Η Μεγάλη Απόδραση δεν ήταν μία: Η αληθινή ιστορία της πιο διάσημης διαφυγής αιχμαλώτων των Ναζί και η δραπέτευση Γερμανών από βρετανικό στρατόπεδο

Όταν ακούς Μεγάλη Απόδραση σου έρχεται στο νου η ταινία του 1963 με τον Στιβ Μακ Κουίν, τον Ρίτσαρντ Ατέμπορο και τον Τσαρλς Μπρόνσον… Κι όποιος δεν την έχει δει ας την αναζητήσει. Όμως μεγάλες αποδράσεις καταγράφηκαν δύο στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: Μια από την μεριά των Συμμάχων και από την πλευρά των Γερμανών. Να πως έχουν οι πραγματικές ιστορίες τους:  Έμεινε γνωστή στην ιστορία ώς η Μεγάλη Απόδραση γιατί δώθηκε η απαράιτητη δημοσιότητα από τη μεριά των Συμμάχων. Μία μέρα σαν αύριο, λοιπόν, στις 25 Μαρτίου του 1944, τις πρώτες πρωινές ώρες έγινε μαζική απόπειρα απόδρασης αιχμαλώτων από το στρατόπεδο των Ναζί Stalag Luft 3 στην Πολωνία.

Ο Ρότζερ Μπούσελ και οι άνδρες του

Οι αιχμάλωτοι πολέμου είχαν καθήκον να κάνουν δύσκολη τη ζωή των δεσμοφυλάκων τους. ουδείς έπαιρνε αυτό τον κανόνα πιο σοβαρά από τον Ρότζερ Μπούσελ, τον επισμηναγό της RAF, τον πρωταθλητής του αλπικού σκι και τον άριστο γνώστη της γερμανικής γλώσσας.
Το αεροπλάνο του Μπούσελ είχε καταρριφθεί το 1940 στη Μάχη της Γαλλίας, όμως για εκείνον ο πόλεμος δεν είχε τελειώσει.

Το φιλόδοξο σχέδιο του, περιλάμβανε τη διάνοιξη τριών τούνελ στο μαλακό χώμα, τα οποία θα επέτρεπαν τη διαφυγή σε 200 αιχμαλώτους, κάτι που δεν είχε ξανασυμβεί μέχρι τότε. Για την επιτυχία του εγχειρήματος, βοήθησαν τουλάχιστον 600 κρατούμενοι. Τα τούνελ ανοίχτηκαν σε βάθος 9 μέτρων κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και οι κρατούμενοι τους είχαν δώσει κωδικά ονόματα: Τομ, Ντικ και Χάρι. Ο Ρότζερ Μπούσελ είχε απειλήσει με βαριά τιμωρία, όποιον τολμούσε να πει έστω τη λέξη τούνελ.

Για τη υποστήριξη στα τούνελ, οι κρατούμενοι χρησιμοποίησαν περίπου 4.000 σανίδες κρεβατιών και 52 μεγάλα τραπέζια, που κατάφεραν να κλέψουν από το στρατόπεδο. Παρά τη μυστικότητα που είχε κρατηθεί, Γερμανοί εντόπισαν το τούνελ Τομ και το ανατίναξαν. Το τούνελ Ντι, χρειάστηκε επίσης να εγκαταλειφθεί, όμως το Χάρι ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 1944. Επικεφαλής της απόδρασης ήταν ο Μπούσελ μαζί με μία ομάδα αποτελούμενη από 30 άνδρες, που μιλούσαν γερμανικά και είχαν περισσότερες πιθανότητες να τα καταφέρουν από άλλους. Θα ακολουθούσαν ακόμη 70 κρατούμενοι, που είχαν δουλέψει πιο σκληρά για την ολοκλήρωση του τούνελ και στα τέλος ακόμη 100 που επιλέχθηκαν με κλήρο.

