60 χρόνια από τη δολοφονία του Κένεντι: ο καπνός χωρίς φωτιά από τις θεωρίες συνωμοσίας και το 80% των Αμερικανών που αμφιβάλει ακόμα…

Πέρασαν κιόλας 60 χρόνια από τη δολοφονία του Τζον Κένεντι. Οι Αμερικανοί πιστεύουν σε ποσοστό 80% ότι τίποτα από όσα γνωρίζουν δεν είναι αλήθεια και οι θεωρίες συνωμοσίας εξακολουθούν να… καπνίζουν, χωρίς να υπάρχει η παραμικρή φλόγα…

Πριν από ακριβώς 60 χρόνια ένας μοναχικός άνδρας, κακοντυμένος- «άστεγο» θα τον χαρακτήριζε κάποιος σήμερα- με ένα φτηνό τουφέκι στα χέρια άλλαξε την ροή του ποταμού της παγκόσμιας ιστορίας.

Στις 12.30 το μεσημέρι, μια μέρα σαν σήμερα, 22 Νοεμβρίου 1963, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι δολοφονήθηκε στο Ντάλας του Τέξας ενώ η ανοιχτή λιμουζίνα του διέσχιζε το μεγάλο πάρκο που ονομάζεται Dealey Plaza.

Οι περισσότεροι από τους αυτόπτες-αυτήκοους μάρτυρες της δολοφονίας άκουσαν τρεις πυροβολισμούς· κάποιος είδε έναν ένοπλο να στοχεύει και να πυροβολεί από ένα παράθυρο του κτιρίου Texas School Book Depository. Προτού η αστυνομία προλάβει να σφραγίσει την περιοχή, ένας 24χρονος υπάλληλος- πρώην πεζοναύτης- που ονομαζόταν Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ - έφευγε από την εξώπορτα του κτιρίου. Η Αστυνομία βρήκε το παρατημένο επαναληπτικό τουφέκι του στον 6ο όροφο πλάι στο παράθυρο, σε μια φυλάχτρα ελεύθερου σκοπευτή φτιαγμένη από χαρτοκιβώτια και στο πάτωμα υπήρχαν τρεις κάλυκες, προφανώς από το τουφέκι.

Έξω στο δρόμο, ο Όσβαλντ πήρε ένα ταξί, πήγε στο διαμέρισμά του όπου άλλαξε ρούχα και έβαλε στη ζώνη το περίστροφό του. Φεύγοντας, «έπεσε» πάνω σε έναν αστυνομικό, τον Τζέφερσον Ντέιβις Τίπιτ (JD Tippit )· ο Όσβαλντ τον πυροβόλησε και τον σκότωσε εν ψυχρώ.

Λίγα λεπτά αργότερα, κάθιδρος και ατημέλητος, μπήκε σε έναν κοντινό κινηματογράφο, όπου προβαλλόταν η ταινία «War Is Hell» με θέμα της τον Πόλεμο της Κορέας. Κλήθηκε η Αστυνομία. Σταμάτησε η προβολή και τα φώτα άναψαν. Οι αστυνομικοί κατέκλυσαν τον διάδρομο. Ο Όσβαλντ σηκώθηκε και είπε: «Λοιπόν, όλα τελείωσαν τώρα»· χτύπησε έναν αστυνομικό στο πρόσωπο και τράβηξε το πιστόλι του, αλλά άμεσα ακινητοποιήθηκε στο πάτωμα πριν προλάβει να διαπράξει τον τρίτο φόνο της ημέρας. «Διαμαρτύρομαι για την αστυνομική βία!» φώναξε, ενώ τον έσερναν από τα πόδια. Ο Όσβαλντ είχε συλληφθεί για τον φόνο του Τίπιτ· για τη δολοφονία του Κένεντι θα τον κατηγορούσαν λίγες ώρες μετά...

