Η ιατρική των τσαρλατάνων

Από τότε που υπήρχε η ιατρική, υπήρχε και η ιατρική των τσαρλατάνων – όπου η θεραπεία βασιζόταν στην έλλειψη ενδείξεων και, το χειρότερο, σε απάτες με γιατροσόφια

ΧΡΥΣΟΣ, 2500 π.Χ.

Ήδη από το 2500 π.Χ. οι Κινέζοι γνώριζαν ότι ο χρυσός δεν διαβρωνόταν και πίστευαν ότι παρατείνει τη ζωή. Όταν όμως τον Μεσαίωνα εμφανίστηκε η αλχημεία, η αναζήτηση μιας πόσιμης μορφής χρυσού κορυφώθηκε. Γύρω στο 1300 μ.Χ. ο αλχημιστής Γκέμπερ σκέφτηκε να κατασκευάσει ένα διάλυμα χρυσού σε υγρή μορφή, παράγοντας ένα άλας, τον χλωριούχο χρυσό, που θα μπορούσε να αναμειχθεί με νερό. Ο αλχημιστής του 16ου αιώνα Παράκελσος υποστήριζε ότι ο πόσιμος χρυσός βοηθά στη θεραπεία της μανίας, της επιληψίας και της νόσου του Αγίου Βίτου. Ήταν όμως τοξικός και τα άλατα του χλωριούχου χρυσού μπορούσαν να προκαλέσουν νεφρική ανεπάρκεια και χρυσή.

ΑΦΑΙΜΑΞΗ, 1623

Οι πρώτες περιπτώσεις αφαίμαξης ανάγονται στην Αρχαία Αίγυπτο γύρω στο 1500 π.Χ. αλλά και στη μεσαιωνική Ευρώπη οι κουρείς-χειρούργοι προσπαθούσαν να θεραπεύσουν την ευλογιά, την επιληψία και την πανώλη μέσω της αφαίμαξης. Το 1623, ο Γάλλος γιατρός Ζακ Φεράν σκέφτηκε ότι αυτή η πρακτική θα μπορούσε να θεραπεύσει το ερωτικό πάθος, ιδίως αν ο πάσχων ήταν «παχουλός και καλοθρεμμένος». Έτσι λοιπόν σύστηνε στους ερωτοχτυπημένους αφαίμαξη μέχρι σημείου καρδιακής ανεπάρκειας.

ΛΟΒΟΤΟΜΗ, 1888

Χωρίς καμία χειρουργική εμπειρία, ο Ελβετός γιατρός Γκότλιμπ Μπούρκχαρντ χειρουργούσε ασθενείς με σχιζοφρένεια και ψυχωτικές παραισθήσεις χρησιμοποιώντας οστεοτρύπανο (ένα στρογγυλό κοκάλινο πριόνι) για να ανοίγει τρύπες κοντά στους κροτάφους. Εισχωρούσε στα μηνίγγια και αφαιρούσε μέρη του εγκεφαλικού φλοιού με ένα αιχμηρό κουτάλι. Αυτή ήταν η πρώτη λοβοτομή, αν και ο όρος επινοήθηκε αργότερα από τον Αμερικανό νευρολόγο Ουόλτερ Φρίμαν, ο οποίος το 1936 συνεργάστηκε με τον νευροχειρουργό Τζέιμς Ουάτ για τη «θεραπεία» θεμάτων ψυχικής υγείας. Μάλιστα, χειρούργησαν ανεπιτυχώς τη Ρόζμαρι Κένεντι, αδελφή του προέδρου Τζον Κένεντι. Οι λοβοτομές προκάλεσαν αναπηρία σε πολλούς ασθενείς, ακόμα και θάνατο από αιμορραγία.

ΓΕΩΦΑΓΙΑ, 500 π.Χ.

Η γεωφαγία, δηλαδή η βρώση χώματος, είναι αρχαία πρακτική. Το 500 π.Χ. οι κάτοικοι της Λήμνου συγκέντρωναν κόκκινο θεραπευτικό άργιλο από έναν λόφο μια συγκεκριμένη μέρα του χρόνου. Τον ξέπλεναν, τον καθάριζαν, τον έπλαθαν σε στρογγυλό σχήμα και κατασκεύαζαν μικρά δισκία που οι ιέρειες του νησιού ευλογούσαν και σφράγιζαν με την επίσημη σφραγίδα τους. Ο άργιλος επιβραδύνει την απορρόφηση φαρμάκων μέσω της πεπτικής οδού και βοηθά στην επούλωση πληγών, αλλά χρησιμοποιούνταν ως γιατροσόφι λόγω της θρησκευτικής σημασίας που είχαν οι λόφοι της Λήμνου.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΓΕΝΕΙΑΔΑΣ, 1885

