Γεράσιμος Ευαγγελάτος στο ethnos.gr: «Εχω απομακρυνθεί από την περσόνα του μελαγχολικού δημιουργού»

Το δίδυμο που έχει υπογράψει τις μεγάλες επιτυχίες της Νατάσας Μποφίλιου και όχι μόνο, ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος και ο Θέμης Καραμουρατίδης παρουσιάζουν στο Εθνικό Θέατρο το μιούζικαλ «Απλή μετάβαση». Πρόκειται για ένα πρωτότυπο έργο που μιλάει για μια γενιά που μεγάλωσε με την πεποίθηση ότι ο κόσμος τής ανήκει και βρέθηκε εκτεθειμένη σ’ έναν κόσμο που δεν περίμενε. 

Σ' αυτόν, όμως, ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος βρίσκει τον τρόπο να ασχολείται με όλα όσα τον γεμίζουν με πάθος και τον κάνουν να νιώθει ζωντανός και δημιουργικός. Στίχοι και θέατρο έχουν «παντρευτεί» αρμονικά από έναν άνθρωπο που τον συναντάς και γεμίζει φως ο δρόμος σου. Και το χαρίζει απλόχερα σε όλους. Ο Έλληνας στιχουργός μιλά στο ethnos.gr για την έμπνευση, τον έρωτα και τη σύγχρονη μετανάστευση των νέων. 

Ποια ήταν εκείνη η στιγμή που πιστέψατε ότι είστε στιχουργός; 

Η απάντηση είναι πολύ απλή και χρονικά συγκεκριμένη. Άρχισα να δηλώνω ως επάγγελμα αυτό του στιχουργού όταν ξεκίνησα να ζω από αυτό. Μέχρι τότε ήταν μια κλίση και μια εσωτερική ανάγκη που όμως απείχαν πολύ από το να με προσδιορίζουν επαγγελματικά. Και πάλι όμως η απάντηση μου στην ερώτηση «με τι ασχολείσαι» είναι γενικά κι αόριστα «γράφω».

Μπορεί ένας άνθρωπος που γράφει να ζει μέσα από αυτό στην Ελλάδα;

Μπορεί ένας άνθρωπος να ζει μέσα από ένα πράγμα στην εποχή μας; Σαφώς και όχι! Ειδικά όταν η επιβίωση του εξαρτάται από κάτι τόσο αφηρημένο και ταλαιπωρημένο όσο τα πνευματικά δικαιώματα. Ωστόσο, είμαι αρκετά τυχερός να μπορώ να επιβιώνω μέσα από πράγματα που απολαμβάνω να κάνω και όλα περιστρέφονται γύρω από τη βασική μου ιδιότητα.

Πείτε μας λίγα λόγια για τη μουσική παράσταση «Ελληνικά Διάφορα» που παρουσιάζετε με τη Νατάσσα Μποφίλιου και τον Θέμη Καραμουρατίδη στο Κρεμλίνο;

Ήταν μια προσωπική ανάγκη μας να πάρουμε απόσταση από το προσωπικό μας ρεπερτόριο και να μηδενίσουμε κατά κάποιο τρόπο το κοντέρ. Θέλαμε να επανασυνδεθούμε με την αθώα ιδιότητα των ακροατών και να θυμηθούμε τι είναι αυτό που μας έκανε να ξεκινήσουμε να δημιουργούμε. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα φόρο τιμής στους ανθρώπους, τους δίσκους και τα τραγούδια που μας καθόρισαν.

Βλέπουμε αρκετά τραγούδια του παρελθόντος σε νέες εκτελέσεις και διασκευές. Πού οφείλεται αυτή η τάση κατά τη γνώμη σας;

Η αναμέτρηση με κάτι παλιό και δοκιμασμένο έχει μια γοητεία, σε φέρνει αντιμέτωπο με την ιστορία και σε κάνει κομμάτι της. Μπορεί να σε κολακέψει μια ευτυχής σύγκριση μπορεί να σε συντρίψει μια αποτυχημένη. Όπως και να έχει είναι υποχρέωση των νεότερων να μην ξεχνούν αυτούς που άνοιξαν τους δρόμους και να φροντίζουν να μεταφέρουν ατόφιο το πνεύμα τους στη νέα εποχή.

Με τι κριτήρια έγινε η επιλογή των κομματιών;

Καμία λογική. Μόνος γνώμονας η συναισθηματική μνήμη. Δε θέλαμε να κάνουμε μια δίκαια μοιρασμένη αναδρομή στο ελληνικό τραγούδι, αυτό απαιτεί άλλη εργασία κι άλλες συνθήκες παρουσίασης. Αυτό που θέλαμε να πετύχουμε είναι μια βραδιά γλεντιού στο σπίτι με φίλους, χωρίς όμως να αφήνουμε απ’ έξω και τη συγκίνηση. Θέλω να πιστεύω ότι το πετύχαμε ως ένα βαθμό. Ο κόσμος τουλάχιστον δείχνει να το διασκεδάζει.

