1924: Πρωτομαγιά με έναν νεκρό που χάθηκε στα μονόστηλα, ξηρασία, ακριβοί τσίροι και φθηνοί βασιλιάδες…

Βρισκόμαστε στο 1924. Εργατική Πρωτομαγιά με έναν νεκρό που χάθηκε στα βάθη των μονόστηλων, ξηρασία, ακριβοί τσίροι και οι φθηνοί βασιλιάδες…Εκατό χρόνια πριν.

Και διαβάζουμε στο «ΕΘΝΟΣ»- που κυκλοφόρησε με ημερομηνία 3 Μαΐου του 1924- υπό τον τίτλο ενός ενδιαφέροντος μονόστηλου: «Όχι μία, αλλά πολλαί και άφθοναι βροχαί ζητούνται υπό των γεωργών και των αμπελουργών. Είναι τόσον οδυνηρά τα αποτελέσματα της παραταθείσης εαρινής ξηρασίας, όπου τα δημητριακά κινδυνεύουν να καταστραφούν την τελευταία στιγμή. Με μικροτέραν προσδοκίαν δεν περιμένουμε και ημείς οι Αθηναίοι ολίγας βροχεράς ήμερας, διά νά απαλλαγώμεν κατά τι από την οργιάζουσαν σκόνη εις όλους τους δρόμους της πόλεως».

Εκατό χρόνια πριν και η «κλιματική κρίση» δεν έχει ακόμα εφευρεθεί, αλλά η ξηρασία έχει χτυπήσει την Ελλάδα, όπως κι εφέτος, όπως και πριν από δυο δεκαετίες… Κύκλους κάνουν οι καιροί και γυρίζουν και οι κλιματικές αλλαγές και (άλλες) κρίσεις είναι προς αποπροσανατολισμό και αφελή κατανάλωση από τους μονίμως έκπληκτους…

1924, λοιπόν, και η Αθήνα ζει την μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εποχή με ανέχεια, αμφιβολίες, αγωνία, και το μέλλον άδηλο…
Και βυθιζόμαστε στα βασικά θέματα της εφημερίδας, που έχουν να κάνουν με την αιματοβαμμένη Εργατική Πρωτομαγιά που αμαυρώθηκε από επεισόδια.

Θάνατος και ξύλο

Η Πρωτομαγιά γιορτάστηκε με ξυλοδαρμούς πολιτών από την αστυνομία· διαβάζουμε σχετικά: «ο πρωθυπουργός κ. Παπαναστασίου διέταξε αυστηράς ανάκρισεις προς εξακρίβωσιν των καταγγελθέντων υπό των εργατών, ότι οι συνάδελφοι των εκ των συλληφθέντων δια τας προχθεσινάς σκηνάς, εκακοποιήθηκαν εις τα αστυνομικά τμήματα. Αφετέρου ο κύριος υπουργός των Εσωτερικών ετόνισεν ότι η Κυβέρνησις έχει την απόφασιν να πατάξη τας μεθόδους επιβολής σωματικών ποινών εις βάρος κρατουμένων τας οποίας άλλωστε απαγορεύουν αυστηρώς και το σύνταγμα και οι νόμοι».

Όμως ακριβώς πλάι υπάρχει ο… αντίλογος: «Συμβαίνει και εις Παρισίους: Προς παρηγορίαν μας εντούτοις πρέπει να αναφερθεί ότι ο βούρδουλας δεν θύει και απολύει μόνον εις την Ελλάδα αλλά υφίσταται και εις άλλας χώρας, πολύ περισσότερον πολιτισμένας από την ιδικήν μας. Ακόμη και εις την χώραν, όπου το πρώτον διακηρύχθησαν τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτου, εις την Γαλλίαν. Υπάρχει μάλιστα μια γραφική γαλλική έκφρασις: “ Πασσάζ ω τυμπά» που σημαίνει αστυνομικόν ξυλοφόρτωμα, το οποίον άγνωστον πώς συνδυάζεται με την …κατεργασίαν του καπνού». Ξύλο στην διαδήλωση για την Εργατική Πρωτομαγια από το 1924, ξύλο και στας Πρισιούς και όλα δικαιολογούνται...

