Τραγωδία στην επέτειο της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου 22 χρόνια μετά – 13 νεκροί από νάρκη που «είχε τοποθετήσει η CIA»

Μετά 22 χρόνια από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, στις όχθες του θρυλικού ποταμιού κείτονται  13 νεκροί χτυπημένοι από νάρκη που «είχε τοποθετήσει η CIA» ή είχε ξεχαστεί από τον καιρό του Εμφυλίου;

Το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου του 1942, ομάδες της Εθνικής Αντίστασης του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοποτάμου, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Λαμία. Η ιστορία γνωστή!

Μια μέρα σαν σήμερα, 29 Νοεμβρίου του 1964, 22 χρόνια μετά το σαμποτάζ που τρόμαξε του Γερμανούς, κατά τη διάρκεια εορταστικών εκδηλώσεων, μια νάρκη εξερράγη και σκόρπισε τον θάνατο στους ανθρώπους που είχαν συρρεύσει να προσκυνήσουν τον τόπο του ανδραγαθήματος.

Η μέρα είχε μία σπάνια κρυστάλλινη διαύγεια

Ο Δημήτρης Δημητρίου, αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και συμμετέχων ως αντάρτης στην ανατίναξη της γέφυρας, ήταν παρών και στην εορτασμό που εξελίχθηκε σε τραγωδία· περιγράφει στο βιβλίο του «Γοργοπόταμος – Έλληνες αντάρτες εναντίον του Ρόμμελ»: «Νύχτα ακόμα,  πολύ πριν ξημερώσει η 29η Νοεμβρίου, χιλιάδες εκδρομείς - προσκυνητές της 22ης επετείου της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου ξεκινούσαν από όλες τις γωνιές της χώρας προς το ιστορικό γεφύρι. Η μέρα είχε μία σπάνια κρυστάλλινη διαύγεια, τέλεια αντίθεση προς τη σκοτεινή μοίρα που επικρεμόταν πάνω από τις χιλιάδες επισκέπτες.  Τρεις - τέσσερις ώρες πριν από το μεσημέρι τα πλήθη άρχισαν να συρρέουν προς το χωριό Γοργοπόταμος και το γεφύρι.  Γρήγορα φάνηκε ότι θα υπήρχε πρόβλημα μετακινήσεων από τα υπερμεγέθη πούλμαν των εκδρομέων και από τις εκατοντάδες των ιδιωτικών αυτοκινήτων.

Κάτω από το γεφύρι, είχε σχηματιστεί το πλαίσιο για τον επίσημο εορτασμό. Από κάποια στιγμή και μετά τα πλήθη είχαν πλημμυρίσει την περιοχή και σε πολλά σημεία παρατηρήθηκε συνωστισμός. Η ατμόσφαιρα άρχισε φανερά να βαραίνει μολονότι πανηγυρική, πάντοτε. 

Τα στρατιωτικά τμήματα και η δύναμη της Χωροφυλακής, που παρευρίσκονταν στο χώρο τηρούσαν άψογη στάση· για το πλήθος όμως ήταν φανερό ότι ανήκαν σε έναν κόσμο με διαφορετικά από τα δικά του αισθήματα.

Μόλις οι σημαίες των αντιστασιακών πρόβαλαν στο άνοιγμα που κυριαρχείται από το γεφύρι, η λαοθάλασσα που βρισκόταν ήδη στο χώρο ξέσπασε σε τρανταχτές εκδηλώσεις που ηλέκτρισαν ακόμα πιο βαριά την ατμόσφαιρα. Οι δυνάμεις της τάξης, από τη δική τους πλευρά, ανησύχησαν απλά και μόνο γιατί βρίσκονταν στο επίκεντρο ενός πλήθους που δεν το ένιωθαν φιλικό.

Κάτι δεν πήγαινε καλά...