Δύο μέρες αργότερα ο Όσβαλντ δολοφονήθηκε- σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση- ενώ βρισκόταν υπό κράτηση, κατά τη διάρκεια μεταφοράς από το Αρχηγείο της Αστυνομίας σε φυλακή της κομητείας. Δολοφόνος του, ένας ιδιοκτήτης καμπαρέ, ο Τζακ Ρούμπι, που πυροβόλησε θανάσιμα τον Όσβαλντ στο στομάχι.
Ο Ρούμπι, που θα πέθαινε στη φυλακή από καρκίνο λίγα χρόνια μετά, ήταν ο πρώτη σπίθα από την πυρκαγιά της συνωμοσιολογίας που ξέσπασε αμέσως μετά.

Πόσα πια να καταπιούν οι Αμερικανοί;

Οι Αμερικανοί μπορεί να είχαν αποδεχτεί το γεγονός ότι ένας μοναχικός άνδρας είχε πυροβολήσει τον πρόεδρό τους, αλλά δύο μοναχικοί άνδρες πρωταγωνιστές της Ιστορίας μέσα σε δύο μέρες, ε αυτό ήταν δύσκολο να το καταπιούν, ακόμη και στην Αμερική, ακόμη και στο Ντάλας!
Έξι δεκαετίες μετά τη δολοφονία του Κένεντι, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά ότι περισσότερο από το 50% των Αμερικανών πιστεύει ότι υπήρχε συνωμοσία πίσω από την δολοφονία· κάποιες φορές αυτό το ποσοστό σκαρφαλώνει πάνω από το 80%.
Ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος, συγγραφέας διηγημάτων, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος και δοκιμιογράφος Don DeLillo, στο ογκώδες μυθιστόρημά του «Libra» (1988), αποκαλεί τη δολοφονία του Κένεντι ως «…τα επτά δευτερόλεπτα που έσπασαν την πλάτη του αμερικανικού αιώνα. Εκείνο το έγκλημα καταβρόχθισε τον πολιτισμό· εγκαινίασε την εποχή της παράνοιας της Αμερικής», γράφει ο DeLillo. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ακόμα βιώνουν αυτή την εποχή!

Τον Μάιο του 2016 ο τότε υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έδωσε το στίγμα της επικείμενης θητείας του, καταθέτοντας τη δική του… βαρύνουσα άποψη για τη δολοφονία Κένεντι. Την εποχή εκείνη ο Τραμπ είχε έναν τελευταίο αντίπαλο για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών, τον Τεντ Κρουζ. Εμφανιζόμενος στο Fox News, ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι ο πατέρας του Κρουζ είχε εμπλακεί στη δολοφονία του Κένεντι: «Τι έκανε με τον Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ λίγο πριν τους πυροβολισμούς; Απαίσιο να το σκέπτεσαι...» είπε ο Τραμπ!

Οι φλόγες των αμερικανικών θεωριών συνωμοσίας δεν ξεπήδησαν ξαφνικά μετά τη δολοφονία του Κένεντι· είχαν προηγηθεί μικροεστίες, μετά τον βομβαρδισμό του Περλ Χάρμπορ: πολλοί ισχυρίστηκαν τότε ότι η ιαπωνική επίθεση ήταν μια στημένη αμερικανική επιχείρηση. Όμως η δολοφονία του Κένεντι ήταν κάτι διαφορετικό: προκάλεσε καταιγίδα έκδοσης βιβλίων, παραγωγής ντοκιμαντέρ, ταινιών μεγάλου μήκους, επίσημες και ενεπίσημες έρευνες.

