Εκστρατεία στην Κριμαία: Η μαύρη σελίδα της Ελληνικής Ιστορίας - Όταν o στρατός μας κυνηγούσε Μπολσεβίκους και αλληλοσκοτώθηκε με τους Γάλλους

Μια από τις μαύρες σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας είναι η Εκστρατεία στην Κριμαία, τότε που ο στρατός μας κυνηγούσε Μπολσεβίκους και αλληλοσκοτώθηκε με τους Γάλλους!

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 7 Ιανουαρίου του 1919, όταν οι πρώτοι - από τους περίπου 24.000 - έλληνες στρατιώτες φθάνουν στην Οδησσό για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των Μπολσεβίκων!

Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος μόλις πληροφορήθηκε τις διαθέσεις των Γάλλων για την εκστρατεία της Κριμαίας έσπευσε να θέσει στη διάθεσή τους ολόκληρη δύναμη Σώματος Στρατού, ελληνικού, από τρεις μεραρχίες, δηλαδή μεγαλύτερη δύναμη από εκείνη με την οποία εκστράτευαν οι Γάλλοι!

Ο Βενιζέλος, ευελπιστώντας στο να πείσει τον πρωθυπουργό της Γαλλίας Ζορζ Κλεμανσό, να αποδεχτεί και να προωθήσει τις ελληνικές θέσεις που αφορούσαν το μέλλον της Θράκης, της Σμύρνης και των Δωδεκανήσων, αποφάσισε να ενδώσει στις πιέσεις των συμμάχων μας και να πάρει μέρος στην ουκρανική εκστρατεία. Όμως η όλη επιχείρηση, είχε σχεδιαστεί πρόχειρα και κατέληξε σε φιάσκο.

Κατ’ αρχάς δεν υπήρχε οργάνωση μεταφοράς, αλλά ούτε και προγραμματισμός αποστολής. Έτσι η αποστολή του ελληνικού στρατού γίνονταν κατά τμήματα από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, κυρίως με γαλλικά μεταγωγικά, χωρίς το βαρύ οπλισμό, πυροβόλα κ.ά. τα οποία στέλνονταν στη συνέχεια με μεταγωγικά και φορτηγά πλοία. Δεν υπήρχε επίσης ελληνική διοίκηση, αλλά με την άφιξή των τμημάτων του στρατού μας στη Κριμαία, τίθονταν οι έλληνες στρατιώτες υπό τις διαταγές γάλλων αξιωματικών και διασκορπίζονταν ανά μικρότερες μονάδες, τάγματα και λόχους, χωρίς την παραμικρή μεταξύ τους συνοχή. Αλλά και οι Γάλλοι δεν είχαν συγκεκριμένο σχέδιο επιχειρήσεων.

Όταν αλληλοσκοτώθηκαν Έλληνες και Γάλλοι

Και το αποτέλεσμα ποιο ήταν; Έλληνες και Γάλλοι να αλληλοεξοντωθούν σε μια σκληρή αντιπαράθεση στη Σεβαστούπολη! Πιο συγκεκριμένα: ο ελληνικός στρατός κατοχής της Σεβαστούπολης προσπάθησε να καταστείλει δια των όπλων πολυάνθρωπη διαδήλωση ουκρανών πολιτών και εξεγερμένων γάλλων ναυτών, που απαιτούσαν τον τερματισμό της ξένης στρατιωτικής επέμβασης. Οι Γάλλοι δεν είχαν ξεχάσει τη συντριβή τους στη μάχη της Αθήνας το 1916 και περίμεναν την ευκαιρία να χτυπήσουν τους Έλληνες που τους μισούσαν!

Τι είχε συμβεί τότε, το 1916; Αγγλογαλλικά αγήματα που είχαν σταλεί από τον ναύαρχο Φουρνέ στην Αθήνα (εν μέσω Εθνικού Διχασμού), είχαν δεχτεί ανηλεή επίθεση από επίστρατους και μονάδες του ελληνικού στρατού! Στη Μάχη των Αθηνών, όπως ονομάστηκε, είχαν χάσει τη ζωή τους 68 γάλλοι στρατιώτες, και 6 αξιωματικοί. Από πλευράς Ελλήνων είχαν σκοτωθεί περίπου 30 στρατιώτες και αξιωματικοί. Κι όλα αυτά για να παραμείνει στο θρόνο ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Τότε ο γαλλικός Τύπος είχε χαρακτηρίσει τον Κωνσταντίνο ως τον πιο μισητό άνθρωπο στη Γη μετά τον κάιζερ Γουλιέλμο! 