Ο θάνατος του Σωτήρη Παρασκευαΐδη

Να σημειώσουμε ότι τότε, είχε απαγορευτεί ο εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς στο κέντρο της Αθήνας και του Πειραιά, σε αντίθεση με την απόφαση των Εργατικών Κέντρων των δύο πόλεων. Αποφασισμένο να γιορτάσει την Πρωτομαγιά στο κέντρο της πόλης, το Εργατικό Κέντρο Αθήνας κάλεσε σε συγκέντρωση έξω από τα γραφεία του στην πλατεία Δημοτικού Θεάτρου. Εκεί συγκεντρώθηκε πλήθος εργαζομένων, από τις 9 το πρωί της Πέμπτης 1ης Μαΐου, ενώ κατά τις 10 εμφανίστηκαν δυνάμεις του στρατού με τη διαταγή να διαλύσουν τη συγκέντρωση· χρησιμοποιήθηκαν δύο υδραντλίες, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ακολούθησαν πυροβολισμοί από τους αξιωματικούς και επέλαση του ιππικού· πολλοί στρατιώτες αρνήθηκαν να εκτελέσουν τις διαταγές. Συνέπεια της επίθεσης ήταν δεκάδες τραυματισμοί διαδηλωτών, κυρίως από ξιφολόγχες, καθώς και περί τις 50 συλλήψεις. Μεταξύ των τραυματιών ήταν και ο Σωτήρης Παρασκευαΐδης, που χτυπήθηκε από ξιφολόγχη στο κεφάλι, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο και πέθανε την επόμενη μέρα, Παρασκευή 2 Μαΐου. Επρόκειτο για τον πρώτο νεκρό σε πρωτομαγιάτικη κινητοποίηση στην Ελλάδα.

Στο «ΕΘΝΟΣ» της 3ης Μαΐου η είδηση του θανάτου του διαδηλωτή είναι τρυπωμένη ανάμεσα σε μονόστηλα, δίχως καν τίτλο και με μόνη πηγή την ανακοίνωση του Φρουραρχείου Αθηνών: «Η Δικαστική Υπηρεσία του Φρουραρχείου Αθηνών εξέδωκε το ακόλουθον ανακοινωθέν: “Ανακοινούται ότι κατά τας λαβούσας χώραν σκηνάς έξωθεν του Δημοτικού Θεάτρου την 1ην Μαΐου ε.ε. ετραυματίσθησαν εν όλω 18 άτομα, εξ ων 13 πολίται και 5 στρατιώται άπαντες σχεδόν ελαφρώς δι’ αμβλέων οργάνων ή εκ θρυμμάτων υαλοπινάκων, ουδέν δε τραύμα επροξενήθη δια πυροβόλου όπλου ή σιδηρού οργάνου νύσσοντως οι τέμνοντος (ξιφολόγχης ή μαχαίρας). Είς μόνον απεβίωσεν, ο Σωτήριος Χρ. Παρασκευαΐδης ετών 23, ζαχαροπλάστης τραυματισθείς διά λίθου…»! Είς μόνον απεβίωσεν! Και πολύ τού ήταν που αναφέρθηκε… στην εφημερίδα! Η αξία της ζωής ενός ανθρώπου το 1924 είχε χαμηλή τιμή στο χρηματιστήριο της κοινωνίας; Μπορεί…

Ο Βασιλείς βγάζουν ακίνητα στο σφυρί...

