Η Νύχτα των Δολοφονημένων Ποιητών: Ένα ξεχασμένο άθλιο έγκλημα - Όταν ο Στάλιν διέταξε την σφαγή εβραίων διανοούμενων

Μια… νύχτα σαν τη σημερινή, 12 Αυγούστου του 1952, εκτελέστηκαν από το σταλινικό καθεστώς 13 Εβραίοι διανοούμενοι. Η Ιστορία έγραψε… ψιθυριστά: Η Νύχτα των Δολοφονημένων Ποιητών…

Οι περισσότερες διώξεις και σφαγές που έχουν υποστεί οι Εβραίοι είναι καταγεγραμμένες με μαύρη - bold ευμεγέθη γραμματοσειρά στο βιβλίο της Ιστορίας: Από το Ολοκαύτωμα των Ναζί, τις διώξεις και απελάσεις από την Αγγλία (1290), τη Γαλλία (1306), την Ισπανία (1492), μέχρι τη βομβιστική επίθεση κατά της εβραϊκής κοινότητας στο κέντρο του Μπουένος Άιρες το 1994, με τους 85 νεκρούς…

Το γεγονός που έχει περάσει με ξεθωριασμένα μικρά γράμματα στα βιβλία τραγικών συμβάντων της Ιστορίας είναι αυτό που συνέβη μια μέρα σαν σήμερα: 12 Αυγούστου το 1952.
Ακριβώς 70 χρόνια πριν, στη διάρκεια του πολύχρονου σκοταδιστικού καθεστώτος του Στάλιν στην Σοβιετική Ένωση, καταγράφεται η Νύχτα των Δολοφονημένων Ποιητών.
Τι συνέβη εκείνη την ημέρα που ως Νύχτα πέρασε στα ψιλά της Ιστορίας;
Εκτελέστηκαν στη φυλακή Lubyanka της Μόσχας, 13 επιφανείς Εβραίοι – Σοβιετικοί ποιητές, διανοούμενοι και επιστήμονες αφού δικάστηκαν και καταδικάστηκαν για «αντεπαναστατικά εγκλήματα» και οργανωμένη δράση που είχε σκοπό να «ανατρέψει, υπονομεύσει ή αποδυναμώσει τη Σοβιετική Ένωση».
Όλοι οι κατηγορούμενοι είχαν υποστεί ανελέητες ανακρίσεις με ξυλοδαρμούς και σκληρά βασανιστήρια, που είχαν ως αποτέλεσμα εκβιαστικές ομολογίες.

Aυτή η μαζική εκτέλεση ήταν μια από τις τελευταίες απεχθείς εγκληματικές του Ιωσήφ Στάλιν πριν παραδοθεί στα χέρια και την κρίση (λέμε τώρα…) του Δημιουργού του σχεδόν ένα χρόνο μετά…

Όταν τέλειωσε ο πόλεμος...

Μεταξύ των κατηγορουμένων, ήταν πέντε συγγραφείς Γίντις (Γλωσσική διάλεκτος που ομιλείται από τη μεγάλη πλειοψηφία των Ασκεναζίμ Εβραίων και γράφεται με εβραϊκούς χαρακτήρες) που ήταν μέλη της Εβραϊκής Αντιφασιστικής Επιτροπής (JAC). Η οργάνωση είχε δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ολοκαυτώματος για να ασκήσει πιέσεις στην παγκόσμια εβραϊκή κοινότητα ώστε να υποστηρίξει την ΕΣΣΔ στην αντιμετώπιση της Ναζιστικής Γερμανίας.

Μετά το τέλος του παγκόσμιου πολέμου και την ανεπίσημη κήρυξη του Ψυχρού Πολέμου, το νεοϊδρυθέν κράτος του Ισραήλ τα βρήκε και μάλιστα συμμάχησε με τη Δύση· το γεγονός αυτό δημιούργησε κλυδωνισμούς στις σχέσεις της Σοβιετικής Ένωσης με τους εβραϊκούς πληθυσμούς, και η τάση αντισημιτισμού, που ήδη προϋπήρχε, άρχισε να λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις.
Η JAC, όταν σίγησαν τα όπλα, εργάστηκε για την προστασία των υπολειμμάτων του εβραϊκού πολιτισμού στην Ανατολική Ευρώπη. Ωστόσο, η οργάνωση φαινόταν να έχει προκαλέσει την οργή του Στάλιν.