Το γεγονός της αλληλοεξόντωσης Ελλήνων και Γάλλων οπλιτών ήταν το σημαντικότερο της αποτυχημένης εκστρατείας στην Κριμαία. Να πώς έχουν οι λεπτομέρειες:
Στις 19 Απριλίου γάλλοι ναύτες που ναυλοχούσαν στο λιμάνι της Σεβαστούπολης αποβιβάστηκαν στην προκυμαία και συνενώθηκαν με πλήθος κατοίκων που, κρατώντας κόκκινες σημαίες, διαδήλωναν στους δρόμους με σύνθημα: «Ζήτω οι Μπολσεβίκοι». Το πλήθος διερχόμενο από τον χώρο όπου στρατοπέδευαν οι στρατιώτες του 10ου λόχου του ελληνικού συντάγματος αποδοκίμαζαν τους Έλληνες, προκαλώντας τους. Όταν ο διοικητής του λόχου ενημέρωσε σχετικά και ζήτησε από τον γάλλο φρούραρχο οδηγίες τι να πράξει, αυτός έδωσε εντολή στον ελληνικό λόχο να κάνει ακόμα και χρήση όπλων!

Ο διοικητής του ελληνικού λόχου διέταξε την έξοδο της μονάδας και ρίψη βολών στον αέρα για τη διάλυση των διαδηλωτών. Ο όχλος όμως ανταπέδωσε τα πυρά και οι Έλληνες άρχισαν να σημαδεύουν κορμιά! Ο τραυματισμός γάλλων ναυτών εξαγρίωσε τα πληρώματα των γαλλικών θωρηκτών που απείλησαν τον βομβαρδισμό ελληνικών πλοίων και των ελληνικών θέσεων στη ξηρά.
Οι Άγγλοι έσωσαν την κατάσταση. στέλνοντας ενισχύσεις, αλλά και συγχαρητήριο τηλεγράφημα στην ελληνική κυβέρνηση: «Οι Έλληνες στρατιώται και ναύται δύνανται να είναι σήμερον υπερήφανοι ότι είναι Έλληνες»! Μία εβδομάδα μετά το περιστατικό άρχισε η εκκένωση της Κριμαίας.

Οι Έλληνες σε περιδίνηση

Μετά μια αναδρομή στα αιματηρά γεγονότα που οδήγησαν στη μάχη της Σεβαστούπολης, επιστρέφουμε στην εκστρατεία.
Στη Ρωσία το 1919 μαινόταν ο εμφύλιος πόλεμος. Οι Μπολσεβίκοι είχαν κυριαρχήσει σε μεγάλες πόλεις αλλά στην περιφέρεια οι δυνάμεις οι προσκείμενες στον Τσάρο επικρατούσαν. Και οι Μεγάλες Δυνάμεις, είδαν το γεγονός ως ευκαιρία για να πατήσουν το λερό πόδι τους (και) στη Ρωσία. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε τελειώσει, οι νεκροί ακόμα ήταν ζεστοί, όταν οι Τραπεζίτες και οι Βιομήχανοι έπρεπε να δημιουργήσουν μια νέα εστία κέρδους για τις επιχειρήσεις τους. Η Ρωσία παρείχε το πρόσφορο έδαφος.

Στην Ουκρανία (Μεσημβρινή Ρωσία τότε) επικρατούσε χάος: από τη μια οι εθνικιστές οπαδοί του Τσάρου, από την άλλη φανατισμένοι Μπολσεβίκοι κι ανάμεσά τους ξεπεσμένοι πρίγκιπες, ντόπιοι καπετάνιοι (αταμάνοι) με ομάδες ενόπλων, κυνηγημένοι αξιωματικοί από τσαρικούς και Κόκκινους και σ’ όλο αυτή την ανακατωσούρα, να και οι Έλληνες!
Ανάμεσα στις τάξεις των Ελλήνων που εκστράτευσαν στα εδάφη της Ρωσίας, υπήρχαν σπουδαία ονόματα που έμελλε να γράψουν την μετέπειτα Ελληνική Ιστορία. Πάρτε ανάσα: Νικόλαος Πλαστήρας, Γεώργιος Κονδύλης, Στυλιανός Γονατάς, Νεόκοσμος Γρηγοριάδης, Λεωνίδας Σπαής, Γεώργιος Τσολάκογλου, Παναγιώτης Δεμέστιχας, Διονύσιος Παπαδόγκωνας, Χαράλαμπος Παπαθανασόπουλος, Ευάγγελος Καλαμπαλίκης…

Και μια μέρα σαν σήμερα, ο πρώτος έλληνας στρατιώτης πατούσε το άρβυλό του στην ιστορική Οδησσό. Λίγους μήνες μετά, ό,τι είχε απομείνει από το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα τα μάζευε κακήν κακώς και γύριζε στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω του 225 νεκρούς, 173 αγνοούμενους και σέρνοντας μαζί του 657 τραυματίες και 1.373 ασθενείς!