Και η πρώτη αναπόφευκτη προστριβή σημειώθηκε: μόλις τα διοικητικά συμβούλια των αντιστασιακών και η ομάδα των επιζώντων αγωνιστών του Γοργοποτάμου, με τις σημαίες τους ανοιχτές, βρέθηκαν στην είσοδο του χώρου, που πλαισίωναν οι στρατιωτικές δυνάμεις σε παράταξη, έσπευσε προς το μέρος τους τρέχοντας ανήσυχος ο Τελετάρχης με τους συνοδούς του. Οι αντιστασιακοί πρόβαλαν το αίτημά τους: να τους επιτραπεί να μπουν στο χώρο των επισήμων. Όταν ο Τελετάρχης άκουσε ποιοι ήταν, συμβουλεύτηκε αμέσως μία κατάσταση που κρατούσε στα χέρια του και είπε: «Δυστυχώς κύριοι! Δεν μπορώ να σας επιτρέψω να προχωρήσετε. Δεν συμπεριλαμβάνεστε στην κατάσταση των προσκεκλημένων, ούτε σαν κατηγορίες προσώπων ούτε ονομαστικά»!

Οι αντιστασιακοί, προσπάθησαν να τον πείσουν για τις υποσχέσεις του κυρίου Υπουργού και του κυρίου νομάρχη και ο τελετάρχης δήλωσε έκπληκτος ότι δεν είχε ιδέα για αυτές τις υποσχέσεις.

Όλη αυτή η κατάσταση άφησε άναυδους τους χιλιάδες το προσκυνητών που άρχισαν να διαμαρτύρονται: «Είναι εξευτελισμός να κάθεστε και να παρακαλάτε να σας δεχτούν· να φύγουμε όλοι»!

Ακολούθησε προσωρινή συμβιβαστική ρύθμιση και οι αντιπρόσωποι των αντιστασιακών θα περίμεναν να φτάσει ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης υφυπουργός Εθνικής Αμύνης και ο Νομάρχης για να αντιμετωπίσουν εκείνοι το θέμα. Η ώρα όμως περνούσε και οι κυβερνητικοί αργούσαν να καταφτάσουν. Οι δρόμοι είχαν κλείσει από τα τροχοφόρα και τα κυβερνητικά αυτοκίνητα δεν μπορούσαν να προχωρήσουν. Η κατάσταση συνεχώς χειροτέρευε. Τέλος κάποια στιγμή έφτασαν στο χώρο του εορτασμού οι κυβερνητικοί, που με κάποια αμηχανία - είναι η αλήθεια - είπαν ότι «ναι» να εισέλθουν στο χώρο των επιστημών και οι αντιστασιακοί .

Επιτέλους άρχισε ο εορτασμός. Έγινε αγιασμός, μίλησαν οι «εκπρόσωποι», κατέθεσαν στεφάνια οι επίσημοι, το πλήθος έβλεπε ότι οι αντιστασιακοί παραμερίζονται και οι κραυγές διαμαρτυρίας δονούσαν την ατμόσφαιρα.  Όταν πια το επίσημο πρόγραμμα τελείωσε και οι Αρχές άρχισαν να απομακρύνονται ο χώρος κατακλύστηκε από τα πλήθη.

Έκρηξη και μάυρος καπνός

Τότε συνέβη το τραγικό απροσδόκητο, που θα καθιέρωνε πια τον Γοργοπόταμο ως τόπο, όχι μόνον ιστορικής δόξας αλλά και ομαδικού πένθους και εθνικής τραγωδίας. Σε απόσταση 20 έως 30 μέτρα από το κενοτάφιο αντήχησε έκρηξη. Όλοι στράφηκαν προς το σημείο αυτό και είδαν ένα περίεργο αντικείμενο να διαγραφεί τροχιά πάνω από τον κόσμο. Μαύρος καπνός υψωνόταν πίσω από το αντικείμενο εκείνο. Το πλήθος στο σημείο της έκρηξης άνοιξε σε έναν κύκλο αλλοφροσύνης και ανομολόγητου πανικού. Κάτι φοβερό έπρεπε να έβλεπαν εκείνα τα παραμορφωμένα από τον αποτροπιασμό πρόσωπα και τραβιόταν έτσι αλλόφρονα σπρώχνοντας και σκούζοντας. Σσε κάποια άλλα σημεία το πλήθος είχε αντιληφθεί τι είχε συμβεί και έμεινε με την εντύπωση ότι η έκρηξή αποτελούσε μέρος του προγράμματος του εορτασμού…