Η παρέα με τον Θέμη και τη Νατάσσα έχει καλλιτεχνικά ημερομηνία... λήξης;

Αυτό δεν μπορεί να το προβλέψει κανείς. Θα θέλαμε να καθυστερήσει, όπως συμβαίνει σε κάθε μεγάλη και ουσιαστική σχέση ζωής. Νομίζω όμως πως είμαστε αρκετά ειλικρινείς και οι τρεις να διακόψουμε την κοινή καλλιτεχνική μας πορεία όταν αρχίσει να μας δεσμεύει περισσότερο από ότι μας εκφράζει. Η προσωπική σχέση έχει γράψει έτσι κι αλλιώς στο χρόνο κι αυτή μετράει πάνω απ’ όλα.

Συνεχίζετε να γράφετε με την ίδια ένταση που είχατε στην αρχή;

Η γραφή μου είναι συντονισμένη με την ζωή μου, οπότε γράφω ακριβώς με τους ρυθμούς που ζω. Είναι φάσεις που νιώθω πιο εξωστρεφής και γράφω σαν τρελός κι άλλες που έχω ανάγκη την ενδοσκόπηση και δε μου βγαίνει ούτε λέξη. Εξακολουθώ να είμαι περίεργος για τον κόσμο που με περιβάλλει κι αυτό μου δίνει χαρά.

Τα περισσότερα τραγούδια σας είναι συναισθηματικά φορτισμένα, κουβαλάνε μία μελαγχολία και μοναξιά. Κουβαλάτε τόσο πόνο μέσα σας;

Έχω μια ροπή προς τη μελαγχολία από τη φύση μου (παλιότερα περισσότερο), αλλά προσπαθώ να καταγράφω και τις υπόλοιπες εκφάνσεις της ζωής μου. Νομίζω με τα χρόνια έχω απομακρυνθεί από την περσόνα του μελαγχολικού δημιουργού. Για μένα τα τραγούδια οφείλουν να είναι καθρέφτες της ψυχολογικής μας κατάστασης - της δικής μας και των ακροατών και να μας βρίσκουν κυρίως τις στιγμές που έχουμε ανάγκη κάποιον να σταθεί δίπλα μας.

Εκτός από στίχους, φέτος παρουσιάζετε και τη δεύτερη θεατρική σας παράσταση, «Απλή μετάβαση», πώς προέκυψε;

Πάντα ήθελα να επιχειρήσω ένα πρωτότυπο μιούζικαλ. Η πρόταση ήρθε από το Εθνικό Θέατρο, ύστερα από μια συζήτηση με τη Μαρίζα Ρίζου, τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη και το Μίνωα Θεοχάρη. Αρχικά, εξετάζαμε τις πιθανότητες να διασκευάσουμε κάποιο ήδη υπάρχον υλικό, ώσπου έριξα την ιδέα στα παιδιά για κάτι πρωτότυπο που είχα καιρό στο μυαλό μου. Ένιωσα χρέος της γενιάς μας να καταπιαστεί με το εδώ και το τώρα. Είχαμε την τύχη το Εθνικό να δεχτεί την τρέλα μας και να ρισκάρει μαζί μας κάτι που δεν είχε εξασφαλισμένη καμιά επιτυχία.

Ποια θέματα βάζετε στο μικροσκόπιό σας;

Καθώς δούλευα το κείμενο με απασχόλησαν πολλά θέματα, τα οποία αρχικά δεν υποπτευόμουν καν. Νομίζω το βασικό ζήτημα είναι ένα: τι είναι τέλος πάντων η πατρίδα για τον καθένα… είναι ο τόπος; είναι οι άνθρωποι; είναι το παρελθόν και το μέλλον; Με απασχόλησε επίσης το θέμα της προσωπικής επιλογής σε περιόδους πίεσης. Πόσο ελεύθεροι είμαστε να ορίσουμε τη μοίρα μας. Και φυσικά ο έρωτας. Τι σόι καταλύτης είναι αυτός ο απρόσκλητος επισκέπτης που σκάει πάντα τη χειρότερη στιγμή.

Στην Ελλάδα του σήμερα είναι εύκολο να προχωράει κανείς ή κλείνουν οι κύκλοι γρήγορα;

Η Ελλάδα του σήμερα, όπως και του χτες (και υποθέτω και του αύριο) δεν τα έχει καλά με την πειθαρχία των κύκλων. Αγαπάμε πολύ την ελευθερία μας, όπως αγαπάμε και να δοκιμαζόμαστε σε καινούργια πράγματα. Οι συνθήκες δεν είναι εύκολες, αυτό όμως είναι κι ο μεγαλύτερος πειρασμός για ένα πεισματάρη λαό όπως ο δικός μας. Τραβάμε μπρος κι όπου μας βγάλει λοιπόν.

