Πώς ένας φωτογράφος έσωσε εκατομμύρια παιδιά από σκληρές συνθήκες εργασίας και αποκάλυψε το γκρίζο πρόσωπο της Αμερικής

Αρχές του 20ου αιώνα και ένας φωτογράφος ήταν εκείνος που έσωσε εκατομμύρια παιδιά από σκληρές συνθήκες εργασίας. Το γκρίζο πρόσωπο της Αμερικής αποκαλύπτεται!  

Τα πεντάχρονα παιδιά, στις μέρες μας- τουλάχιστον στον Δυτικό Κόσμο- μοχθούν για να μάθουν τα πρώτα τους γράμματα και πασχίζουν δέσουν τα κορδόνια των παπουτσιών τους· ιδροκοπούν έπειτα από μια ώρα στην παιδική χαρά της γειτονιάς τους και τα βράδια πέφτουν ν’ αποκοιμηθούν για να ονειρευτούν ότι γρήγορα θα μεγαλώσουν… Όμως, μόλις πριν από 100 χρόνια, ένα πεντάχρονο παιδί γονάτιζε από τον κάματο, εργαζόμενο σε ένα υφαντουργείο ή στέγνωνε κάτω από τον ανάλγητο ήλιο μαζεύοντας βαμβάκι.

Ακόμα και μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, στη Δύση, τα παιδιά αντί να παίζουν, εργάζονταν σκληρά. Και κάποια από εκείνα έμεναν όρθια στο πόστο τους ακόμα και 14 ώρες την ημέρα. Η παιδική εργασία στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Γη της Επαγγελίας για τους κατατρεγμένους του πλανήτη, ήταν τόσο παλιά όσο και ο ίδιος ο αποικισμός.

Και κάποια μέρα, αποκαλύφθηκε περίτρανα ότι πίσω από τα λαμπερά φώτα της ευζωίας επικρατούσε σκοτάδι αδιαπέραστο και τρομακτικό. Ο κοινωνιολόγος-φωτογράφος Λιούις Γουίκες Χάιν (Lewis Wickes Hine), τράβηξε με δύναμη τους «επιδέσμους της επίπλαστης ευμάρειας» και αποκάλυψε πληγές κακοφορμισμένες, τη γάγγραινα στο κορμί των ΗΠΑ: την παιδική εργασία και όχι μόνο…
Το να δεις χωρίς ψιμύθια την πρακτική της παιδικής εργασίας ήταν πολύ διαφορετικό από το να ακούς μόνο γι' αυτήν. Η προσπάθεια του Χάιν άλλαξε την αντίληψη των ΗΠΑ για την παιδική εργασία στις αρχές του 1900.
Ο Λιούις Χάιν έμεινε στην Ιστορία για τη λήψη κάποιων από τις πιο εμβληματικές εικόνες των αρχών του 20ου αιώνα. Ο Χάιν απαθανάτισε ανθρώπινα κατορθώματα που επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο της καθημερινότητας ενός εργαζόμενου, όπως ο εκείνη του βιοπαλαιστή, που συνδέει τον επίτονο μιας κολώνας, αιωρούμενος στο κενό. Ο Χάιν φωτογράφισε τις αφίξεις μεταναστών στο Ellis Island και κυρίως χτύπησε το μαλακό υπογάστριο της ανέμελης κοινωνίας, αποκαλύπτοντας την κατάφωρη αδικία, παρουσιάζοντας στις εικόνες του μικρά παιδιά που μοχθούσαν σε σκληρές εργασίες.

Οι φωτογραφίες που άλλαξαν τον κόσμο

Οι φωτογραφίες που «κραύγαζαν« για κοινωνική δικαιοσύνη τράβηξαν γρήγορα την προσοχή της κοινής γνώμης. Η Εθνική Επιτροπή Παιδικής Εργασίας των ΗΠΑ προσέλαβε τον Χάιν το 1908 ως επίσημο φωτογράφο τους. Από το 1911 έως το 1916, ο Χάιν ταξίδεψε σε ολόκληρη τη χώρα του Αβραάμ Λίνκολν, αποτυπώνοντας τις σκληρές συνθήκες εργασίας των παιδιών στην φωτογραφική του πλάκα και παίρνοντας συνεντεύξεις από τις οικογένειές τους για να κοινοποιήσει τις ιστορίες τους. Το έργο του Χάιν- κυριολεκτικά- άλλαξε τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο ασυγκράτητος φωτογράφος, συχνά τραβώντας φωτογραφίες σε εργοστάσια, ορυχεία ή χωράφια με θέματα που οι ιδιοκτήτες δεν ήθελαν ποτέ να δει ο κόσμος. Κάποιες φορές, ο Χάιν υποδυόταν τον πελάτη-αγοραστή. περιμένοντας να απαθανατίσει τους βιοπαλαιστές που σχόλαγαν έξω από τα εργοστάσια· τους υπέβαλε ερωτήσεις για τα προβλήματά τους και τις συνθήκες εργασίας και κατέγραφε προσεκτικά τις απαντήσεις τους, σημειώνοντας κάθε λεπτομέρεια.