Το βράδυ της 24ης Μαρτίου οι πρώτοι αιχμάλωτοι τρύπωσαν στο στενό τούνελ των 100 μέτρων κι έφτασαν στην άλλη άκρη του. Άνοιξαν την καταπακτή έξω από το συρματόπλεγμα του στρατοπέδου και ένας ένας χάθηκαν μέσα στο δάσος. Μία ώρα μετά τα μεσάνυχτα της 25ης Μαρτίου ένα μικρό κομμάτι του τούνελ κατέρρευσε και χρειάστηκε επισκευή πράγμα που στάθηκε μοιραίο. Μέχρι το ξημέρωμα οι φρουροί είχαν εντοπίσει έναν αιχμάλωτο να προσπαθεί να διαφύγει στο δάσος και σήμαναν συναγερμό. Μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν καταφέρει να βγουν έξω 77 άντρες. Το τούνελ εντοπίστηκε γρήγορα και οι Γερμανοί το γέμισαν με βοθρολύματα και μπάζα Όσο για τους δραπέτες; Μόνο τρεις κατάφεραν να διαφύγουν. Οι υπόλοιποι συνελήφθησαν και 50 από αυτούς εκτελέστηκαν κατά παράβαση της συνθήκης της Γενεύης· ανάμεσά τους ήταν και ο ιθύνων νους της απόδρασης ο Ρότζερ Μπούσελ.

Ίδιο σκηνικό στην Ουαλία

Τον Μάρτιο του 1945 έγινε απόπειρα μιας ακόμα Μεγάλης Απόδρασης, αυτή τη φορά από στρατόπεδο γερμανών αιχμαλώτων στη νότια Ουαλία. Το Στρατόπεδο 189 ήταν περιφραγμένο με πανύψηλο συρματόπλεγμα, οι προβολείς του έκαναν τη νύχτα - μέρα και τα σκυλιά φύλακες αλυχτούσαν σαν μύριζαν ναζιστική στολη… Ο διοικητής του στρατοπέδου, αντισυνταγματάρχης Έντουιν Ντάρλινγκ κόμπαζε ότι διοικούσε το πιο απρόσβλητο στρατόπεδο αιχμαλώτων σε ολόκληρη τη Βρετανία!

Εκείνη την άνοιξη του 1945, το στρατόπεδο στέγαζε περισσότερους από 2.000 γερμανούς αιχμαλώτους πολέμου, ανάμεσά τους κορυφαίους διοικητές των SS, αξιωματικούς της Βέρμαχτ και πιλότους μαχητικών αεροπλάνων της Λουφτβάφε.

Το βράδυ της 16ης Μαρτίου του 1945 ο αντισυνταγματάρχης Ντάρλινγκ πήγε νωρίς για ύπνο, χωρίς να γνωρίζει ότι κάτι άσχημο θα του ξημέρωνε... Στο βραδινό προσκλητήριο δεν προέκυψε καμιά δυσάρεστη έκπληξη και οι κρατούμενοι γύρισαν στους κοιτώνες τους χωρίς απρόοπτα. Η μοναδική ένδειξη ότι κάτι μπορεί να μην πήγαινε καλά, ακούστηκα αργά τη νύχτα, όταν αντήχησαν οι φωνές  κρατουμένων, που τραγουδούσαν δυνατά. Όμως και αυτό δεν ήταν κάτι το ασυνήθιστο, μίας και οι αιχμάλωτοι Γερμανοί του Στρατοπέδου 198 το έκαναν συχνά, να τραγουδούν γερμανικά εμβατήρια μέχρι πολύ αργά τη νύχτα!

Εκείνο το βράδυ όμως, το τραγούδι τους είχε κάποιο σκοπό: Έσκαβαν επί μήνες ένα τεράστιο υπόγειο τούνελ που θα κατέληγε στην ελευθερία τους. Τώρα ήταν ήδη ολοκληρωμένο και οι κρατούμενοι ήταν έτοιμοι να επιχειρήσουν την απόδρασή τους.
Οι Γερμανοί είχαν σκάψει χρησιμοποιώντας μαχαίρια και κουτάλια που είχαν κλέψει από τις κουζίνες του στρατοπέδου. Με έξυπνο τρόπο είχαν ξεφορτωθεί το χώμα φτιάχνοντας ψεύτικο τοίχο στο πίσω μέρος του κτιρίου με παλιά τούβλα και πλακάκια... Η οροφή του τούνελ είχε υποστηριχθεί με ξύλα, που τα είχαν ξηλώσει από τους πάγκους του κυλικείου, ενώ είχαν σκεπάσει το δάπεδο με παλιά ρούχα για να μη λερωθούν καθώς θα σέρνονταν προς την έξοδο. Μέχρι και ηλεκτρικό φωτισμό είχαν εγκαταστήσει για να τον χρησιμοποιούν προειδοποιητικά, όπότε πλησίαζε φρουρός! Το πιο εκπληκτικό από όλα όμως ήταν το σύστημα εξαερισμού του τούνελ: Είχαν ενώσει μεταξύ τους δεκάδες κονσερβοκούτια από γάλα και έφτιαξαν ένα σωλήνα από όπου περνούσε ο αέρας, με τη βοήθεια ενός ανεμιστήρα τεσσάρων πτερυγίων.

