Βασιλικές κηδείες στην Ελλάδα: Από τον Γεώργιο Α’ στον Παύλο – Γιατί ένας βασιλιάς τάφηκε στο Τατόι 13 χρόνια μετά τον θάνατό του

Κι αν στη Βρετανία θρηνούν, στην Ελλάδα κι αν έχουν θρηνήσει βασιλιάδες θέλοντας και μη… Και η Αθήνα έζησε βασιλικές κηδείες, μεγαλοπρεπείς με τον λαό να κλαίει τη μοίρα του στα πεζοδρόμια. Από τον βασιλιά Γεώργιο Α’ το 1913 στον Πάυλο το 1964 και μέχρι τον «θάνατο» του θεσμού της βασιλείας στην Ελλάδα το 1973...

Ολοκληρώνεται σε λίγες ώρες ο κύκλος της «φυγής» της βασίλισσας Ελισάβετ Β’ της Βρετανίας με την εξόδιο ακολουθία της και την μεγαλοπρεπή τελετή, που θα κοστίσει εκατομμύρια λίρες στους φτωχούς υπηκόους της.

Δάκρυα πολλά, πρόβες τελετής (πρόβα κηδείας, άκουσον άκουσον), θρήνος από τους οπαδούς του Στέμματος στο Ηνωμένο Βασίλειο και η Βασίλισσα που είδε πολλά, άκουσε περισσότερα και έκανε λίγα για να ομορφύνει τον κόσμο, θα ακολουθήσει τη μοίρα των ανθρώπων: Χους ει καί εις χουν απελεύσει…

Κι αν στη Βρετανία έχουν να ηχήσουν πένθιμα οι καμπάνες - την ώρα που θα διασχίζει τις οδούς μια Βασίλισσα ξαπλωμένη και ταριχευμένη - από το 1952, στην Ελλάδα ήχησαν πένθιμα το 1964 και μετά απαλλαγή!

Επί ελληνικού εδάφους κηδεύτηκαν τέσσερις βασιλείς, όλοι άνδρες: ο Γεώργιος Α’, ο Αλέξανδρος, ο Γεώργιος Β’ και ο Παύλος. Ο Κωνσταντίνος Α', γιος του Γεωργίου Α’ και παππούς του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, πέθανε και κηδεύτηκε στο Παλέρμο, στην εξορία.Ας τους πάρουμε όμως έναν ένα από την αρχή.

Γεώργιος: Δολοφονία στη Θεσσαλονίκη

Ο πρώτος εκπρόσωπος του οίκου των Σλέσβιχ-Χόλσταιν-Σόνντερμπουρκ-Γκλύξμπουρκ της Δανίας, που ήρθε να βασιλέψει των Ελλήνων ήταν ο Χριστιανός Γουλιέλμος Φερδινάνδος Αδόλφος Γεώργιος του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Σόνντερμπουρκ-Γκλύξμπουρκ, που για να μην ξοδεύει μελάνι και χαρτί η Ιστορία τον ονόμασε Γεώργιο Α' και καθάρισε. Ο Γεώργιος Α’, λοιπόν, ήταν ο μακροβιότερος μονάρχης στον θρόνο της Ελλάδας: βασίλεψε από τις 30 Μαρτίου 1863 μέχρι τη δολοφονία του, το 1913, δηλαδή 50 χρόνους.

Ένα ανοιξιάτικο απόγευμα του Μαρτίου του 1913, ο βασιλιάς έκανε τον καθημερινό του περίπατο στην παραλία της Θεσσαλονίκης πλάι στην σωματοφυλακή του. Ένας σκυθρωπός, κάτισχνος και κακοντυμένος άνδρας παρακολουθούσε τον βασιλιά, περίμενε και μόλις τον προσπέρασαν πυροβόλησε στην πλάτη τον 68χρονο μονάρχη, στο ύψος της καρδιάς. Ο Γεώργιος πέθανε πριν μεταφερθεί σε νοσοκομείο.

Στις 12 Μαρτίου του 1913 τελέσθηκε η εξόδιος ακολουθία. Το φέρετρο του βασιλιά, αφού πέρασε από τις κεντρικές οδούς της Θεσσαλονίκης, έφτασε στο λιμάνι, όπου τοποθετήθηκε στην βασιλική θαλαμηγό «Αμφιτρίτη». Η σορός του Γεωργίου Α΄ μεταφέρθηκε στον Πειραιά, ταριχεύθηκε και εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα επί πέντε ημέρες. Μετά την κηδεία του, την Τετάρτη 20 Μαρτίου του 1913, ετάφη στο βασιλικό κοιμητήριο του Τατοΐου.

Αλέξανδρος: Ήταν μόλις 27 χρονών

Επόμενος βασιλικός νεκρός ο Αλέξανδρος. Ο βασιλιάς κατέληξε από δάγκωμα μαϊμούς - γνωστό - και πέθανε στις 12 Οκτωβρίου του 1920 σε ηλικία μόλις 27 χρονών.

