδυ της 9ης Νοεμβρίου του 1938 και κράτησε μέχρι τις πρωινές ώρες της επόμενη μέρας.

Ο δολοφόνος του Διπλωμάτη ήταν ο Χέρσελ Γκρίνσπαν, ένας Πολωνοεβραίος που μέχρι και σήμερα θεωρείται αμφιλεγόμενη προσωπικότητα· πιστεύεται ευρέως ότι πέθανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940, όμως και γι’ αυτό υπάρχουν τεκμηριωμένες αμφιβολίες.

Μια φωτογραφία, που ανακαλύφθηκε στα αρχεία του Εβραϊκού Μουσείου της Βιέννης το 2016, δείχνει ότι ο Γκρίνσπαν (τελικά) επέζησε του Ολοκαυτώματος! Το στιγμιότυπο, τραβηγμένο στη Γερμανία το 1946, εικονίζει τον 24χρονο, τότε, Γκρίσπαν να συμμετέχει σε συγκέντρωση προσφύγων. Η ανακάλυψή της φωτογραφίας ξεκαθαρίζει- ή ρίχνει περισσότερο σκοτάδι, αν θέλετε, σε ένα από τα άλυτα μυστήρια της ναζιστικής Γερμανίας.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτός είναι ο Χέρσελ Γκρίνσπαν», είπε ο Άρμιν Φίρερ, Γερμανός δημοσιογράφος – ερευνητής που αυτός επιβεβαίωσε την ανακάλυψη της φωτογραφίας από την Κρίστα Πρόκιτς, μιας Αυστριακής αρχειοφύλακα.

«Η φωτογραφία είναι απλώς ένα στιγμιότυπο που τραβήχτηκε τυχαία, όμως είναι τόσο σημαντική, γιατί ανατρέπει την παγιωμένη άποψη για τη μοίρα του Γκρίνσπαν, που τον ήθελε να έχει πεθάνει στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Το μυστήριο του Πολωνοεβράιου παρέμεινε άλυτο για περισσότερα από 70 χρόνια».

Ο Γκρίνσπαν μετά τη δολοφονία του φομ Ρατ, κατέθεσε ότι είχε μπει στη Γερμανική Πρεσβεία στις 7 Νοεμβρίου του 1938 και πυροβόλησε πέντε φορές τον Διπλωμάτη ως εκδίκηση για τους χιλιάδες εκτοπισμένους Εβραίους, συμπεριλαμβανομένων και των μελών της οικογένειάς του, που είχαν απελαθεί από τη Γερμανία και είχαν παγιδευτεί υπό απάνθρωπες συνθήκες στα πολωνικά σύνορα. Η ιστορία της Νύχτας των Κρυστάλλων είναι γνωστή και αναφερόμαστε με λεπτομέρειες στο χθεσινό ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ του ethnos.gr.
O Γκρίνσπαν, με την πράξη του έγινε ήρωας για κάποιους και προδότη για κάποιους άλλους: διχασμένοι παραμένουν και οι ιστορικοί μέχρι σήμερα.

Το 1942 χάνονται τα ίχνη του

Ο Γκρίνσπαν, σε ηλικία 17 ετών τότε, συνελήφθη μετά τη δολοφονία, κρατήθηκε από τους Γάλλους και όταν οι Ναζί μπήκαν στο Παρίσι, τον βρήκαν και τον μετέφεραν στη Γερμανία για ανάκριση από την Γκεστάπο, τη μυστική αστυνομία των Ναζί.
Από το κέντρο κράτησης του στο Βερολίνο, ο Γκρίνσπαν μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Sachsenhausen κοντά στη γερμανική πρωτεύουσα. Η τελευταία επιβεβαιωμένη επίσημη απόδειξη της ύπαρξής του είναι από τον Σεπτέμβριο του 1942, εποχή, που πολλοί ιστορικοί θεωρούν ότι σκοτώθηκε από τους Ναζί.

Από τότε έπεσε πηχτό σκοτάδι. Εκτός από κάποιους, που υποστηρίζουν ότι είδαν ζωντανό τον Γκρίνσπαν τις τελευταίες εβδομάδες του πολέμου και ανεπιβεβαίωτες φήμες ότι, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, μπορεί και να κατοικούσε στο Παρίσι, το Αμβούργο ή το Ισραήλ, ποτέ, μέχρι τις μέρες μας, δεν υπήρξε η παραμικρή απόδειξη ότι ο Γκρίνσπαν έφυγε ζωντανός από τα χέρια των Ναζί.