Και ας αναδυθούμε στα «μικρά» εκείνα που καθρεφτίζουν την εποχή της Αθήνας· διαβάζουμε στα χαμηλά της εφημερίδας: «Τα Βασιλικά Κτήματα-Επτά μερίδια: Το βασιλικόν κτήμα Πολυδένδρι (Λάρισας) επωλήθη αντί 5.200.000 δραχμών. Το αντίτιμο εμοιρασθησαν οι εξ' αδιαιρέτου 7 κληρονόμοι του βασιλέως Κωνσταντίνου. Η Σόφια έλαβε κατά τον νόμον δύο μερίδια οι υπόλοιποι κληρονόμοι Γεώργιος, Παύλος, Ελένη, Αικατερίνη, Ειρήνη, Αλεξάνδρα ανά έν. Ήδη γίνονται διαπραγματεύσεις δια την πώληση του κτήματος Σέλι παρά την Νιάουσαν. Δια τούτο δεν εδόθη εισέτι κυβερνητική άδεια πωλήσεως. Προπολεμικήν αξίαν είχεν 600.000 δραχμές. Αι διά την εν τη οδώ Διοχάρους οικίαν διαπραγματεύσεις δεν κατέληξαν εις αγοράν. Ο αντιπροσωπεύων την εκπεσούσαν δυναστείαν κύριος Άγγελος Μεταξάς δεν απεδέχθη το προσφερθέν τίμημα εκ δύο εκατομμυρίων».

Η βασιλική οικογένεια, έκπτωτη το 1924, με την Δεύτερη Ελληνική Δημοκρατία να την οδηγεί στο να εκποιήσει ακίνητη περιουσία- που όμως ανήκε στο ελληνικό δημόσιο- για να ζήσει τον χρυσοκάνθαρο βίο της στην Ευρώπη. Η παρένθεση θα διαρκέσει δέκα χρόνια μέχρι που ο Κονδύλης- πραξικοπηματικά- θα φέρει ξανά τους πατριδοβόρους κηφήνες στην Ελλάδα. Ας επιστρέψουμε όμως στο 1924.

Προς τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού

Για την ώρα, πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπαναστασίου και ο λαός απολαμβάνουν τα αγαθά της Δημοκρατίας…
«Ο υπουργός των οικονομικών ενέκρινε έκτακτον πίστωσιν δραχμών 300.000 διά τας ανάγκας των αθλητών, οίτινες θα μετάσχουν των ολυμπιακών αγώνων εν Παρισίοις». Εκατό χρόνια πριν Παρίσι και Ολυμπιακοί Αγώνες.

Στην Ιταλία κυριαρχεί ο Μπενίτο Μουσολίνι- ο Χίτλερ ακόμα είναι απλά θαυμαστής του Ντούτσε- και διαβάζουμε: «Κατά το χθεσινόν υπουργικόν συμβουλίον ο κ. Μουσσολίνι ανήγγειλε ότι διευθετήθηκαν αι τελευταίως αναφυείσαι μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας διαφοραί. Ως ανέφερεν ο Ιταλός πρωθυπουργός, ο κ. Μοντάνι κατά τη συνάντησή του με του Ισμέτ εν Αγκύρα υπέδειξεν εις τον Τούρκον πρωθυπουργόν, ότι η Ιταλία ουδόλως αποβλέπει εις εδαφική επέκταση εις βάρος της Τουρκίας».