Η μόνη συγγενής εξ αίματος που παρέστη στην κηδεία ήταν η γιαγιά του Αλέξανδρου, Όλγα. Πλήθος κόσμου συνόδευσε τη σορό του βασιλιά, με δεδομένο ότι ο Αλέξανδρος ήταν αγαπητός στον λαό.

Κωνσταντίνος: Ένας ξαφνικός θάνατος και μια δύσκολη κηδεία

Ο έκπτωτος βασιλιάς Κωνσταντίνος Α' πέθανε στο Παλέρμο της Σικελίας το 1923. Ο Κωνσταντίνος, στις 27 Σεπτεμβρίου 1922, είχε υποχρεωθεί σε παραίτηση υπέρ του γιού του, διαδόχου Γεωργίου Β΄. Τρεις μέρες μετά, επιβιβάστηκε στο πλοίο «Πατρίς» και εγκατέλειψε την Ελλάδα. Προορισμός του το Παλέρμο. Στη σικελική πόλη η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε, με αποτέλεσμα να καταλήξει στις 11 Ιανουαρίου 1923 σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου «εν εξορία».

Εκείνη την εποχή τα πολιτικά πάθη, ένεκα των ευθυνών του Στέμματος στη Μικρασιατική Καταστροφή, ήταν οξυμένα. Η Επαναστατική Κυβέρνηση εξέδωσε την παρακάτω λιτή ανακοίνωση: «Κατά χθεσινόν τηλεγράφημα εκ Παλέρμου προς την Α.Μ. τον Βασιλέα Γεώργιον, απέθανε χθες εις την πόλιν ταύτην εκ συγκοπής της καρδίας ο τέως Βασιλεύς Κωνσταντίνος». Ως αιτία θανάτου αναφερόταν η «χρονία νεφρίτις», από την οποία έπασχε από μακρού και η οποία προκάλεσε τον αιφνίδιο θάνατό του». Ο Ιωάννης Μεταξάς ζήτησε από την κυβέρνηση «όπως ο αποθανών Βασιλεύς κηδευθή δημοσία και μετά βασιλικών τιμών εν Αθήναις».

Η Επαναστατική Κυβέρνηση ενημέρωσε τον Βενιζέλο, που βρισκόταν στη Λωζάνη διαπραγματευόμενος την συνθήκη με τους Τούρκους, για τον θάνατο του Κωνσταντίνου και ζήτησε τη γνώμη του πάνω στο ζήτημα της κηδείας και της ταφής. Ο Βενιζέλος έστειλε τηλεγράφημα: «Εάν Βασιλεύς εκφράση επιθυμίαν ενταφιασμού αποθανόντος πατρός του εν Τατοΐω, νομίζω ότι κυβέρνησις και Επανάστασις πρέπει να μη αντιταχθούν, ρητώς όμως οριζομένου ότι νεκρός αποβιβασθή εις Ωρωπόν, οπόθεν θα μεταφερθή εις Τατόιον, χωρίς να γίνη επίσημος κηδεία».

Ο βασιλιάς Γεώργιος δεν αποδέχτηκε την πρόταση του Βενιζέλου, ζητώντας η κηδεία και η ταφή του πατέρα του να γίνουν με όλες τις βασιλικές τιμές. Τελικά, ο νεκρός του έπτωτου βασιλιά δεν μεταφέρθηκε στην Ελλάδα. Η νεκρώσιμος ακολουθία τελέστηκε στη ρωσική εκκλησία της Φλωρεντίας. Η δε σορός του Κωνσταντίνου τοποθετήθηκε σε κρύπτη, στην ίδια εκκλησία.

Μετά 13 χρόνια, το 1936, όταν πια στην εξουσία ήταν ο Μεταξάς και ο Βενιζέλος είχε πεθάνει, τα οστά του Κωνσταντίνου θα έρχονταν στην Ελλάδα και θα ενταφιάζονταν στο κοιμητήριο του Τατοΐου.

Στις 17 Νοεμβρίου 1936, κατέπλευσε από το Μπρίντιζι στον Πειραιά το θωρηκτό «Αβέρωφ», συνοδεία τεσσάρων αντιτορπιλικών, με τα οστά του Κωνσταντίνου και των βασιλισσών Όλγας και Σοφίας. Για τις εφημερίδες της εποχής, που βρισκόταν υπό τον άμεσο έλεγχο της μεταξικής δικτατορίας, ήταν οι «άταφοι σοροί των αείμνηστων βασιλέων». Η τελετή είχε οργανώθηκε με κάθε μεγαλοπρέπεια από το καθεστώς, ενώ οι σοροί των βασιλέων μεταφέρθηκαν στον Μητροπολιτικό ναό των Αθηνών, όπου, για έξι μέρες, τέθηκαν σε λαϊκό προσκύνημα. Ακολούθησε η κηδεία και ο ενταφιασμός στους βασιλικούς τάφους στο Τατόι

Γεώργιος Β’: Σαν πρωταπριλιάτικο ψέμα

Πρωταπριλιά του 1947 και ουδείς, στην Αθήνα, πίστεψε την είδηση που είχε αρχίσει να διαδίδεται από το μεσημέρι: «Πέθανε ο βασιλιάς Γεώργιος»! Η είδηση για τον θανάτου του Γεωργίου άρχισε να γίνεται κάπως πιστευτή από τους Έλληνες, όταν το ραδιόφωνο άρχισε να μεταδίδει πένθιμα εμβατήρια. Στις παραμονές του θανάτου του Γεωργίου Β΄ είχε επίσημα ενσωματωθεί η Δωδεκανήσος στην Ελλάδα.

