Αδρίας: Η τραγική μοίρα που σημάδεψε δυο ελληνικά πλοία - Τι κοινό είχε το ένα με τον Τιτανικό

Η μοίρα που σημάδεψε δυο ελληνικά πλοία με το ίδιο όνομα: Αδρίας, ήταν τραγική· το ένα μάλιστα είχε κάτι κοινό με τον Τιτανικό!

Ο Αδρίας λεγόταν στην αρχαιότητα το Αδριατικό Πέλαγος, η Αδριατική Θάλασσα καλύτερα, που πολλοί την αποκαλούσαν παλιότερα Αντριάτικο. Το όνομα της Αδριατικής και το Αδρίας συνδέεται με τον Ετρουσκικό οικισμό του Αδρία, που πιθανότατα πήρε το όνομά του από το Ιλλυρικό «αντούρ», που σημαίνει νερό ή θάλασσα - (Ετρούσκοι: αρχαίος λαός που κατοικούσε στην Ετρουρία, κατά τους Ρωμαίους, ή Τυρρηνία κατά τους Έλληνες, στην κεντρική χώρα της σημερινής Ιταλίας).

Ο Αδρίας, ήταν κατά τη μυθολογία γιος του ήρωα της Ιλλυρίας, Ιονίου, που σκοτώθηκε κατά λάθος από τον Ηρακλή και το πτώμα του ρίχτηκε στη θάλασσα, που ονομάστηκε από τότε Ιόνιο Πέλαγος. Αυτά τα ενδιαφέροντα από το «Ληξιαρχείο» της Ιστορίας. Στα αμιγώς ιστορικά τώρα: Ένα πολεμικό πλοίο του ελληνικού στόλου, το αντιτορπιλικό «Αδρίας» και ένα ατμόπλοιο της εταιρείας «Ηπειρωτική», με το ίδιο όνομα «Αδρίας», είχαν σχεδόν την ίδια μοίρα.

Με δίχως πλώρη ταξίδεψε στην Αλεξάνδρεια!

Αλλά ας πιάσουμε τον μίτο της ιστορίας μας από την αρχή. Το «Αδρίας» ήταν αντιτορπιλικό του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, που είχε παραχωρηθεί με δανεισμό από τους Βρετανούς. Στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η δράση του «Αδρία» ήταν παροιμιώδης. Τον Ιανουάριο του 1943 βύθισε δύο γερμανικά υποβρύχια έξω από το Κάβο Φινίστερο, το ακρωτήριο της Ισπανίας.

Τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς βύθισε δυο τορπιλακάτους και τον Σεπτέμβριο του ‘43 ήταν ένα από τα τέσσερα συμμαχικά πολεμικά πλοία στα οποία παραδόθηκε ο ιταλικός πολεμικός στόλος του Τάραντα. Το «Αδρίας» επίσης είχε πάρει μέρος στις επιχειρήσεις της απόβασης των συμμαχικών δυνάμεων στη Σικελία το καλοκαίρι του 1943.
Και φθάνει η μοιραία μέρα: Στις 22 Οκτωβρίου του 1943 το αντιτορπιλικό «Αδρίας» προσέκρουσε σε νάρκη στη θαλάσσια περιοχή της Καλύμνου. Το ελληνικό πολεμικό καράβι μέτρησε 21 νεκρούς και 30 τραυματίες από το πλήρωμά του. Από τη σφοδρή έκρηξη καταστράφηκε ολοσχερώς το πρωραίο – η πλώρη – τμήμα του αντιτορπιλικού!

Το «Αδρίας» με κυβερνήτη τον Αντιπλοίαρχο Ιωάννη Τούμπα, παρά τη σοβαρή ζημία που υπέστη, κατόρθωσε να φθάσει στην απέναντι κοντινή τουρκική ακτή, στην περιοχή Γκιουμουσλούκ - αρχαία Μύνδος - του Μπόντρουμ (Αλικαρνασσού). Δυο μήνες μετά κι έπειτα από τις απαραίτητες επισκευές και χωρίς την πλώρη του κατευθύνθηκε στην Αλεξάνδρεια. Ανήμερα του Αγίου Νικολάου, στις 6 Δεκεμβρίου, κατέπλευσε στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, όπου έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από αξιωματικούς και ναύτες του συμμαχικού στόλου.

Το θρυλικό «Αδρίας» έμεινε για πάντα έτσι, δίχως πλώρη, αφού δεν εγκρίθηκε η επισκευή του λόγω της λήξεως του πολέμου στην περιοχή της Μεσογείου· το 1945 γύρισε στην Αγγλία, και ακολούθησε τη μοίρα των «γερασμένων αλόγων»: θάνατος, που για τα βαπόρια σημαίνει παλιοσίδερα.

Το όνομα «Αδρίας» δόθηκε δεύτερη φορά σε αντιτορπιλικό, που παραδόθηκε από το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό το 1945. Προς τιμήν της ηρωικής δράσης του αντιτορπιλικού «Αδρίας» κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, φρεγάτα του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού φέρει σήμερα το ίδιο όνομα.
Όμως το όνομα «Αδρίας» και τα πλοία που το έφεραν, αλλά και η κακή μοίρα τους δεν σταμάτησαν στα χρόνια του πολέμου.