Όμως ο Άρμιν Φίρερ και η Πρόκις, η επικεφαλής αρχειοθέτις στο Εβραϊκό Μουσείο της Βιέννης, είναι πεπεισμένοι 100% ότι η φωτογραφία που ανακαλύφθηκε το 2016 εικονίζει τον Γκρίνσπαν! Ένα τεστ αναγνώρισης προσώπου στη φωτογραφία, που τραβήχτηκε στις 3 Ιουλίου 1946 σε ένα στρατόπεδο εκτοπισμένων στο Bamberg, στη νότια Γερμανία, πιστοποιεί κατά 95%- που θεωρείται το υψηλότερο ποσοστό- την εικόνα του Γκρίνσπαν.

Η επίμαχη φωτογραφία

Στη φωτογραφία ο Γκρίνσπαν φαίνεται να συμμετέχει σε μια διαδήλωση επιζώντων του Ολοκαυτώματος, που διαμαρτύρονται για την άρνηση των βρετανικών αρχών να τους αφήσουν να μεταναστεύσουν στην Παλαιστίνη. Οι διαδηλωτές φρουρούνται από ένοπλη στρατιωτική αστυνομία των ΗΠΑ που ακολουθεί σε ένα στρατιωτικό όχημα.
Η Πρόκιτς δήλωσε ότι η επίμαχη εικόνα ήταν μια από 27 φωτογραφίες που τραβήχτηκαν κυρίως σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και οι οποίες συλλέχθηκαν και δωρίσθηκαν στο Μουσείο από τον Ελιέζερ Μπρέουερ, έναν απεσταλμένο της «Poale Agudat Israel», οργάνωσης που βοηθούσε Εβραίους πρόσφυγες για να μεταναστεύσουν στην Παλαιστίνη.
«Όταν είδα την εικόνα για πρώτη φορά τον αναγνώρισα αμέσως, αλλά σκέφτηκα ότι πρέπει να είχε ληφθεί πριν από το τέλος του πολέμου, καθώς γνώριζα ότι δεν είχε επιζήσει», είπε η Πρόκιτς. «Σε όσους το ανέφερα, θεώρησαν παράλογη την επισήμανσή μου και αντέτειναν ότι μπορεί να μην ήταν αυτός· μέχρι που έδειξα την φωτογραφία στον Άρμιν Φίρερ».

Ο Φίρερ είναι ένας από τους κορυφαίους δημοσιογράφους - ερευνητές στον κόσμο που εντρύφησε στην Υπόθεση Γκρίνσπαν, έχει εκδόσει το βιβλίο «Herschel», όπου περιγράφει λεπτομερώς τη δολοφονία του φομ Ρατ και τις συγκλονιστικές συνέπειες της.
«Σίγουρα εγείρει περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντά», είπε ο Φίρερ για τη φωτογραφία. «Τι έκανε στην υπόλοιπη ζωή του, και ίσως το πιο σημαντικό, πώς κατάφερε να επιβιώσει από τους Ναζί; Ήταν προστατευμένος τους και αν ναι, ποιος τον προστάτευε;»

Ο Ρότζερ Μουρχάους, ο ιστορικός του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και συγγραφέας του βιβλίου «The Devils' Alliance and Berlin at War», δήλωσε στην εφημερίδα Guardian: «Αν ο άνθρωπος στη φωτογραφία είναι όντως ο Χέρσελ Γκρίνσπαν, το γεγονός θα έλυνε ένα από τα πιο διαρκή μυστήρια του Γ’ Ράιχ. Ο Γκρίνσπαν εξαφανίστηκε το 1942 και θεωρείται ότι δεν επέζησε του πολέμου. Αυτή η φωτογραφία φαίνεται να αναθεωρεί την υπόθεση».
Όμως, υπάρχει και ένα «αλλά», που καταθέτει ο ειδικός Μουρχάουζ: «Οι Ναζί δεν επέτρεπαν για κανέναν λόγο στους εξέχοντες κρατούμενους τους, που δεν τους ήταν χρήσιμοι πλέον να φύγουν αλώβητοι. Δεδομένης της φήμης του Γκρίνσπαν, μου είναι λίγο δύσκολο να πιστέψω ότι θα τον άφηναν να επιβιώσει». Και πρόσθεσε ο κορυφαίος ιστορικός: «...εάν όντως επέζησε, προκαλεί μια σειρά από νέα ερωτήματα σχετικά με τις συνθήκες της επιβίωσής του και το τέλος του».
Να σημειώσουμε ότι, ο Γκρίνσπαν δεν δικάστηκε ποτέ για τη δολοφονία. Ο Γιόζεφ Γκέμπελς θα ήθελε σίγουρα μια θεαματική δίκη στην οποία θα μπορούσε να αγορεύσει εναντίον των Εβραίων των οποίων το ναζιστικό καθεστώς είχε κηρύξει ήδη τον πόλεμο το 1938.