«Δεν είναι τίποτα, πυροτεχνήματα ρίχνουν», ακούστηκε από κάποιον για να πάρει γρήγορα την απάντηση: «Δεν είναι πυροτεχνήματα, πάμε να δούμε τι συνέβη». Κι ενώ ο Νικηφόρος, ο παλιός αντάρτης άνοιγε δρόμο να πάει να δει, ένας άλλος διασχίζοντας με κόπο το πλήθος έτρεξε και του φώναξε: «Νικηφόρε, σκοτώθηκε η αδελφή σου!»...

Το θέαμα στο σημείο της έκρηξης ήταν ασύλληπτα φρικτό. Το σώμα του προσκυνητή που είχε πατήσει την νάρκη είχε μείνει ακέφαλο και κατακρεουργημένο από τις πλάτες και πάνω. Ήταν ο Χριστός Κεστίνης από το Αιγίνιο της Πιερίας. Το αντικείμενο που είχε φανεί στον αέρα μετά την έγκριση έμοιαζε κομμάτια από ανθρώπινο κρανίο με μία τούφα μαλλιά πίσω του. Δυο τρία ακόμα πτώματα, ακέφαλα κι αυτά και κατακρεουργημένα από τα στήθια ή τις ωμοπλάτες και πάνω, ήταν πεσμένα  και σπαρταρούσαν».

Νάρκη κατά προσωπικού

Τι ήταν αυτό που προκάλεσε την έκρηξη; Ο Νικηφόρος γράφει: «Επρόκειτο για νάρκη κατά προσωπικού, που σημαίνει πως όταν κάποιος την πατήσει προκαλείται μία πρώτη έκρηξη, το φονικό σώμα της αναπηδάει έξω και σε ύψος ενός μέτρου περίπου από το έδαφος σκάει και σκορπάει θεριστικά γύρω το θάνατο. Και εδώ το φονικό αυτό σώμα είχε πολύ πυκνό σπάρτο να θερίσει… 13 νεκρούς και 51 τραυματίες ανέγραφαν την άλλη μέρα οι εφημερίδες. Τόσες ψυχές είχε στοιχίσει ο εορτασμός. Μία εφημερίδα έγραψε για 71 τραυματίες. Στην πραγματικότητα ήταν πιο πολλοί. Ως προς τη νάρκη, οι εμπειρογνώμονες αποφάνθηκαν ότι ήταν παλιά, από τον καιρό του Εμφυλίου, ξεχασμένη εκεί κατά την αποναρκοθέτηση της περιοχής. Τα επίσημα στοιχεία του επιτελείου αποκάλυπταν όμως ότι είχε γίνει πλήρης αποναρκοθέτηση. Το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων προσέβαλε με βεβαιότητα η αριστερά με το επιχείρημα ότι η νάρκη ήταν βέβαια παλιά, αλλά το κρίσιμο ερώτημα της υπόθεσης ήταν πότε τοποθετήθηκε και από ποιους; Οι δράστες του στυγερού εγκλήματος - υποστήριζε η άποψη αυτή - ήταν ευκολότατα να εξασφαλίσουν μία παλιά νάρκη και να την τοποθετήσουν τη θέση όπου εξερράγη. Άλλη εξέλιξη απροσδόκητη σημειώθηκε στο θέμα της νάρκης με την αλλαγή θέσης που παρουσίασε ξαφνικά το Πολιτικό Γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, από το εξωτερικό όπου βρισκόταν τότε, κάνοντας λόγο για ατύχημα»…

Τι έγραφε ο Τύπος 

Η εφημερίδα «Τα Νέα» στο φύλλο της 30ης Νοεμβρίου του 1964 έγραφε σε τίτλους: Σκηνικό φρίκης στη γέφυρα Γοργοποτάμου. Μία ξεχασμένη νάρκη προκαλεί έκρηξη που συγκλονίζει όλη την περιοχή. Το πανικόβλητο πλήθος ρίχνεται εναντίον των χωροφυλάκων. Πλήθος πτωμάτων. 