Πριν αφήσουν την Ελλάδα οι στρατιώτες, ενημερώνονταν από τους αξιωματικούς τους για την ανάγκη καταστολής της επανάστασης, «για να μη μολυνθούν τα άλλα κράτη»!
Όταν ετοιμάστηκαν οι λεπτομέρειες για την εκστρατεία, ο ελληνικός στρατός μπήκε στα πλοία και στάλθηκε στα παράλια της νότιας Ρωσίας. Σύμφωνα με το επιτελικό σχέδιο έπρεπε να γίνει απόβαση στην Οδησσό και να καταληφθούν οι πόλεις Νικολάιεφ, Χερσώνα και Σεβαστούπολη.
Και ενώ η απόβαση πραγματοποιήθηκε χωρίς προβλήματα, όταν οι Έλληνες στρατιώτες, την άνοιξη, διατάχθηκαν να προχωρήσουν από τα παράλια στο εσωτερικό, αντιμετώπισαν λυσσώδη αντίσταση από τους Μπολσεβίκους.
Ο αταμάνος Γρηγόριεφ υποχρέωσε το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα να υποχωρήσει άτακτα προς τη Χερσώνα. Μετά πέντε ημέρες βομβαρδισμών οι Έλληνες εγκατέλειψαν την περιοχή και μόλις που μπόρεσαν να γλυτώσουν την αιχμαλωσία· επιβιβάστηκαν στα πλοία κακήν-κακώς και μεταφέρθηκαν στην Οδησσό. Η πλήρης αποτυχία της εκστρατείας είχε φανεί πλέον και οι έλληνες στρατιώτες δεν έβλεπαν την ώρα να επιστρέψουν στον τόπο τους.

Στην Ελλάδα μόνο οι φανατικοί βενιζελικοί επιδοκίμαζαν την απόφαση του Πρωθυπουργού. Το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού λαού καταδίκασε την εκστρατεία, όχι μόνο γιατί χάθηκαν ανθρώπινες ζωές, αλλά γιατί διέκριναν ένα μελανό σημάδι τη Νεοελληνική Ιστορία.

Η εκστρατεία αυτή, εκτός από τους σκοτωμένους που άφησαν τα κόκαλά τους στη Ρωσία και τους τραυματίες που έμειναν σε όλη τους τη ζωή ανάπηροι, επέφερε πολλά δεινά στους Έλληνες που ήταν εγκατεστημένοι στις πόλεις και στα χωριά της Ρωσίας. Εκείνοι που πίστεψαν πώς με την απόβαση του Ελληνικού Στρατού στην Οδησσό είχε έρθει το τέλος των Μπολσεβίκων, έγιναν όργανα των Γάλλων και των Ελλήνων επιδρομέων και λίγους μήνες μετά πλήρωσαν ακριβά τη στάση τους· όταν έφυγαν οι εισβολείς, άλλοι εξορίστηκαν άλλοι δολοφονήθηκαν και άλλοι φυλακίστηκαν.

Απειθαρχία και δυσφορία

Οι Μπολσεβίκοι, υπερασπιζόμενοι τις ιδέες και την πατρίδα τους από τους ξένους εισβολείς, είχαν πολεμήσει λυσσαλέα, όταν οι εχθροί τους μετρούσαν πολλαπλά κρούσματα απειθαρχίας: «Οι στρατιώται πλείστων τμημάτων ήρχισαν να γογγύζουν, κατόπιν να υβρίζουν τον υπεύθυνον της καταστάσεώς των ταύτης, τελευταίον δε να μη δίδουν καμμίαν σημασίαν εις τας συμβουλάς των Αξιωματικών τους και, το χειρότερον, οι θρασύτεροι τούτων ήρχισαν αναφανδόν ουχί μόνον να υβρίζουν αλλά και να πυροβολούν, ούτω δε το κακόν των πυροβολισμών μετεδόθη εις τα πλείστα σχεδόν των τμημάτων», γράφει έφεδρος ανθυπολοχαγός στις αναμνήσεις του.

Και το αποτέλεσμα; Ο Βενιζέλος διαψεύστηκε όσον αφορά τις προσδοκίες του για επέκταση της Ελλάδας υπό την αρωγή των συμμάχων, αντίθετα μάλιστα επακολούθησε η τραγική Μικρασιατική Καταστροφή, ενώ οι συνέπειες για τις ελληνικές κοινότητες στη Ρωσία ήταν ολέθριες. Μόνο στο πρώτο δίμηνο που ακολούθησε μετά την αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων 103 Έλληνες, ρωσικής υπηκοότητας, τουφεκίστηκαν! Στις ελληνικές παροικίες του Κιέβου, της Χερσώνας και του Νικολάιεφ, όπου ήταν η έδρα του ελληνικού προξενείου σημειώθηκαν μεγάλες διαρπαγές. Τα δε οικήματα και εμπορεύματα επιφανών Ελλήνων που αναγκάστηκαν να τα εγκαταλείψουν λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν ολοσχερώς. Ας προσέχαμε…