Έπρεπε να τους φάω για να ζήσω, ρώτησα και το Θεό: Επιζών του δυστυχήματος των Άνδεων περιγράφει τη δραματική εμπειρία του

«Έπρεπε να τους φάω για να ζήσω· ρώτησα και το Θεό»: Ο Ρομπέρτο Κανέσα, επιζών του αεροπορικού δυστυχήματος των Άνδεων περιγράφει σε βιβλίο τη δραματική εμπειρία του από τα αφιλόξενα βουνά.

Κάποιες φορές το έχουν σαν ερώτηση – παιχνίδι στις παρέες: «Θα έτρωγες άλλον άνθρωπο για να επιβιώσεις ή αν σου έδιναν ένα μεγάλο χρηματικό ποσό;»… Απάντηση; Σιωπή!

Κι αν αυτά γίνονται σε μέρες ξεγνοιασιάς και βαρεμάρας για να περάσει η ώρα, σε κάποιους η μοίρα το ‘φερε να βρεθούν στο τραγικό δίλλημα: «Ή τον τρώγω και ζω ή πεθαίνω»!

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, πριν ακριβώς από 50 χρόνια, 13 Οκτωβρίου του 1972, όταν αεροπλάνο που μετέφερε πανεπιστημιακή ομάδα ράγκμπι από την Ουρουγουάη, συνετρίβη στην Οροσειρά των Άνδεων. Οι επιζήσαντες κατάφεραν να κρατηθούν ζωντανοί επί 72 ημέρες καταφεύγοντας στην ανθρωποφαγία για να επιβιώσουν!

Η ιστορία, λίγο έως πολύ γνωστή και χιλιογραμμένη. Ένας από τους ανθρώπους που έζησαν εκείνη την συγκλονιστική εμπειρία ήταν ο γιατρός Ρομπέρτο Κανέσα που αφηγήθηκε την περιπέτεια του γράφοντας ένα βιβλίο με τίτλο «I Had to Survive» (Έπρεπε να επιβιώσω). Σταχυολογούμε κάποια αποσπάσματα:
«Ήμουν δεκαεννέα χρονών, δευτεροετής φοιτητής ιατρικής, παίκτης ράγκμπι, και η Λάουρι Σουράκο ήταν η κοπέλα μου, όταν το αεροπλάνο μας έπεσε στο βουνό, στις 13 Οκτωβρίου του 1972. Αυτές οι εβδομήντα μέρες στις Άνδεις ήταν κυριολεκτικά ένα μάθημα επιβίωσης, όπου η σπίθα για την ιατρική θα γινόταν μέσα μου μια βρυχώμενη φλόγα. Ήταν το πιο σκληρό εργαστήριο, όπου ήμασταν όλοι τα πειραματόζωα, και το παράδοξο; Όλοι το γνωρίζαμε. Σε αυτό το τραγικό πεδίο εξάσκησης, είδα με νέα προοπτική την επιστήμη μου: Το να θεραπεύεσαι σήμαινε απλώς να επιβιώσεις».

Τι κάνει ένας άνθρωπος με τις πιθανότητες εναντίον του;

Και συνεχίζει ο Ρομπέρτο Κανέσα, που ήταν ένας από τους δύο τολμηρούς που έφυγαν από την άτρακτο σε αναζήτηση ελπίδας:
«Από τότε που γλιτώσαμε, στις 22 Δεκεμβρίου 1972, έκανα στον εαυτό μου μια σειρά από ερωτήσεις, που οι απαντήσεις αλλάζουν διαρκώς. Η πιο βασική: Τι κάνει ένας άνθρωπος, όταν όλες οι πιθανότητες είναι στοιβαγμένες εναντίον του; Οι φίλοι μου και εγώ είχαμε την τύχη να ξεφύγουμε από το θανάσιμο αγκάλιασμα εκείνων των βουνών και να φτάσουμε στην κατάφυτη κοιλάδα του Los Maitenes. Όταν τελικά αφήσαμε την άτρακτο για να διασχίσουμε τις κορυφές και τις χαράδρες που οδηγούσαν σε εκείνη τη σωτήρια κοιλάδα στη Χιλή, στη διαδρομή είμασταν απελπιστικά μόνοι· είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια τεράστια έκταση γης δίχως κανέναν!