Στο βιβλίο του «Libra», ο DeLillo γράφει: «Τα δεδομένα εκτοξεύουν μια απίστευτη ποσότητα έκφρασης της ανθρώπινης υπερβολής».
Κάπου, ξεχασμένη, στο κάτω συρτάρι των δεδομένων παραμένει η ετυμηγορία της Επιτροπής Γουόρεν- της προεδρικής έρευνας που διενεργήθηκε κατ’ εντολή του διαδόχου του Κένεντι, Λίντον Τζόνσον.
Υπό την προεδρία του Ερλ Γουόρεν (Earl Warren), του Αρχιδικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, η επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Όσβαλντ δρώντας μόνος, είχε δολοφονήσει τον Κένεντι και τον Τίπιτ, απορρίπτοντας κάθε υπόνοια ότι είτε ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ ή ο Τζακ Ρούμπι ήταν μέλη οποιασδήποτε συνωμοτικής οργάνωσης. Γιατί όμως ο Όσβαλντ δολοφόνησε τον Κένεντι; Η απάντηση ήταν καλά κρυμμένη στο σκοτάδι της μυστικοπαθούς και διαταραγμένης προσωπικότητάς του.
«Διαταραγμένη προσωπικότητα», ο χαρακτηρισμός που δικαιολογεί και τις πιο ακραίες και απίθανες πράξεις στα βάθη της Ιστορίας!

Το πορτρέτο του «δολοφόνου»

Ο Όσβαλντ, ένας αυτοαποκαλούμενος μαρξιστής, είχε αυτομολήσει στη Σοβιετική Ένωση σε ηλικία 20 χρονών. Τρία χρόνια μετά, έχοντας ανακαλύψει ότι ο «παράδεισος των εργαζομένων» ήταν μια σκοτεινή κόλαση, επέστρεψε στην Αμερική, έχοντας πλάι του μια ρωσίδα σύζυγο, τη Μαρίνα, και ένα κοριτσάκι, την Τζούνι. Το 1963, ο Όσβαλντ ήταν μόλις 24 χρονών.

Κατοικώντας στο Ντάλας, ο Όσβαλντ σκέφτηκε ένα σχέδιο για να δολοφονήσει έναν απεχθή τοπικό αξιωματούχο που ονομαζόταν Έντουιν Γουόκερ. Παρήγγειλε ταχυδρομικά ένα τουφέκι αξίας 20 δολαρίων. Ένα βράδυ του Απριλίου του 1963, στάθηκε σε ένα δρομάκι πίσω από το σπίτι του Γουόκερ και σημάδεψε το κεφάλι του. Η σφαίρα πέρασε ελάχιστα εκατοστά πλάι από τον Γουόκερ. Η υπόθεση παρέμενε ανεξιχνίαστη και επτά μήνες αργότερα επανήλθε στο φως, όταν ο Όσβαλντ χρησιμοποίησε το ίδιο τουφέκι για να σκοτώσει τον Κένεντι.
«Αν δεν ήταν η εξέχουσα θέση του θύματος που καθιστούσε την υπόθεση κορυφαία», έγραψε ο Γουόρεν στα απομνημονεύματά του, «οι κατηγορίες εναντίον του Όσβαλντ θα μπορούσαν να είχαν εξεταστεί σε δύο ή τρεις ημέρες με ελάχιστες πιθανότητες για κάποιο αποτέλεσμα». Στην πραγματικότητα, η υπόθεση εναντίον του Όσβαλντ ήταν ανοιχτή και έκλεισε με τον θάνατό του. Για πολλούς, ο «Όσβαλντ» δεν ήταν μια αρκετά πειστική απάντηση.

«Αν μια τέτοια μη οντότητα, εξόντωσε τον ηγέτη του πιο ισχυρού έθνους στη Γη…» έγραψε ο Νόρμαν Μέιλερ στο εξαιρετικό βιβλίο του «Oswald's Tale» (το 1995), «…τότε μας κατακλύζει ένας κόσμος δυσαναλογίας και ζούμε σε ένα άκρως παράλογο σύμπαν»!

Σαθρά επιχειρήμτα εξαιρετικός συγχρονισμός

Το 1966 εμφανίστηκαν τα πρώτα συνωμοτικά μπεστ σέλερ για τη δολοφονία του Κένεντι: βιβλία με τίτλους όπως «Rush to Judgment», «Whitewash» και «Oswald: Assassin or Fall Guy;», προκάλεσαν αίσθηση. Οι συγγραφείς τους ήταν κάτι σαν τους σημερινούς μπλόγκερ: πολίτες-ερευνητές οπλισμένοι με γραφομηχανές και όχι με πληκτρολόγια όπως τώρα, που αναζητούσαν απαντήσεις λιγότερο παράλογες από εκείνες που πρόσφερε ο «Όσβαλντ». Εκείνοι οι πολίτες-συγγραφείς-ερευνητές το μόνο που κατάφεραν ήταν να καταθέσουν μεγαλύτερους παραλογισμούς, από τους ήδη υπάρχοντες.