Ο Γκρίνσπαν άλλαξε την ομολογία του και ισχυρίστηκε τότε ότι ο φόνος ήταν ένα- κατά κάποιον τρόπο- έγκλημα πάθους που προέκυψε από τη σχέση μεταξύ του και του φον Ρατ· ο Χίτλερ δεν επιθυμούσε να δικαστεί.

Ούτε καν δολοφονία;

Ο δημοσιογράφος – ερευνητής ιστορικός και συγγραφέας Άρμιν Φίρερ, παρουσιάζοντας το βιβλιο του «Herschel» δήλωσε ότι: «Σοκαρίστηκα απόλυτα όταν ανακάλυψα, σε άγνωστα μέχρι τότε έγγραφα, ότι ο Χέρσελ πιθανότατα δεν πυροβόλησε θανάσιμα το θύμα του, αλλά απλώς το τραυμάτισε. Ήταν ο ίδιος ο Αδόλφος Χίτλερ που έδωσε εντολή να μην παρασχεθεί στο θύμα η απαραίτητη ιατρική βοήθεια, αφήνοντας τον Ρατ να πεθάνει, προσφέροντας στους Ναζί την πρόφαση για τα γεγονότα της Νύχτας των Κρυστάλλων.

Συγκρατούμενοι του Γκρίνσπαν στο στρατόπεδο Sachsenhausen, όπου πιστεύεται ότι πέρασε αρκετά χρόνια μετά την σύλληψή του από τους Γερμανούς, έλεγαν ότι ο Γκρίνσπαν τους είχε εκμυστηρευτεί ότι οι ισχυρισμοί του ότι η δολοφονία είχε σεξουαλικό κίνητρο ήταν αναληθείς. Είχε συνειδητοποιήσει την αμηχανία που θα μπορούσε να προκαλέσει στους Ναζί μια τέτοια υπόθεση, γι’ αυτό και την επικαλέστηκε.

Με τα χρόνια, έχουν καταγραφεί διάφοροι ισχυρισμοί από ανθρώπους που επέμεναν ότι γνώριζαν ακόμα και το πού βρισκόταν ο Γκρίνσπαν· ότι άλλαξε το όνομά του και δημιούργησε οικογένεια και ότι διατηρούσε πρατήριο βενζίνης έξω από το Παρίσι ή ότι εργαζόταν σε επιχείρηση Εισαγωγών-Εξαγωγών· όμως δεν υπήρξε ποτέ κανένα αποδεικτικό στοιχείο εκτός από εικασίες.

Θα αποκάλυπτε την αλήθεια, αλλά...

Ένας Γερμανός δημοσιογράφος κατέθεσε σε δικαστήριο στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ότι ο Γκρίνσπαν ήταν έτοιμος να επιστρέψει στη Γερμανία και να πει την αλήθεια για το τι είχε συμβεί, αρκεί να του εξασφαλιζόταν ασυλία. Αλλά οι εισαγγελείς απέκλεισαν μια τέτοια πιθανότητα, καθώς ο Γκρίνσπαν ήταν κατηγορούμενος για φόνο και θα έπρεπε να δικαστεί.

Οι γονείς του Γκρίνσπαν, Σέντελ και Ρίφκα, οι οποίοι επέζησαν από το Ολοκαύτωμα (και αυτοί) μετοίκησαν στο Ισραήλ το 1948, κήρυξαν επισήμως νεκρό τον γιό τους το 1960, κάτι που τους επέτρεψε να λάβουν σύνταξη από το γερμανικό κράτος.
Καταθέτοντας στοιχεία στη διάρκεια της δίκης του Αρχιτέκτονα του Ολοκαυτώματος Άντολφ Άιχμαν, ο Σέντελ Γκρίνσπαν προέβη σε μια αινιγματική δήλωση για τον γιο του: «Δεν έχω καμία απόδειξη ότι επέζησε».

Ο Άρμιν Φίρερ, είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο, ο Γκρίνσπαν (το 2016) να ήταν ακόμα ζωντανός. «Δεν αποκλείεται. Θα είναι τώρα 95 χρονών«, είπε ο δημοσιογράφος, που ισχυρίζεται ότι ο Γκρίνσπαν ήταν βαλτός από τους Ναζί να στήσει την προβοκάτσια εναντίον των Εβραίων. Κι αν δεν ήταν ο Γκρίσνσπαν σίγουρα κάτι άλλο θα βρισκόταν για να αρχίσει το μακελειό. Άλλωστε οι Ναζί δεν σταματούσαν τότε πουθενά. Το θέμα είναι τι απέγινε ο «δικός» τους Πολωνοεβραίος; Ο Θεός ξέρει ή ο Γιαχβέ…