Είναι σχεδόν αδύνατο να παραμείνεις ζωντανός κάτω από εκείνες τις καιρικές συνθήκες με τη θερμοκρασία πολύ κάτω από το μηδέν, δίχως εμπειρίες, χωρίς εξοπλισμό και αφού έχεις χάσει σχεδόν 30 κιλά. Ήταν αδύνατον θεωρητικά - όλοι αυτό υπέθεταν - να διανύσουμε περισσότερα από πενήντα μίλια από την ανατολή προς τη δύση στις αφιλόξενες Άνδεις, γιατί κυρίως ουδείς με την εξασθενημένη φυσική μας κατάσταση θα μπορούσε να αντέξει τέτοιες αντιξοότητες. Θα μπορούσαμε να είχαμε παραμείνει στην άτρακτο, ασφαλείς, μέχρι να γίνει το φέρετρό μας, όταν ξεμείναμε από τη μοναδική τροφή που μας κρατούσε ζωντανούς: τις σάρκες των άψυχων φίλων μας. Ακριβώς όπως το βρέφος παίρνει τροφή από τη μήτρα της μητέρας, έτσι κι εμείς λάβαμε τροφή από τους φίλους μας· ό,τι πιο πολύτιμο πράγμα είχαμε σε αυτόν τον κόσμο!».

Αυτό που μας έλειπε ήταν το φαγητό

Και ο Ρομπέρτο Κανέσα γίνεται περισσότερο συγκεκριμένος για εκείνη την οδυνηρή εμπειρία:
«Ο κοινός μας στόχος ήταν να επιβιώσουμε, αλλά αυτό που μας έλειπε ήταν το φαγητό. Είχαμε προ πολλού ξεμείνει από τα λιγοστά τρόφιμα που βρίσκαμε στο αεροπλάνο και γύρω μας δεν υπήρχε ούτε βλάστηση ούτε το παραμικρό σημάδι ζωής. Έπειτα από λίγες μέρες, νιώθαμε την αίσθηση ότι το σώμα μας καταρρέει και απλά και μόνο παραμένει ζωντανό. Σε λίγο, θα ήμασταν πολύ αδύναμοι από την πείνα.

Ξέραμε την απάντηση, αλλά ήταν πολύ τρομερό ακόμα και να το σκεφτούμε. Τα σώματα των φίλων και των συμπαικτών μας, διατηρημένα έξω στο χιόνι και τον πάγο, περιείχαν ζωτική, ζωογόνο πρωτεΐνη που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να επιβιώσουμε, μπορούσαμε όμως να το κάνουμε; Για πολύ καιρό αγωνιούσαμε. Βγήκα έξω στο χιόνι και προσευχήθηκα στον Θεό να με καθοδηγήσει. Χωρίς τη συγκατάθεσή Του, ένιωσα ότι θα παραβίαζα τη μνήμη των φίλων μου. ότι θα έκλεβα τις ψυχές τους. Αναρωτιόμασταν μήπως τρελαθούμε ακόμα και στη σκέψη για κάτι τέτοιο. Είχαμε μετατραπεί σε άγριους; Ή ήταν αυτό το μόνο λογικό πράγμα που έπρεπε να κάνουμε; Πραγματικά, ξεπερνούσαμε τα όρια του φόβου μας».

Και το έκαναν και επιβίωσαν. Και όταν επέστρεψαν και διηγήθηκαν με πόνο ψυχής τα δεινά τους, η ευαίσθητη Καθολική Εκκλησία και ο πάπας Παύλος ο Στ’ τους αφόρισαν!

Ο Ρομπέρτο Κανέσα αποφασίζει πια να βγει για να φέρει διασώστες.«Ήξερα ότι μια βιαστική απόφαση να διασχίσω τα βουνά εγκυμονούσε μεγάλο κίνδυνο. Μου πήρε πολλή σκέψη για να κάνω την επιλογή μου. Υπήρχαν απλώς πάρα πολλοί παράγοντες, αλλά ήξερα ότι είχαμε φτάσει στην τελευταία μας ευκαιρία. Ο Νάντο Παράδο κατάλαβε τις αμφιβολίες μου γιατί ήταν επίσης επιφυλακτικός, αν και δεν μπορούσε να το πει αυτό φωναχτά από φόβο μήπως απογοητεύσει τους υπόλοιπους.
Μόλις ο Γουστάβο Ζερμπίνιο μου είπε ότι ένας από τους πιο γενναίους φίλους μας, ο Νούμα Τουρκάτι, είχε πεθάνει, αποφάσισα ότι ήταν ώρα να φύγω. Ήταν καιρός να αφήσω την ασφάλεια της ατράκτου. Ένας από τους φίλους μου, ο Αρτούρο Νογκέιρα, ο οποίος είχε σπάσει και τα δύο του πόδια και τελικά πέθανε, μου είπε τότε: «Είσαι τόσο τυχερός, Ρομπέρτο, που μπορείς να περπατήσεις για όλους εμάς».

Με αυτοσχέδιο εξοπλισμό

Στην πλάτη του Ρομπέρτο υπήρχε ένας αυτοσχέδιος υπνόσακος που είχε κατασκευάσει από μονωτικές ίνες από την ουρά του αεροπλάνου. Είχε επίσης μαζί του μια κάλτσα ράγκμπι που ήταν γεμισμένη με φαγητό: παγωμένη ανθρώπινη σάρκα που είχαν κόψει από τα σώματα των φίλων τους που είχαν πεθάνει.
Ο Ρομπέρτο περιέγραψε πώς αυτός και ο Νάντο (Νάντο Παράδο) περπατούσαν στα βουνά με μπότες ράγκμπι, χρησιμοποιώντας τα μαξιλάρια του αεροπλάνου σαν χιονοπέδιλα. Ο καθένας τους είχε λίγα μέτρα σχοινί και ένα μεταλλικό ραβδί, αλλά κανείς τους δεν ήξερε τι είδους υλικά αναρρίχησης θα χρειαζόταν για το ταξίδι και ούτε είχαν την παραμικρή εμπειρία ορειβασίας.