Οι συνεντεύξεις του εξανθρώπιζαν τους εργαζόμενους και παρουσίαζαν στους αναγνώστες την προσωπική τους ζωή και τις συνθήκες που αντιμετώπιζαν στον χώρο εργασία τους. Ο Χάιν γνώριζε καλά πως ό,τι κι αν έγραφε εκείνος τη δυνατή ιστορία θα την «έλεγε» η φωτογραφία του. Η κάμερά του «φυλάκισε ισόβια» στη μνήμη και τη συνείδηση των ανθρώπων (όσων διαθέτουν από αυτές…) τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονταν παιδιά ηλικιών, που σήμερα το μόνο που τα απασχολεί είναι το παιχνίδι· ονόμασε το έργο του «φωτογραφικές ερμηνείες», αναγνωρίζοντας ότι είχε «υποκειμενική ματιά» στα θέματά του, συμπάσχοντας με τα δεινά τους. Αν το κοινό μπορούσε να δει τις συνθήκες της παιδικής εργασίας, πίστευε ότι θα άλλαζε κάτι· και άλλαξε, πράγματι.

Η εργασία-λειτούργημα του Χάιν για την Εθνική Επιτροπή Παιδικής Εργασίας είχε ως αποτέλεσμα αλλαγές στη νομοθεσία για την παιδική εργασία. Το 1916, ο νόμος Keating-Owens Child Labor Act υπερψηφίστηκε στο Κογκρέσο, θεμελιώνοντας τους πρώτους εργατικούς νόμους που αφορούσαν παιδιά, συμπεριλαμβανομένης της κατώτατης ηλικίας των 14 ετών για εργασία, απαγόρευση νυχτερινής εργασίας για ανθρώπους κάτω των 16 ετών και όχι περισσότερο από 8ωρη εργασία για παιδιά.

Όταν συγκροτήθηκε η Εθνική Επιτροπή Παιδικής Εργασίας το 1904, η παιδική εργασία ονομαζόταν «παιδική σκλαβιά». Οι επιχειρήσεις πλούτιζαν και ανθούσαν εκμεταλλευόμενες τους φτωχούς εκείνους που είχαν ελάχιστους τρόπους να αντισταθούν σε ένα σύστημα που επωφελείτο από την κακοπληρωμένη εργασία τους. Ο Χάιν, ωστόσο, εξέθεσε αυτή την πρακτική σε μεγαλύτερο κοινό και το κίνημα κατά της παιδικής εργασίας απέκτησε δύναμη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρά τους νόμους που ξεπήδησαν από τις φωτογραφικές εικόνες του Χάιν, σήμερα η παιδική εργασία και μάλιστα κάτω από επικίνδυνες συνθήκες εξακολουθεί να υπάρχει στη Γη.

Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας υπολογίζει ότι υπάρχουν 73 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 10 ετών που εργάζονται υπό σκληρές συνθήκες σε όλο τον κόσμο. Το εκπαιδευτικό και ερευνητικό ίδρυμα «Smithsonian» επισημαίνει ότι τα παιδιά-εργάτες, στις μέρες μας, κάνουν δουλειές τόσο επικίνδυνες όσο και εκείνες που φωτογράφισε ο Χάιν πριν από 100 χρόνια· χιλιάδες περιπτώσεις αποκρύπτονται λόγω των παράνομων, ανήθικων συνθηκών ή του εργασιακού καθεστώτος. Οι εταιρείες απαγορεύουν τη λήψη φωτογραφιών ή βίντεο στους χώρους εργασίας και οι «Χάιν» σπανίζουν στην εποχή μας: πολλά τα λεφτά, κι οι πειρασμοί μεγάλοι για να ρισκάρει κάποιος, τη ζωή του και το μέλλον της οικογενείας του.
Κι όσο υπάρχουν παιδιά στον κόσμο μας που πεινούν, που κακοποιούνται, που εργάζονται ενώ θα ‘πρεπε να παίζουν, αναζητείστε τον Θεό; Δεν θα τον βρείτε!