Το ταξίδι της «Μισιρλούς» στα πέρατα του κόσμου

Μια βραδιά του 1961, στην Αμερική, ένας 10χρονος ρώτησε έναν κιθαρίστα, κατά την διάρκεια της συναυλίας του, αν μπορεί να παίξει ένα τραγούδι χρησιμοποιώντας μόνο μία χορδή της κιθάρας του. Ο μουσικός δέχτηκε την πρόσκληση του μικρού και κανόνισε μαζί του να συναντηθούν το επόμενο βράδυ για να του παίξει αυτό που ζήτησε. Ο κιθαρίστας ήταν ο Ντικ Ντέιλ, ο επιδραστικός Καλιφορνέζος μουσικός του σερφ ροκ που έφυγε την Κυριακή από τη ζωή σε ηλικία 81 ετών και το τραγούδι, η θρυλική «Μισιρλού», το ρεμπέτικο κομμάτι που από τότε έγινε παγκόσμια επιτυχία!

Οι ρίζες της Αιγύπτιας, όπως αποδίδεται στα αραβικά, Μισιρλούς ωστόσο, με την «μαγική, ξωτική ομορφιά», όπως χαρακτηριστικά περιγράφουν οι στίχοι της, βρίσκονται ακόμη πιο βαθιά μέσα στο χρόνο ενώ υπάρχουν πολλές διαφορετικές εικασίες για την πατρότητά της, γεγονός που εξηγεί και τις πολυάριθμες μουσικές εκδοχές της. Η πρώτη ρεμπέτικη εκτέλεση του τραγουδιού, σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές, έγινε το 1927 από τον Κωνσταντινουπολίτη μετανάστη στη Νέα Υόρκη, Τέτο Δημητριάδη. Η εκτέλεση αυτή μάλιστα ηχογραφήθηκε την ίδια χρονιά από την δισκογραφική εταιρεία «Κολούμπια». 

Τρία χρόνια αργότερα, το 1930, η «Μισιρλού», παίχτηκε, με την μορφή ζεϊμπέκικου, από μια ρεμπέτικη κομπανία με αρχηγό τον Μιχάλη Πατρινό ο οποίος, εφεξής θεωρούνταν ως ο συνθέτης του τραγουδιού, κάτι που συνέβαινε συχνά εκείνη την εποχή με τα αγνώστου πατρότητας κομμάτια. Η εκδοχή αυτή ηχογραφήθηκε και είναι η πιο δημοφιλής στο εγχώριο μουσικό τοπίο.

Η μουσική της Μισιρλούς όμως ήταν πολύ δυνατή και εξαιρετικά φιλόδοξη για να μείνει στα στενά όρια μιας μόνον χώρας. Γι΄ αυτό και την συναντάμε όχι μόνον στο ρεμπέτικο αλλά σε πολλές ακόμη μουσικές παραδόσεις της υφηλίου, από την μουσική της Μέση Ανατολής και την εβραϊκή μουσική μέχρι την τζαζ και το αμερικάνικο σερφ ροκ. Για την καταγραφή της σ’ αυτή την τελευταία κατηγορία ευθύνεται ο Ντικ Ντέιλ, ο οποίος συνδυάζοντας μουσικά στοιχεία από τις λιβανέζικες και τις αρμένικες ρίζες του έφτιαξε ένα εντυπωσιακό κομμάτι σε οριεντάλ ρυθμούς που μάγεψε όχι μόνον την Αμερική αλλά και ολόκληρο τον κόσμο.

Το τραγούδι γνώρισε στη συνέχεια εκατοντάδες εκτελέσεις από πολλούς και διαφορετικούς καλλιτέχνες και συγκροτήματα. Από τις πιο γνωστές είναι αυτή που συμπεριέλαβαν οι δημοφιλείς Beach Boys στο πασίγνωστο άλμπουμ τους «Surfin’ USΑ» που κυκλοφόρησε το 1963.

Το 1994 η «Μισιρλού», με την εξαιρετική εκτέλεση του Ντικ Ντέιλ, κατέκτησε, για μία ακόμη φορά, τον κόσμο, μέσα από σάουντρακ της μεγάλης κινηματογραφικής επιτυχίας του Ταραντίνο «Pult Fiction» με πρωταγωνιστές τον Τζον Τραβόλτα και την Ούμα Θέρμαν. Η σκηνή με το διάσημο κινηματογραφικό ζευγάρι να χορεύει υπό τους ήχους της είναι από τις  αξέχαστες της μεγάλης οθόνης.

Όσον αφορά τις ελληνικές ερμηνείες του τραγουδιού, και αυτές είναι πολυάριθμες και διαφορετικές. Φωνή στην υπέροχη «Μισιρλού» έδωσαν μεταξύ άλλων η μοναδική Σοφία Βέμπο, ο Νίκος Γούναρης και πολλοί ακόμη σημαντικοί εκπρόσωποι του λαϊκού, του ρεμπέτικου αλλά και του σύγχρονου τραγουδιού. Ιδιαίτερη εξάλλου ήταν και η ερμηνευτική προσέγγιση της Ελευθερίας Αρβανιτάκη, το 2004, στην Τελετή Λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.

Η «φλόγα» της Μισιρλούς συνεχίζει να «καίει» όσα χρόνια κι αν περάσουν. Απόδειξη γι’ αυτό το γεγονός πως πολλοί καλλιτέχνες της νέας γενιάς, παρά τις διαφορετικές μουσικές καταβολές τους, συνεχίζουν να εμπνέονται από την διαχρονική μελωδία της.