Οι δύο άντρες ιδροκόπησαν από το σκαρφάλωμα, αλλά καθώς η θερμοκρασία άρχισε να πέφτει τη νύχτα, τα ιδρωμένα ρούχα τους άρχισαν να παγώνουν. Ο άνεμος τους μαστίγωνε από παντού και ένιωθαν τον θάνατο να τους ζυγώνει· βρήκαν μια προεξοχή βράχου κοντά στην άκρη μιας χαράδρας όπου πέρασαν τη νύχτα τους. Στο πίσω μέρος του μυαλού τους, συνέχιζαν να σκέφτονται ότι ένα λάθος βήμα θα τους έστελνε στον άλλο κόσμο.

Την τρίτη μέρα στο βουνό, οι δύο άνδρες είχαν πλησιάσει σε μια κορυφή. Μόνο τότε κατάλαβαν σε τι είδους πρόκληση είχαν να αντιμετωπίσουν. Ήλπιζαν ειλικρινά ότι βρίσκονταν σε ένα βουνό και ότι ακριβώς πίσω από το βουνό θα ήταν κάποιο χωριό, ζεστό φαγητό, άνθρωποι, πολιτισμός... Ωστόσο, απέναντί τους είχαν μόνο εκκωφαντική σιωπή και γιγαντιαίες χιονισμένες κορυφές που πολλαπλασιάζονταν όσο κοίταζες στον ορίζοντα. Παντού γύρω πάγος και χιόνι και βουνά.

Ωστόσο, ο Νάντο είχε επισημάνει κάτι που ο Ρομπέρτο δεν είχε προσέξει. Μόλις που ήταν ορατό με γυμνό μάτι ένα κομμάτι γης που δεν ήταν καλυμμένο με χιόνι, προς την κατεύθυνση της Χιλής. Οι άντρες στριμώχτηκαν στον έναν υπνόσακο, προσπαθώντας να περάσουν τη νύχτα. Και οι δύο ήξεραν ότι θα ήταν θαύμα να επιβιώσουν. Και επιβίωσαν!

Εδώ να σημειώσουμε μια τραγική ειρωνία της τύχης: Το εγκαταλελειμμένο θερινό θέρετρο Hotel Termas βρισκόταν, άγνωστο στους επιζώντες, περίπου 21 χλμ. ανατολικά από την τοποθεσία της συντριβής τους. Εκεί υπήρχαν ιαματικές πηγές και στέγη που σίγουρα θα είχε κρατήσει ζωντανούς περισσότερους από τους επιβαίνοντες στο αεροσκάφος!

Τι είχε γίνει στις 12 Οκτωβρίου

Η πτήση 571 της Πολεμικής Αεροπορίας της Ουρουγουάης, γνωστή και ως πτήση Miracle Flight 571, ήταν πτήση τσάρτερ από το Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, με προορισμό το Σαντιάγο της Χιλής· ενώ διέσχιζε τις Άνδεις υπό κακές καιρικές συνθήκες μια άστοχη ενέργεια του άπειρου συγκυβερνήτη, οδήγησε το αεροσκάφος στις πλαγιές των βουνών.

Από τους 45 επιβαίνοντες του αεροσκάφους (οι 5 μέλη του πληρώματος) επέζησαν οι 16 από τους 33 που δεν είχαν σκοτωθεί κατά τη συντριβή.
Ο Δρ Ρομπέρτο Κανέσα (Roberto Canessa), συγκλόνισε τον ολόκληρο κόσμο τον Δεκέμβριο του 1972, όταν μαζί με τον Φερνάντο Παράδο (Fernando Parrado) έφτασαν στη Χιλή, διασχίζοντας τα βουνά των Άνδεων επί 10 ημέρες σε υψόμετρο 5.000 μέτρων και θερμοκρασίες 22 βαθμών κάτω από το μηδέν. Ο Κανέσα και ο Παράδο οδήγησαν μια ομάδα διάσωσης πίσω στους 14 φίλους τους που ήταν ακόμα παγιδευμένοι, δύο μήνες μετά το τραγικό δυστύχημα.

Ο Δρ. Κανέσα έγινε παιδοκαρδιολόγος, παγκοσμίως γνωστός για τη δουλειά του με νεογέννητα και τον προγεννητικό έλεγχο στο Hospital Italiano του Μοντεβιδέο. Η δύναμη της θέλησης!