Όπως έχει καταγραφεί στο Παγκόσμιο Εβραϊκό Συνέδριο, ο Στάλιν φοβόταν ότι οι δεσμοί της JAC με το Ισραήλ, τον Σιωνισμό και τις ΗΠΑ και η χρήση της γλώσσας Γίντις αποτελούσαν απόδειξη προσπάθειας να σχηματιστεί μια ξεχωριστή γλώσσα και κουλτούρα ανεξάρτητη από την Σοβιετική Ένωση… Όταν ψάχνεις αιτίες βρίσκεις…
Στις προσπάθειες του Στάλιν να πατάξει την οργάνωση, ο πρόεδρός της, Σόλομον Μίκοελς, ηθοποιός και σκηνοθέτης του Κρατικού Εβραϊκού Θεάτρου της Μόσχας, σκοτώθηκε το 1948 στο Μινσκ. Ο θάνατός του φαινόταν εκ πρώτης όψεως να είναι ένα τραγικό αυτοκινητιστικό δυστύχημα, ωστόσο, οι περισσότερες πηγές συμφωνούν ότι στην πραγματικότητα ήταν μια δολοφονία κατόπιν εντολής του Στάλιν.

Δίκη χωρίς εισαγγελείς και συνηγόρους!

Κι έτσι φθάσαμε σε συλλήψεις των μελών της Επιτροπής, το 1948. Από τους 15 που δικάστηκαν, πέντε από αυτούς ήταν συγγραφείς Γίντις που ήταν μέρος του JAC. Οι υπόλοιποι συνδέονταν με την οργάνωση.
Η δίκη που ακολούθησε ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστη - αν και σύννομη με τη νομοθεσία της εποχής του Στάλιν - καθώς δεν είχε ούτε εισαγγελείς, αλλά ούτε και δικηγόρους υπεράσπισης!

Η απόφαση του δικαστηρίου ανέφερε ότι οι κατηγορούμενοι καταδικάζονται με «το πιο αυστηρό μέτρο τιμωρίας για τα εγκλήματα που διέπραξαν από κοινού: εκτέλεση, και κατάσχεση όλης της περιουσίας τους». Το δικαστήριο αφαίρεσε επίσης από τους άνδρες τα μετάλλια και άλλες στρατιωτικές τιμές. Στις 12 Αυγούστου 1952, δεκατρείς από τους κατηγορούμενους (εξαιρουμένων των Λίνα Στερν και Σόλομον Μπέργκμαν) εκτελέστηκαν στο υπόγειο της φυλακής Lubyanka .
Η δίκη και τα επακόλουθά της καταχωνιάστηκαν στα σκοτεινά ντουλάπια των μυστικών υπηρεσιών της ΕΣΣΔ. Δεν υπήρξε ούτε ένα μονόστηλο για τη δίκη ή την εκτέλεση των κατηγορουμένων στις σοβιετικές εφημερίδες. Οι οικογένειες των εκτελεσθέντων κατηγορήθηκαν ως «συγγενείς προδοτών της πατρίδας» και εξορίστηκαν· δεν έμαθαν για τις τύχες των μελών της οικογένειάς τους παρά μόνο τρία χρόνια μετά, τον Νοέμβριο του 1955, οπότε και αναψηλαφίστηκε η υπόθεση.

Μια από τις κατηγορούμενες, η Λίνα Στερν καταδικάστηκε σε τρεισήμισι χρόνια αναμορφωτική εργασίας σε στρατόπεδο, και σε πέντε χρόνια εξορία. Ωστόσο, μετά το θάνατο του Στάλιν επέστρεψε στην Σοβιετική Ένωση.
Ο Σόλομον Μπέργκμαν, Αναπληρωτής Επίτροπος Εξωτερικών Υποθέσεων. Έπεσε σε κώμα μετά μια ανάκριση και πέθανε στη φυλακή πέντε μήνες μετά τις εκτελέσεις.

Να σημειώσουμε εδώ ότι η δίκη και η εκτέλεση των ποιητών συνέπεσε με την εκστρατεία του Στάλιν κατά των γιατρών στη Μόσχα, οι οποίοι ήταν σε μεγάλο βαθμό Εβραίοι. Αυτή η υπόθεση υποστηρίχτηκε από αντισημιτικές δημοσιεύσεις σε εφημερίδες που καταδίκαζαν όσους είχαν εβραϊκά επώνυμα και - σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς που βασίζονται σε απομνημονεύματα και άλλα στοιχεία – σχεδιαζόταν η απέλαση όλων των Εβραίων από την ΕΣΣΔ σε Γκουλάγκ. Η Συνωμοσία των Γιατρών, όπως ονομάστηκε κατέρρευσε μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953.

Σε ανάμνηση της Νύχτας των Δολοφονημένων Ποιητών αναγέρθηκε μνημείο στη γειτονιά Rasko της Ιερουσαλήμ το 1977.