Η Τζούμπαλανδ και τα Δωδεκάνησα 

Στην επικαιρότητα κυριαρχεί και το θέμα της Δωδεκανήσου, όμως εκείνο που «καίει» τον Μουσολίνι είναι η υπόθεση της «Τζούμπαλανδ» (σ.τ.σ. των βρετανικών κτήσεων στην Ανατολική Αφρική παρά τον ποταμό Τζούμπα: σημερινή Σομαλία). Για την Ιστορία να σημειώσουμε ότι η Μεγάλη Βρετανία ήθελε να δώσει τη Jubaland στη φασιστική Ιταλία με αντάλλαγμα να επιστρέψει τα ανήκοντα σε αυτή νησια του Αιγαίου στην Ελλάδα, αλλά η κυβέρνηση του Μπενίτο Μουσολίνι απέρριψε το «quid pro quo» (κάτι για κάτι). Μετά την εισβολή στην Κέρκυρα, ο Βρετανός Πρωθυπουργός Ράμσεϊ ΜακΝτόναλντ αποφάσισε να παραχωρήσει άνευ όρων την Jubaland στην ιταλική αποικιακή αυτοκρατορία- δήθεν- ως ανταμοιβή στους Ιταλούς που εντάχθηκαν στο πλευρό των Συμμάχων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Έτσι, πάνω δεξιά στην τελευταία σελίδα της εφημερίδας και υπό τον υπέρτιτλο: Δευτέρα Έκδοσις διαβάζουμε: «Ο χωρισμός του Τζούμπαλανδ από το Δωδεκανησιακόν – Δηλώσεις του Μουσσολίνι: Οι δηλώσεις του κ. Μακδόναλδ εις την Βουλήν των Κοινοτήτων, ότι άγγλο-ιταλικές συνομιλίες δια την παραχώρησιν της αφρικανικής αποικίας του Τζούμπαλανδ εις την Ιταλίαν προχωρούν ικανοποιητικώς, προεκάλεσε ζωηράν ευχαρίστησιν μεταξύ των ενταύθα επισήμων κύκλων. Αμέσως μετά την δήλωση του Άγγλου πρωθυπουργού συνεκλήθη ενταύθα το υπουργικόν συμβούλιον υπό την προεδρία του κ. Μουσσολίνι. Ο Ιταλός πρωθυπουργός ανεκοίνωσεν εις τους συναδέλφους του, ότι το πρώτον αποτέλεσμα των διεξαγόμενων διαπραγματεύσεων μεταξύ Αγγλίας και Ιταλίας είναι λίαν ευνοϊκόν, διότι επέφερε τον χωρισμό του ζητήματος του Τζούμπαλανδ από του Δωδεκανησιακού. Καταλήγων ο κ. Μουσσολίνι είπε ότι προβλέπει ταχείαν λύσιν του ζητήματος του Τζούμπαλανδ.»... Και το Τζούμπαλανδ ελύθει και η Ελλάς μπήκε ξανά στο περιθώριο από τη «φίλη» Μεγάλη Βρετανία…

Και η Ρουμανία αποφάσισε να αναγνωρίσει την Ελληνική Δημοκρατία και ο Μοργκεντάου (σ.τ.σ Αμερικανός δικηγόρος, διπλωμάτης και επιχειρηματίας- πρόεδρος της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων στην Αθήνα- που συνδέθηκε στενά με το Προσφυγικό ζήτημα) ταξίδεψε στο Λονδίνο για προσφυγικό δάνειο «μετά ζωηράς αισιοδοξίας δια την επιτυχίαν του δανείου την οποίαν θεωρεί απολύτως εξησφαλισμένην».

Και κλέινουμε με την επισήμανση: η Ελλάς προσέφυγε σε διαρκείς εξωτερικούς δανεισμούς με δυσβάσταχτους για την οικονομία όρους και σκανδαλώδεις ρήτρες, που έφεραν τόσο την κρίση του 1929- αποτέλεσμα της Μεγάλης Ύφεσης- όσο και για την πτώχευση του 1932.
Και ένα μονόστηλο έτσι για επίλογο: «Ενεφανίσθησαν εις την αγοράν οι τσίροι, ο κατ’ εξοχήν μαγιάτικος αυτός μεζές. Πωλούνται προς 1,80 το ζευγάρι και αγοράζονται αγογγύστως, και από εκείνους ακόμη που τους αγόραζαν εις παλαιοτέραν εποχήν πέντε στη δεκάρα. Όταν κανείς σήμερα πληρώνει το μαρούλι μιάμιση δραχμή, πώς να γογγύσει όταν με 3 δεκάρες παραπάνω αγοράζει ένα ζευγάρι τσίρους… με κολάρο, όπως εφώναζαν το πάλαι οι πωληταί των; Πολλά δεν θέλει ο Έλληνας για να 'ναι ευτυχής: δυο τσίρους, λίγο κρασί, Χριστούγεννα κι' Ανάσταση... Τι, όχι;