Η Φαλκονέρα ήταν μοιραία

Το ατμόπλοιο «Αδρίας» είχε χτιστεί το 1893 στην Ιρλανδία ως «SS Magic». Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, χρησιμοποιήθηκε ως πλωτό νοσοκομείο και με τα χρόνια κι έπειτα από πολλές βαφτίσεις έφτασε σε ελληνικά χέρια. Το 1948 με το όνομα «Αδρίας» πλέον, πλέει στα ελληνικά πέλαγα για λογαριασμό της εταιρείας «Epirotiki Lines SA», του Γεώργιου Ποταμιάνου και εκτελεί το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη - Πειραιάς- Κρήτη- Ρόδος – Χίος.

Μια μέρα σαν σήμερα, 6 Οκτωβρίου του 1951, το «Αδρίας», ενώ έπλεε από τα Χανιά προς τον Πειραιά προσάραξε στη βραχονησίδα Φαλκονέρα (που έμελλε να την μάθει ο πολύς κόσμος 15 χρόνια μετά με το τραγικό ναυάγιο του «Ηράκλειον») με αποτέλεσμα να υποστεί ρήγμα και να βυθιστεί. Το ρολόι έδειχνε 04:25 μετά τα μεσάνυχτα, ο αέρας λυσσομανούσε κι η θάλασσα έβραζε…

Προφανώς, λόγω του δυνατού ανέμου το σκαρί παρέκλινε τη ςπορείας του και κατευθύνθηκε προς τη βραχονησίδα και - σίγουρα - δεν υπολογίστηκε επακριβώς η απόσταση του φάρου της που βρίσκεται προς τα δυτικά με αποτέλεσμα το πλοίο να προσαράξει σε αυτή.
Η πρόσκρουση ήταν τόσο βίαιη, που αμέσως το σκάφος άρχισε να γεμίζει νερά. Ο πλοίαρχος όταν διαπίστωσε την κρίσιμη κατάσταση εξέπεμψε σήμα κινδύνου και διέταξε την καθέλκυση των λέμβων και την αποβίβαση των επιβατών στη βραχονησίδα. Με το ατμόπλοιο ταξίδευαν 538 επιβάτες και 78 μέλη του πληρώματος κι ανάμεσά τους περίπου 80 στρατιώτες που είχαν πάρει άδεια από μονάδες της Κρήτης.

Για καλή τύχη των επιβαινόντων οι ηλεκτρομηχανές του πλοίου δεν σταμάτησαν να λειτουργούν, οπότε υπήρχε φως κατά τη διάρκεια της επιχείρησης αποβίβασης των ναυαγών και επίσης η σωστή απόφαση του πλοιάρχου Γεράσιμου Φωκά να μην μετακινήσει το πλοίο γιατί όπως - σωστά – υπολόγισε θα έπαιρνε περισσότερα νερά και θα βυθιζόταν γρήγορα.

Ο ψύχραιμος πλοίαρχος και οι συμβουλές του συνέβαλαν στη διάσωση του 99% των επιβατών από το πλήρωμα. Μια 60χρονη γυναίκα, η Ευθαλία Καρύδα, ήταν το μοναδικό θύμα του ναυαγίου. Η Καρύδα έπεσε στη θάλασσα στην προσπάθειά της να αποβιβαστεί στη Φαλκονέρα και πνίγηκε μην μπορώντας να εντοπίσει το σωσίβιο που της είχαν ρίξει.
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση επιβάτη σε εφημερίδες της εποχής: «Το πλοίο είχε γείρει απελπιστικά σχεδόν βυθιζόταν. Ήταν από κάτω κόκκινο θυμάμαι από το φως των δαιμονισμένων αφρών… Πλάι μας, μέσα στα νερά, δύο γυναίκες θαρρώ πνιγμένες, χτυπιόνταν στους βράχους και στο τοίχωμα του πλοίου η μια είχε την τσάντα της ανοιχτή στον ώμο της κρεμασμένη. Κι άλλοι δυο, παρέκει… δεν ξέρω αν σώθηκαν…».

Το κυνηγούσε... ο Τιτανικός

Μόλις ξημέρωσε τρία πλοία πλησίασαν στη Φαλκονέρα. Η μαινόμενη θάλασσα όμως εμπόδιζε την προσέγγιση των καραβιών, καθιστώντας αδύνατη την πόντιση λέμβων. Η λύση ήταν ένας υπήνεμος ορμίσκος στην νότια πλευρά της βραχονησίδας, όπου για να φθάσουν οι ναυαγοί έπρεπε να διανύσουν μια δύσκολη διαδρομή ενός και πλέον χιλιομέτρου, πάνω στα βράχια.

Τελικά, όλοι οι επιβαίνοντες του «Αδρίας», μέχρι το απόγευμα της 7ης Οκτωβρίου είχαν ανέβει στα πλοία διάσωσης και ταξίδευαν σώοι στον Πειραιά. Τις επόμενες μέρες καταβλήθηκαν προσπάθειες για την διάσωση του πλοίου, αλλά οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες, όπως και οι «καρχαρίες που εμφανίστηκαν», σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής απέτρεψαν τις προσπάθειες των δυτών και των συνεργείων για εντοπισμό των ρηγμάτων και την αποκατάστασή τους. Η κακοκαιρία που κράτησε σχεδόν τρεις ημέρες έσπασε στα δυο το πλοίο που ακολούθησε τη μοίρα των ναυαγίων: βυθός.
Και κάτι σαν επίλογος: Και το ατμόπλοιο Αδρίας και ο Τιτανικός, αλλά και ο Βρετανικός (βυθίστηκε ανοιχτά της Κέας) είχαν ναυπηγηθεί από το ίδιο ναυπηγείο (Harland και Wolff) στο Μπέλφαστ… Τυχαίο!