Πρωτοποριακή έρευνα στην Κρήτη: Πώς ταυτοποίησαν 18 θύματα των ναζί κατά τη θηριωδία στο Άδελε

Μετά από χρόνια αναμονής ήρθε η ώρα της δικαίωσης για τους 18 εκτελεσθέντες αμάχους από τους Ναζί στο Άδελε και τους συγγενείς τω θυμάτων.

Έπειτα από έρευνα που διεξήχθη από το Εργαστήριο Παλαιογονιδιωματικής και Εξελικτικής Γενετικής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας ταυτοποιήθηκαν μετά από 83 χρόνια τα θύματα της θηριωδίας των κατακτητών που εκτελέστηκαν στις 2 Ιουνίου του 1941.

Τα ευρήματά της δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Forensic Science International: Genetics, με τίτλο: «Identificationof the 18 World War II Executed Citizens of Adele, Rethymnon, Crete Using an Ancient DNA Approach and Low Coverage Genomes».

Το εργαστήριο Παλαιογονιδιωματικής και Εξελικτικής Γενετικής έχει ως αντικείμενο τη διεξαγωγή βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας στο πεδίο της ανάλυσης αρχαίων γονιδιωμάτων, ενώ η διευκρίνιση που γίνεται είναι πως όταν υπάρχει αναφορά στο «αρχαίο DNA» εννοείται το διατηρημένο, αλλά συχνά υποβαθμισμένης ποιότητας και ποσότητας, γενετικό υλικό που ανακτάται από βιολογικά κατάλοιπα σε χώρους αρχαιολογικού ή παλαιοντολογικού ενδιαφέροντος, το οποίο μπορεί να έχει ηλικία από μικρότερη των 100 ετών έως και εκατοντάδων ή χιλιάδων χρόνων.

Στις 2 Ιουνίου η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της έρευνας

To εργαστήριο ειδικεύεται στη μελέτη και εφαρμογή τεχνικών που αφορούν στο οστεολογικό υλικό ελλιπούς και χαμηλής διατήρησης, δημιουργώντας έτσι, μια σημαντική πειραματική προσέγγιση μοριακής ταυτοποίησης ανθρώπινων καταλοίπων και συνεπώς ένα ισχυρό μεθοδολογικό εργαλείο για την εγκληματολογική και ιατροδικαστική έρευνα.

Σε αυτό το πλαίσιο, το εργαστήριο όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση, όχι μόνο ανέλαβε, αλλά συντόνισε και ολοκλήρωσε, κατόπιν αιτήματος της κοινότητας του Άδελε, το ανθρωπιστικό έργο της αναγνώρισης των 18 άμαχων θυμάτων του ναζισμού. Αναγνωρίζοντας την ιστορική, ευαίσθητη και διεθνή φύση του ζητήματος που ξεπερνά τα στενά τοπικά όρια, το εργαστήριο, σε στενή συνεργασία με την κοινότητα, προχώρησε στη συστηματική, μεθοδική και διεπιστημονική μελέτη των λειψάνων των θυμάτων. Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της έρευνας θα γίνει σε επίσημη εκδήλωση που θα λάβει χώρα στις 2 Ιουνίου 2024.

Στη συγκεκριμένη έρευνα εφαρμόστηκαν συνδυαστικά αρχαιογονιδιωματικές αναλύσεις και στοχευμένη ανθρωπολογική μελέτη όλων των κρανιακών καταλοίπων προκειμένου να ταυτοποιηθεί το σύνολο των θυμάτων. Παράλληλα πραγματοποιήθηκαν ανάταξη και αποκατάσταση των μη ακέραιων κρανίων με ανθρωπολογικές μεθόδους. Η μοριακή ταυτοποίηση των νεκρών επιτεύχθηκε μέσω τεχνολογιών αλληλούχησης χαμηλής κάλυψης σε ολόκληρο το γονιδίωμα των συγγενών των θυμάτων, καθώς και προσεγγίσεων ανάλυσης αρχαίου DNA στα οστά των θυμάτων, για να βρεθεί ο βαθμός γενετικής συγγένειας, τηρώντας τους κανόνες ηθικής και δεοντολογίας και προστασίας προσωπικών δεδομένων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μελέτη αυτή αποτελεί την πρώτη στη χώρα μας ολοκληρωμένη, και δημοσιευμένη σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό, έρευνα που έριξε φως στο ανθρωπιστικό και ιστορικό κενό, συμβάλλοντας στο κλείσιμο ενός ανοικτού κεφαλαίου για την κοινότητα, αλλά και στην επούλωση των πληγών των οικογενειών του Άδελε. Η συμμετοχή του εργαστηρίου στην έρευνα για την αναγνώριση και ταυτοποίηση των θυμάτων αποτέλεσε μια εξαιρετικά σύνθετη και απαιτητική πρόκληση, η οποία ωστόσο κατάφερε να ικανοποιήσει τη μακροχρόνια και επίμονη επιθυμία των συγγενών για ηθική δικαίωση της μνήμης των ανθρώπων που θυσιάστηκαν για να εξασφαλίσουν την ελευθερία των απογόνων τους.

«Ηθική υποχρέωση η αναγνώριση των νεκρών και η απόδοση ανάλογων τιμών»

«Η αναζήτηση και η ταυτοποίηση θυμάτων πολέμου, που δυστυχώς είναι άφθονοι στην σύγχρονη ιστορία του ανθρώπου, αποτελεί το ελάχιστο χρέος που θα μπορούσε να αποτίνει η εκάστοτε κοινωνία στους ανθρώπους που χάθηκαν άδικα, συμβάλλοντας στην εκπλήρωση της ηθικής και καθολικής υποχρέωσης όλων μας για την αναγνώριση των νεκρών και  την απόδοση των ανάλογων τιμών» ανέφερε στην ΕΡΤ ο κ. Πουλακάκης. Όπως είπε «η ταυτοποίηση των αμάχων θυμάτων του Άδελε αποτελεί την πρώτη στη χώρα μας ολοκληρωμένη, και δημοσιευμένη σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό, έρευνα που έρχεται να αποκαταστήσει την μνήμη 18 ανδρών που εκτελέσθηκαν άνανδρα από τις γερμανικές δυνάμεις του 2ου παγκοσμίου πολέμου». 

Η μελέτη στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία χάρη στο υπερσύγχρονο εργαστήριο αρχαίου DNA που διαθέτει το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ και το οποίο ειδικεύεται στη μελέτη και εφαρμογή τεχνικών σε οστά και άλλα υπολείμματα ζωής του παρελθόντος, δημιουργώντας έτσι, όπως σημείωσε ο ίδιος, μια σημαντική πειραματική προσέγγιση μοριακής ταυτοποίησης ανθρώπινων καταλοίπων και συνεπώς ένα ισχυρό εργαλείο με πολλαπλές εφαρμογές,

«Με αρωγό την ταυτοποίηση των αμάχων του Άδελε και άλλων μελετών που σχετίζονται με την μελέτη της εξελικτικής ιστορίας του ανθρώπου τα τελευταία 10 – 15 χιλιάδες χρόνια που εκπονούνται στο εργαστήριο του αρχαίου DNA, ανοίγεται ένα παράθυρο με θέα στο παρελθόν που θα μας επιτρέψει να μάθουμε πολλά και να απαντήσουμε ερωτήματα που ήταν δύσκολο ή αδύνατον να απαντηθούν στο παρελθόν» κατέληξε ο κ. Πουλακάκης.