Μάλιστα δυο μέρες πριν από τον θάνατό του, ο Γεώργιος, είχε εγκατασταθεί στη Ρόδο. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο – συγγραφέα Σπύρο Μελά, που είχε παραστεί στην επίσημη τελετή της Ρόδου, δύο «κακά σημάδια» προοιώνιζαν ότι κάτι κακό θα συνέβαινε: Η ασυνήθιστα βαριά ομίχλη που επικρατούσε στη Ρόδο και το γεγονός ότι η ελληνική σημαία κατά την επίσημη πρώτη έπαρση της στο νησί των Ιπποτών, μπερδεύτηκε στον κοντό!

Τι να μετρήσουν οι προλήψεις όμως μπροστά σε μια ανατριχιαστική «προφητεία» που είχε προηγηθεί έξι μήνες νωρίτερα. Ένα μέντιουμ της εποχής, η γερόντισσα Δέσποινα, που σ' ένα ημιυπόγειο διαμέρισμα του Κολωνακίου δεχόταν από τον Μποδοσάκη και τον Τσουδερό μέχρι τον Πλαστήρα και μέλη της βασιλικής οικογένειας για να τους προβλέψει το μέλλον, είχε προβλέψει ή καλύτερα προειδοποιήσει για τον θάνατο του βασιλιά!

Ο ιστορικός και πολιτικός Σπύρος Μαρκεζίνης έχει γράψει για την «προφητεία» σε ένα από τα βιβλία του, που σύμφωνα μ’ αυτήν, αν κατά την επιστροφή του από την εξορία, ο βασιλιάς Γεώργιος, δεν περνούσε πρώτα από την Τήνο για να προσκυνήσει τη Μεγαλόχαρη θα πέθαινε μέσα σε έξι μήνες. Και έτσι έγινε! Την Πρωταπριλιά, λοιπόν, ο βασιλιάς πέθανε, όπως έδειξαν τα «σημάδια» κι όπως προείπεν η γερόντισσα, αλλά ουδείς το πίστεψε. Την επόμενη μέρα χρειάστηκε να εκδοθεί επίσημη ανακοίνωση από το Πολιτικό Γραφείο του Βασιλέως, δίνοντας λεπτομέρειες για τον βασιλικό θάνατο. Η κηδεία του τελέστηκε με κάθε μεγαλοπρέπεια.

Παύλος: Τελευταία βασιλική κηδεία στην Αθήνα

Ο βασιλιάς Παύλος είχε διαγνωστεί με καρκίνο του στομάχου. Από το φθινόπωρο του 1963 η υγεία του ήταν αρκετά κλονισμένη ενώ κατά τις λιγοστές δημόσιες εμφανίσεις του παρουσιαζόταν εμφανώς καταβεβλημένος από την ασθένειά. Στις 18 Φεβρουαρίου του 1964 ανακοινώθηκε η επιδείνωση της υγείας του βασιλιά και ότι επιβαλλόταν να χειρουργηθεί. Ο Παύλος χειρουργήθηκε στα βασιλικά ανάκτορα του Τατοΐου το πρωί της 21ης Φεβρουαρίου. Η κατάσταση του όμως, ήταν τραγική. Ούτε η Παναγιά της Τήνου που… κατέφθασε με το αντιτορπιλικό Ιέραξ από το νησί, πρόσφερε το παραμικρό στον ψυχορραγούντα βασιλιά.

Στις 6 Μαρτίου του 1964 ο βασιλιάς Παύλος διέσχιζε τα σύννεφα της Ιστορίας… στην αγκαλιά της Παναγίας. Τα κανόνι του Λυκαβηττού βρόντηξε, οι σημαίες κυμάτισαν μεσίστιες, τα όπλα των στρατιωτών υπό μάλης και η Αθήνα πένθησε τον νεκρό βασιλιά. Μια 10ετία μετά, οι εναπομείναντες εκπρόσωποι των Δανών βασιλιάδων που θρονιάστηκαν στην Ελλάδα 100 χρόνια και βάλε, θα πενθούσαν για τη νεκρή εξουσία τους...

Και όπως είπε και ο τελευταίος βασιλιάς της Αιγύπτου, ο Φαρούκ: Σύντομα θα απομείνουν μόνο πέντε βασιλιάδες στον κόσμο: ο βασιλιάς της Αγγλίας, ο ρήγας κούπα, ο ρήγας σπαθί, ο ρήγας καρό και ο ρήγας μπαστούνι... Είθε!