H χειρότερη περίοδος της ιστορίας για τους άνδρες που δεν είχαν γένια ήταν μάλλον η βικτοριανή Αγγλία, τότε που ήταν της μόδας οι μακριές γενειάδες, οι πυκνές φαβορίτες και τα περίτεχνα μουστάκια. Τη λύση υποσχόταν να δώσει μέσω διαφήμισης που κυκλοφορούσε στις εφημερίδες του Λονδίνου η θεραπεία «Δημιουργός Γενειάδας του Καθηγητού Μόντεβι» που ισχυριζόταν ότι μέσα σε μόλις έξι εβδομάδες ακόμα και «νέοι κάτω των δεκαεπτά» θα αποκτούσαν εντυπωσιακή γενειάδα. Το σκεύασμα ήταν γερμανικής προέλευσης και η μία φιάλη κόστιζε πέντε σελίνια.

ΦΙΔΕΛΑΙΟ, ΜΕΣΑ 19ου ΑΙΩΝΑ

Το κινεζικό φιδέλαιο παράγεται από το λίπος κινεζικών νερόφιδων. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε Ω-3 λιπαρά και είναι αποτελεσματικό αντιφλεγμονώδες. Χρησιμοποιήθηκε κατά την κινεζική μετανάστευση στην αμερικανική Δύση τον 19ο αιώνα. Το 1893 ο Κλαρκ Στάνλεϊ άρχισε να πουλά φιδέλαιο για εντριβές, ανοίγοντας στα δύο κροταλίες μπροστά στα πλήθη, βουτώντας τους σε καυτό νερό και χρησιμοποιώντας το λίπος που ανέβαινε στην επιφάνεια. Δυστυχώς, οι κροταλίες δεν ήταν τόσο αποτελεσματικοί όσο τα νερόφιδα. Επίσης, πολλές φορές πουλούσε φιδέλαιο που περιείχε μόνο ορυκτέλαιο, λίπος βοοειδών, κόκκινο πιπέρι και νέφτι, με ελάχιστο ή καθόλου φιδέλαιο.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΚΑΝΙΒΑΛΙΣΜΟΣ, 1ος ΑΙΩΝΑΣ μ.Χ.

Τον 1ο αιώνα ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραψε ότι «οι επιληπτικοί πίνουν το αίμα των μονομάχων σαν να είναι το ελιξίριο της ζωής». Με την πάροδο των χρόνων όμως, η βρώση της ανθρώπινης σάρκας έγινε επίσης δημοφιλής. Όπως περιέγραψε στο Dispensatory ο πουριτανός Έντουαρντ Τέιλορ τον 18ο αιώνα, το νεκρό ανθρώπινο σώμα περιείχε πλούτο θεραπευτικών στοιχείων και υποστήριζε ότι ο μυελός των οστών ήταν καλός για τις κράμπες, η χοληδόχος κύστη βοηθούσε στην κώφωση και η αποξηραμένη καρδιά θεράπευε την επιληψία. Οι δήμιοι κέρδιζαν μικροποσά πουλώντας την επιδερμίδα και το λίπος εκτελεσμένων εγκληματιών. Το έλαιο από ανθρώπινο λίπος χρησιμοποιούταν για τη θεραπεία πληγών, ως αναλγητικό, για καρκίνους, για ερωτικά φίλτρα, για την ποδάγρα και τους ρευματισμούς.

To παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Αll About History» (5/2019), που κυκλοφορεί μία φορά τον μήνα με το «Εθνος της Κυριακής»

Διαβάστε ακόμη

Πού ταξιδεύουν για Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά οι Έλληνες φέτος; Οι κορυφαίοι προορισμοί και το κόστος

«Πολιτικούς σαν τον Καραμανλή δεν τους χειροκροτάμε, τους στέλνουμε στη δικαιοσύνη»: Η Μαρία Καρυστιανού για τις εικόνες στις Σέρρες

Αύξηση των περιστατικών ευλογιάς των πιθήκων στην Ελλάδα - Επιβεβαιώθηκαν 18 κρούσματα

Η Κάρλα Μπρούνι γιορτάζει τα 57ά γενέθλιά της - Η ξεχωριστή ευχή της κόρης της