Πολιτική ή πολιτικές πράξεις; Ποιο από τα δύο θα φέρει την αλλαγή;

Για μένα πολιτική είναι ο λόγος που ξυπνάμε το πρωί κι ο τρόπος που κοιμόμαστε το βράδυ. Οι συζητήσεις που κάνουμε, οι αποφάσεις που παίρνουμε, οι άνθρωποι που επηρεάζουμε με τη στάση ζωής μας. Κάθε μας κίνηση μέσα στη μέρα είναι πολιτική θέση. Όσο για την αλλαγή, αυτό είναι κάτι που έρχεται σταδιακά όταν τα μυαλά των ανθρώπων είναι ανοιχτά.

Από πού εμπνέεστε για τις δουλειές σας; Σας πιάνει καμιά φορά αγωνία μήπως «σκουριάσει» το μυαλό σας;

Από τον κόσμο γύρω μου. Απ’ τους ανθρώπους μου. Για να σταματήσω να εμπνέομαι θα πρέπει να σταματήσει η γη να γυρίζει ή να εξηγήσω τους ανθρώπους και τίποτα απ’ αυτά δε μου φαίνεται πολύ πιθανό, στο άμεσο μέλλον τουλάχιστον.

Τώρα που μεγαλώνετε εσείς, μεγαλώνει και το κοινό σας, επαναπροσδιορίζεστε κάπως;

Επαναπροσδιορίζομαι συνεχώς και με κάθε ευκαιρία και το κοινό δεν έχει καμιά ευθύνη. Το μυστικό για να μη χάσεις τον εαυτό σου είναι να συνεχίσεις να γράφεις γι’ αυτόν και μόνο, άντε και για έναν μόνο ιδανικό φανταστικό αποδέκτη κάθε φορά. Φοβάμαι το κοινό ως πλήθος. Μου αρέσει να το σκέφτομαι ως μονάδες που χαίρονται μια χειραψία με τον πιο κρυφό μας εαυτό.

Μεγαλύτερος κριτής: ο εαυτός σας ή οι άλλοι; 

Πρώτα εγώ και μετά οι λίγοι άνθρωποι που εμπιστεύομαι. Με επηρεάζει πολύ η γνώμη των άλλων, προσπαθώ όμως να την αντιμετωπίζω με ψυχραιμία και αποστασιοποίηση. Όταν κάτι που φτιάχνω δε βρίσκει ανταπόκριση με πιάνει η μελαγχολία μιας ανεπίδοτης επιστολής. Δεν το χαίρομαι και πολύ είναι η αλήθεια, ωστόσο δεν το αφήνω να με αποθαρρύνει να προσπαθήσω και πάλι.

Ο έρωτας είναι ένα φαινόμενο που εξελίσσεται ή παραμένει ίδιος στο πέρασμα του χρόνου;

Ο έρωτας μένει ίδιος μόνο στα βιβλία και στις ταινίες. Στην τελευταία σελίδα, στο τελευταίο καρέ. Μόνο εκεί μένει αναλλοίωτος. Γι’ αυτό κι αγαπάμε το ψέμα της Τέχνης. Η ζωή είναι αλλιώς. Στη ζωή μετά το cut του «έζησαν αυτοί καλά», αρχίζει η φθορά. Δείτε για παράδειγμα την ιδιοφυή τελευταία σεκάνς του «Πρωτάρη». Για λίγα δευτερόλεπτα, καθυστερεί o δαιμόνιος ο Mike Nichols το σωτήριο cut του σινεμά και μας παρουσιάζει όλη την αμηχανία του έρωτα έξω απ’ το πανί.

Πέρα από τον έρωτα, θεωρείτε ότι αλλάζουν και τα ταμπού που έχουμε γι΄αυτόν;

Νομίζω ναι. Με σταθερούς ρυθμούς. Κάποια απ’ αυτά είναι βαθιά ριζωμένα στην κοινωνία και αντιστέκονται σθεναρά αλλά δε θα τους περάσει. Είναι και στο χέρι μας, ο καθένας από το βήμα του να κάνει τους ανθρώπους να χαλαρώσουν με τον έρωτα. Στο κάτω κάτω δεν είναι παρά μια ιδιωτική υπόθεση δυο (ή περισσότερων) συναινούντων ενηλίκων με ανώδυνες επί της ουσίας κοινωνικές προεκτάσεις.

Σε όλη αυτή τη διαδρομή που έχετε κάνει μέχρι σήμερα ποιος μπορεί να είναι ο στόχος;

Η συγκίνηση. Η δική μου και των άλλων. Να ανακαλύψω τους δεσμούς μου με όσο το δυνατόν περισσότερους αγνώστους συγγενείς.

Τι σας κάνει να χαμογελάτε μέσα στη μέρα σας;

Όταν συναντιέμαι με βιώματα και ανθρώπους που με κάνουν να καταλάβω τον εαυτό μου και τον κόσμο λίγο καλύτερα. Κι όταν καταφέρνω με κάποιο τρόπο να το ανταποδώσω.