«Απολιτίκ» πανηγύρι που απαγορεύει και ακυρώνει οτιδήποτε μοιάζει με μήνυμα ή διασυνοριακή ιδέα
Newsroom«Πανηγυράκι» ή μουσικός διαγωνισμός με κύρος, που περνάει μηνύματα; Δύο μουσικοί δημοσιογράφοι γράφουν στο ethnos.gr την άποψή τους για τη Eurovision.
«Εάν έχει πετύχει κάτι σε κοινωνικό επίπεδο, αυτό είναι η queer ορατότητα»
Γράφει ο Ανδρέας Κύρκος, Δημοσιογράφος / Η Αυγή
Ένα ετήσιο τηλεοπτικό γεγονός που συστήνεται ως «διαγωνισμός τραγουδιού», οφείλει να εστιάζει στη μουσική και να επιβραβεύει τη μελωδία και τη σκηνική παρουσία. Ωστόσο, ο θεσμός της Eurovision έχει τόση σχέση με το μουσικό ταλέντο, όση έχουν τα καλλιστεία «Μις Κόσμος» με τη νεανική street κουλτούρα.
Φυσικά η EBU δεν αυταπατάται για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του τηλεοπτικού της προϊόντος, το οποίο νομιμοποιεί την απολιτίκ στάση ζωής προκρίνοντας μια αλλοτριωμένη αντίληψη για τη σημασία της ποπ. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη έρευνα για να αποδειχθεί ότι ένα ελάχιστο ποσοστό καλλιτεχνών που έχουν συμμετάσχει έχουν καταφέρει να ανέβουν στα ευρωπαϊκά charts ή έχουν πετύχει δισκογραφικά εκτός συνόρων των χωρών τους (το λεγόμενο «crossover»). Τα περισσότερα τραγούδια έχουν λήξει μέχρι τον επόμενο διαγωνισμό, όπως οι χυμοί στο ψυγείο.
Η Eurovision είναι κατά βάση τουριστική. Το εμπορικό όχημα δεν έχει στηθεί για καλλιτέχνες αλλά για την προώθηση της ομορφιάς κάθε χώρας. Τα βιντεάκια που προηγούνται των περφόρμανς βρίθουν από χαμογελαστά και ροδομάγουλα αγόρια και κορίτσια που τρώνε ελβετικές σοκολάτες ή μάς ξεναγούν σε κάποιο πλακόστρωτο σοκάκι της Κροατίας. Εκεί έρχεται η τραγική πραγματικότητα των καλλιτεχνών. Εάν η Eurovision είχε στηθεί για να συστήνει πρωτοεμφανιζόμενα ταλέντα στον κόσμο, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Όμως, τα ονόματα που συμμετέχουν, ξέρουν κατά βάθος ότι, αν είχαν αληθινή προοπτική διεθνούς καριέρας («crossover»), δεν θα συμπεριφέρονταν σαν τουριστικοί αντιπρόσωποι που χορεύουν εν μέσω ενός ποταμού από σημαιάκια. Η Eurovision θα ήταν μελανό σημείο στην πορεία τους. Επομένως, οι manager και οι publicist, αγκαλιά με τα εγχώρια μίντια, πείθουν πολλά από τα ονόματα που διαχειρίζονται, ότι εκπροσωπούν ιδέες ή την πολιτιστική ιστορία της πατρίδας τους. Τους προσφέρουν, δηλαδή, ένα απαραίτητο gaslighting για να μην σκέφτονται ότι αυτό το «απολιτίκ» πανηγύρι απαγορεύει και ακυρώνει -μέσω της αισθητικής του- οτιδήποτε μοιάζει με μήνυμα ή διασυνοριακή ιδέα. Και, τελικά, οι απόπειρες συμβολικών χειρονομιών ή χασμουρητών, δεν ξεπερνούν σε βαρύτητα μια δήλωση περί παγκόσμιας ειρήνης από μια νικήτρια καλλιστείων.
Απ’ την άλλη, οι περισσότεροι τηλεθεατές, το σαββατόβραδο του Μαΐου, δεν κρίνουν μουσικά (ωραία παραγωγή; εμπνευσμένο ρεφρέν;) αλλά υιοθετούν έναν εθνικιστικό φανατισμό που δεν συνάδει με κούφια τσιτάτα όπως «η μουσική μας ενώνει». Παρακολουθούσαμε για χρόνια το θλιβερό φαινόμενο, οι Έλληνες να λατρεύουν κάθε χρόνο την Κυπριακή συμμετοχή, οι Κύπριοι να παραληρούν με την Ελληνική, τον ευσεβή πόθο να «πατώσουν» τα Τουρκικά και Αλβανικά τραγούδια και τις ανίερες συμμαχίες ή τις χρόνιες αντιπαλότητες βαλκάνιων χωρών ή κρατιδίων από διασπασμένα έθνη.
Τέλος, για να είμαστε δίκαιοι, εάν έχει πετύχει κάτι σε κοινωνικό επίπεδο η Eurovision, είναι η queer ορατότητα. Δεν είναι ήσσονος σημασίας να εμφανίζεται το 1998 και να κερδίζει μια τρανς γυναίκα (Ντάνα Ιντερνάσιοναλ) μπροστά σε εκατομμύρια τηλεοπτικούς δέκτες, ούτε το 2024 αμέτρητοι νοικοκυραίοι να αναρωτιούνται σαστισμένα τι σημαίνει αυτό το «νονμπάιναρι». Ακόμα κι εκεί, όμως, αναρωτιέμαι γιατί η Ελλάδα που έχει στείλει τραγούδια εθνικής υπερηφάνειας για τον «Σωκράτη που ξεκινούσε να βρει τον αιώνιο Θεό» ή την «Ελλάδα τη χώρα του φωτός» δεν κατάφερε -τόσες δεκαετίες- να αναδείξει ένα ΛΟΑΤΚΙ ταλέντο και αριθμούμε πάνω από 40 συμμετοχές στρέιτ καλλιτεχνών. Είναι να απορείς.