Πετώντας στη Γερμανία...

Η νύχτα της Μεγάλης Απόδρασης είχε σχεδιαστεί με προσοχή και σχολαστικότητα. Για κάθε κρατούμενο είχε οριστεί συγκεκριμένη ώρα που θα έμπαινε στο τούνελ. Κάποιοι είχαν εφοδιαστεί με χάρτες, κάποιοι άλλοι σχεδίαζαν να κλέψουν αυτοκίνητα για να πάνε μέχρι το Κάρντιφ και να επιβιβαστούν σε πλοία, ενώ άλλοι - οι πιλότοι - σκόπευαν να κλέψουν αεροπλάνα για να γυρίσουν «πετώντας» στη Γερμανία. 

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο .Οι περισσότεροι δραπέτες έφυγαν από το στρατόπεδο σε μικρές ομάδες. Κάποιοι το έσκασαν με κλεμμένο αυτοκίνητο, άλλοι περπατώντας κι άλλοι τρέχοντας... Πίσω στο στρατόπεδο ανακάλυψαν ότι κάτι είχε συμβεί γύρω στις 2:15 τα ξημερώματα. Οι φρουροί ξύπνησαν αμέσως τον διοικητή και σήμαναν συναγερμό. Στο έκτακτο προσκλητήριο διαπιστώθηκε ότι έλειπαν σχεδόν 90 αιχμάλωτοι!

Τα ξημερώματα εξαπολύθηκε αύγριο ανθρωποκυνηγητό σε ολόκληρη τη χώρα. Μέχρι και ανιχνευτικά αεροσκάφη πετούσαν πάνω από την κοιλάδα της περιοχής ενώ άνδρες του τακτικού στρατού, εθελοντές και οι αστυνομικοί όλοι τους πάνοπλοι, έψαχναν στο δάσος στους αγρούς και στη θάλασσα. Δύο από τους δραπέτες εντοπίστηκαν στην προσπάθειά τους να φτάσουν μέχρι το Κάρντιφ και συνελήφθησαν. Κάποιοι άλλοι δεν πρόλαβαν να διανύσουν ούτε λίγα χιλιόμετρα μακριά από το στρατόπεδο. Σύντομα όλοι τους βρέθηκαν ξανά πίσω από το συρματόπλεγμα.

Σύμφωνα με ανεπίσημες πηγές από το στρατόπεδο δραπέτευσαν 84 κρατούμενοι 8 περισσότεροι από τους συμμάχους που είχαν δραπετεύσει από το Stalag luft 3. Επειδή όμως οι 14 πιάστηκαν σχεδόν αμέσως, οι αρχές ισχυρίστηκαν (για προπαγανδιστικούς λόγους) ότι μόνον 70 Γερμανοί είχαν αποδράσει. Το σίγουρο ήταν ότι τρεις Γερμανοί κατάφεραν να διαφύγουν και δεν τους ξαναείδε ποτέ κανείς. Το τι απέγιναν παραμένει ακόμα και σήμερα μυστήριο. Κατά πάσα πιθανότητα έκλεψαν κάποιο σκάφος και με αυτό επιχείρησαν να γυρίσουν στη Γερμανία. Ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα αν το κατάφεραν.
Μόλις τρεις εβδομάδες μετά την απόδραση, όλοι οι αξιωματικοί μεταφέρθηκαν από το Στρατόπεδο 198, πολλοί από τους οποίους περίμεναν τη δίκη στη Νυρεμβέργη. Το 1948, το στρατόπεδο έκλεισε οριστικά και όλοι όσοι κρατούμενοι είχαν απομείνει επέστρεψαν στη Γερμανία.

Η απόπειρα απόδρασης των Συμμάχων από το γερμανικό στρατόπεδο της Πολωνίας μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1963 με τίτλο Η Μεγάλη Απόδραση. Θρυλική παραμένει η σκηνή του Στιβ Μακ Κουίν που προσπαθεί να ξεφύγει στα χωράφια οδηγώντας μια μοτοσυκλέτα Triumph TR6 Trophy του 1961 που για τις ανάγκες τη ςταινίας είχε... μεταμφιεστεί σε γερμανική BMW R75. Και οι πολεμοι συνεχίζονται...