Το ρεπορτάζ της εφημερίδας στις εσωτερικές σελίδες έγραφε: «Σύμφωνα με το επίσημο πόρισμα των ανακρίσεων και της πραγματογνωμοσύνης το πολυαίμακτο δυστύχημα προεκλήθη από τυχαία έκρηξη νάρκης (μιας και μόνης), που είχε τοποθετηθεί μαζί με πολλές άλλες κατά την περίοδο του Ανταρτοπολέμου. Συνεπώς καταρρέει εκ των πραγμάτων η αρχική υποψία περί εγκληματικής ενέργειας που υποστηρίχθηκε τόσο από την άκρα Δεξιά όσο και από την Αριστερά.

Για τα επεισόδια κατά των αστυνομικών, που ακολούθησαν την έκρηξη συνελήφθησαν 18 άτομα, ανάμεσά τους ο στρατηγός Αυγερόπουλος του ΕΛΑΣ και ο στρατηγός Κοσίντας του ΕΔΕΣ. Αρκετοί από τους κατηγορουμένους προφυλακίστηκαν μέχρι την έναρξη της δίκης, που άρχισε στη Λαμία στις 26 Μαΐου 1965. Το δικαστήριο εξέδωσε την ετυμηγορία τους στις 17 Ιουνίου και καταδίκασε τους 12 σε ποινές φυλακίσεως έως τρία χρόνια και αθώωσε τους έξι. Οι καταδικασθέντες άσκησαν έφεση και αφέθηκαν ελεύθεροι.

Μια άλλη άποψη που «δείχνει» τη CIA

Ο δημοσιογράφος- ιστορικός Γιώργος Πετρόπουλος στο προλογικό του σημείωμα στο βιβλίο «Οι δίκες του Γοργοπόταμου (1964-1966). Άγνωστα ντοκουμέντα απ’ την πολύκροτη υπόθεση», αναφέρεται σε σειρά στοιχείων που κλονίζουν την επίσημη τότε κυβερνητική εκδοχή περί νάρκης του Εμφυλίου. Σημειώνει ότι σύμφωνα με εκθέσεις του υπουργείου Αμύνης είχαν προηγηθεί τρεις εκκαθαρίσεις του ναρκοπεδίου της περιοχής (1951, 1955, 1957). Αναφέρει, ακόμη, την ύπαρξη εγγράφου των αμερικανικών υπηρεσιών, το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ», στις 5 Αυγούστου 1965 και το οποίο έλεγε ότι την αιματοχυσία στο Γοργοπόταμο οργάνωσαν πράκτορες της CIA που είχαν έρθει από τη Δυτική Γερμανία και καταλήγει: «Το μετεμφυλιακό καθεστώς φρόντισε να κλείσει την υπόθεση, θεωρώντας ενόχους, ουσιαστικά, τα θύματα της αιματοχυσίας».

Το θέμα της φονικής νάρκης δεν ερευνήθηκε δικαστικά και τα ερωτήματα που από την αρχή γεννήθηκαν έμειναν αναπάντητα: ήταν πράγματι παλιά ή είχε τοποθετηθεί (κι από ποιους;) για να προκαλέσει το μακελειό; Το επίσημο κράτος επέμενε στην άποψή του. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Άμυνας: στην περιοχή υπήρχαν δύο ναρκοπέδια από την εποχή του εμφυλίου πολέμου, τα οποία εκκαθαρίστηκαν αργότερα.