Όμως αν τα επιχειρήματά τους ήταν σαθρά, ο συγχρονισμός τους ήταν εξαιρετικός. Όταν ξέσπασε το πρώτο κύμα συνωμοσιολογίας για την δολοφονία Κένεντι, η δημόσια δυσαρέσκεια για τον Πόλεμο του Βιετνάμ κορυφωνόταν. Τα ψεύδη της Κυβέρνησης για τον ανθρωποβόρο πόλεμο είχαν προκαλέσει στους πολίτες ένα απύθμενο «κενό αξιοπιστίας». Ε, υπό αυτό το κλίμα δυσπιστίας τα πρώτα βιβλία συνωμοσιολογίας σχετικά με τον φόνο του Προέδρου JFK βρήκαν πρόσφορο έδαφος για να θεριέψουν τη φαντασία του αναγνώστη.

Μια γενιά αργότερα, ο κινηματογράφος έριξε περισσότερο έρεβος αντί για φως στην υπόθεση της δολοφονίας του Κένεντι. Η ταινία «JFK» του Όλιβερ Στόουν, το 1991, συνέτεινε περισσότερο από κάθε άλλο πόνημα συνωμοσιολογίας στο να μετατρέψει την ιστορική αλήθεια για τη δολοφονία σε παρανοϊκό καρτούν.
Ένας σχεδόν αστείος Τζο Πέσι, παιδί της σφαλιάρας- κάτι σαν τον δικό μας Αλέκο Τζανετάκο- υποδυόμενος έναν δήθεν επαναστάτη που υποτίθεται ότι είχε τους λόγους του να σκοτώσει τον Πρόεδρο, όταν του κάνουν την ερώτηση: «ποιος σκότωσε τον Κένεντι;» εκείνος απλά χλευάζει: «Είναι ένα μυστήριο! Είναι ένα μυστήριο τυλιγμένο σε ένα αίνιγμα μέσα σε ένα αίνιγμα! Οι γαμημ…νοι δολοφόνοι δεν ξέρουν καν!». Αυτό είχε να προσφέρει η θεωρία συνωμοσίας μέσω της 7ης Τέχνης, 30 χρόνια μετά τη δολοφονία!

Στον κόσμο της πραγματικότητας τώρα, το ερώτημα: «ποιος σκότωσε τον Κένεντι;» απαντήθηκε όσο θα μπορούσε να απαντηθεί. Ο Στόουν δεν είχε πιο πειστική απάντηση, αλλά δεν του άρεσε το κοινότοπο κι έτσι σκηνοθέτησε ένα τρίωρο παραλήρημα με (ανάμεσα στα άλλα) στοιχεία ότι (δήθεν) υπήρχαν κίνητρα ομοφυλοφιλίας, ηρωοποιώντας έναν επαίσχυντο δημαγωγό, τον εισαγγελέα Τζιμ Γκάρισον, ένα έμεσμα της Δικαιοσύνης των ΗΠΑ (διαβόητη η υπόθεση της δίωξη του επιχειρηματία από τη Νέα Ορλεάνη Κλέι Σο το 1969, η οποία κατέληξε στην αθώωση του Σο) τον οποίο ενσάρκωσε ο Κέβιν Κόστνερ.

Τον Όσβαλντ «έδειξαν» οι πιο σοβαροί

Δεν ήταν όμως όλα τα βιβλία και οι ταινίες που εμπνεύστηκαν από τη δολοφονία του Κένεντι αβάσιμα ή φαιδρά. Υπήρξαν και καλά βιβλία, αλλά και σπουδαία επίσης. Οι πιο σοβαροί συγγραφείς έχουν απομυθοποιήσει το έγκλημα με τον μόνο λογικό τρόπο που μπορεί να απομυθοποιηθεί: αποσαφηνίζοντας την εικόνα που έχουμε για τον άνθρωπο που (κατηγορήθηκε ότι) το διέπραξε.