Μια «απάντηση» ήρθε εντελώς απρόσμενα από την αμερικανική πρεσβεία, όταν έφτασε στα γραφεία των εφημερίδων «ΕΘΝΟΣ» και «Αθηναϊκή» έγγραφο με ημερομηνία 18.6.65, ακριβώς την επομένη της δίκης της Λαμίας. Ο συνταγματάρχης Μάρσαλ, στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας, ενημέρωνε την Ουάσιγκτον για τα γεγονότα του Γοργοπόταμου, τη δίκη που ακολούθησε, και για την Επιχείρηση ARROW-1. Το έγγραφο δεν δημοσιεύθηκε στην «Αθηναϊκή», αλλά μόνο στο «ΕΘΝΟΣ» κι αφού προηγουμένως ο τότε πολιτικός συντάκτης της εφημερίδας Ηλίας Δημητρακόπουλος, επικοινώνησε με την πρεσβεία, η οποία χαρακτήρισε το έγγραφο «πλαστό». Έτσι, ο τίτλος ήταν «Η πρεσβεία των ΗΠΑ διαψεύδει ανάμιξίν της εις τα αιματηρά γεγονότα του Γοργοποτάμου» και ο υπότιτλος: «Κατασκεύασμα χαρακτηρίζεται το “έγγραφον” του Στρατιωτικού Ακολούθου». Ο δημοσιογράφος θυμάται ακόμα ότι εκείνο το πρωί στην πρεσβεία η διάψευση ήταν κιόλας έτοιμη, πριν ακόμη δημοσιευτεί το έγγραφο! Τι έλεγε ακριβώς το «χαλκευμένο έγγραφο»; Ότι τα γεγονότα του Γοργοπόταμου ήταν σχεδιασμένα και εκτελεσμένα από τη CIA: «Εκείνοι οι οποίοι ανεμείχθησαν, ενημερώθησαν πλήρως και ενήργησαν υπό τον αυστηρόν έλεγχον των αξιωματικών της CIA», έγραφε.

Οι δράστες ήρθαν από τη Γερμανία και ήταν (και) Έλληνες, αφού «ουδεμίαν είχον επαφήν με τον τοπικόν πληθυσμόν ή μετά των συγγενών των και μετεφέρθησαν αμέσως εις βάσιν, εις Γερμανίαν»!

Γύρω από το θέμα «ουδεμία διαρροή πληροφοριών» υπήρξε, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου «δεν γνωρίζει τα πραγματικά γεγονότα περί της καταστάσεως» και «αι Ελληνικαί Αρχαί δεν δύνανται να παράσχουν ουσιώδη στοιχεία εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών» για την σφαγή! Και το πιο σημαντικό: «Αναμφιβόλως η επιχείρησις θα ήτο πολύ περισσότερον αποτελεσματική, εάν οι φίλοι μας - «εις τον Στρατόν και το Ναυτικόν» - εξεμεταλεύοντο καταλλήλως την κατάστασιν η οποία εδημιουργήθη εις την χώραν»!

Με δυο λόγια το έγγραφο υποστήριζε ότι η νάρκη στον Γοργοπόταμο ήταν προβοκάτσια της CIA, στα πλαίσια μιας επιχείρησης, η οποία συνεχιζόταν και την οποία προβοκάτσια δεν εκμεταλλεύτηκαν οι «άνθρωποι των Αμερικανών» στο στράτευμα!

Τίποτα δεν αποδείχτηκε και όλα σκεπάστηκαν με το χώμα της λήθης και της αδιαφορίας, εκτός από εκείνους που σκέπασαν με το χώμα της Γης τους δικούς τους ανθρώπους, όπως ο Καπετάν Νικηφόρος που δεν θρήνησε τον χαμό αδελφών ή γονιών στις σκοτεινές νύχτες της κατοχής και έκλαψε την αδελφή του σε μέρες ειρήνης...