Το βιβλίο «Μαρίνα και Λι» της Priscilla McMillan, γραμμένο με την αρωγή της χήρας του Όσβαλντ, έδειξε πώς η εμμονή του συζύγου της να εξοντώσει δημόσια πρόσωπα προεικονίστηκε με τη βίαιη κακοποίηση της Μαρίνας.
Επίσης «Το Παιχνίδι του Όσβαλντ» του Jean Davison έκανε μια παρόμοια προσπάθεια να παραλληλίσει τα εγκλήματα του Όσβαλντ με τη δική του προσωπική ιστορία. «Το παραμύθι του Όσβαλντ» του Νόρμαν Μέιλερ βασίστηκε και στα δύο προαναφερθέντα βιβλία, αλλά πρόσθεσε το «κάτι περισσότερο» που είχε να κάνει με τη τη λογοτεχνική αίσθηση του Μέιλερ.

Ένα κομμάτι του βιβλίου, που το κάνει να ξεχωρίζει, έγκειται στο γεγονός ότι η συγγραφή του οδήγησε τον Μέιλερ να αλλάξει γνώμη: αρχικά, πίστευε τις θεωρίες συνωμοσίας, έχοντας όμως μελετήσει τη ζωή του Όσβαλντ, υποχρεώθηκε να συμπεράνει ότι: «ο Λι είχε τον χαρακτήρα και την ψυχολογία για να σκοτώσει τον Κένεντι και πιθανότατα το έκανε μόνος του»!

Μαζί με το «Libra» του DeLillo , το βιβλίο του Mailer κατατάσσεται ως το καλύτερο λογοτεχνικό έργο που καταπιάνεται με τη δολοφονία του Κένεντι. Και οι δύο συγγραφείς έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους στην υπόθεση· κατάλαβαν ότι αν προσεγγίσεις τη δολοφονία έξυπνα θα έχεις μπροστά σου ένα από τα πλουσιότερα θέματα της αμερικανικής ιστορίας.

Κι ένα ακόμα πιο βαρύ βιβλίο...

Όμως, από όλα, το μεγαλύτερο βιβλίο (σε μέγεθος και βαρύτητα…) που αφορά τον φόνο του JFK, όμως, είναι ένα βιβλίο με ελάχιστες λογοτεχνικές αρετές, αλλά τεράστια αξία ως αποθήκη γεγονότων. Το, 1600 σελίδων και βάρους σχεδόν τριών κιλών, «Reclaiming History» του Vincent Bugliosi, συνοδεύεται από ένα PDF που περιέχει 1000 σελίδες ντοκουμέντων. Το εμμονικό αριστούργημα του Bugliosi αποκρυπτογραφεί την παράξενη φύση της δολοφονίας και «θέτει τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων» της ιστορίας που ουδείς έχει την υπομονή να φτάσει στο τέλος της.

Σήμερα είναι 60ή επέτειος από το θάνατο του Κένεντι και στις ΗΠΑ η βιομηχανία θεωριών συνωμοσίας έχει ρίξει αισθητά την παραγωγή της. Η σιωπή, λένε, υποδηλώνει ότι η απίθανες θεωρίες συνωμοσίας για την δολοφονία του JFK έχουν εξαντληθεί και εξαντλήσει...
Στο διαδίκτυο όμως, οι φανατικοί συνεχίζουν τον αγώνα, σαν στρατιώτες που δεν έχουν ενημερωθεί ότι ο πόλεμος έχει τελειώσει.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι όπου υπάρχει (τόσος πολύς) καπνός, ε, σίγουρα θα πρέπει να υπάρχει και φωτιά. Όμως μια θεωρία συνωμοσίας είναι ακριβώς αυτό: καπνός χωρίς φωτιά!