Έλενα Λεώνη και Ιάσονας Καφετζής στο ethnos.gr: «Οι τέχνες οφείλουν να προωθούν ισότητα και συμπερίληψη»

Σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες συναντήσεις της εναλλακτικής μουσικής σκηνής της Αθήνας, η Ελενα Λεώνη και ο Ιάσονας Καφετζής ενώνουν τις δυνάμεις τους, στο ιστορικό, βιομηχανικό χώρο ΠΛΥΦΑ στο Βοτανικό, στις 9 Νοεμβρίου. Το live αυτό υπόσχεται να γίνει το ιδανικό σημείο συνάντησης της pop με το funk-rock, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό μίγμα που θα γεμίσει τον χώρο με ένταση και φως.

Η βραδιά περιλαμβάνει προσωπικές δημιουργίες αλλά και διασκευασμένα κομμάτια, δοσμένα μέσα από το ιδιαίτερο ύφος των δύο ταλαντούχων τραγουδοποιών. Ο Ιάσονας Καφετζής, με ελληνικό στίχο και ήχους που μπλέκουν το soul-funk και το rock, μας μεταφέρει στον μουσικό του κόσμο, όπου ο Τζίμης Πανούσης συναντά τους Led Zeppelin και ο Παύλος Σιδηρόπουλος «συνομιλεί» με τον Eric Clapton. Με τη χαρακτηριστική του προσέγγιση στο λαϊκόφιουζιον, δημιουργεί έναν πολυδιάστατο ήχο που συνδέει τους θρύλους της παιδικής του ηλικίας σ' ένα αρμονικό, σύγχρονο μοτίβο.

Η Eλενα Λεώνη, από την άλλη, φέρνει τη δική της μοναδική ταυτότητα στη σκηνή, όπου το τσέλο και η άρπα συνομιλούν με την trap σε μια ατμόσφαιρα με ρεμπέτικο χρώμα. Η ίδια επανερμηνεύει αγαπημένα τραγούδια με το προσωπικό της ύφος και μας ξεδιπλώνει τα πρώτα δικά της μουσικά μονοπάτια, εμπνέοντας τους ακροατές με το δικό της «Ελα».

Το ethnos.gr μίλησε με τους δύο καλλιτέχνες και μας υποσχέθηκαν ένα βράδυ γεμάτο μουσικές ανατροπές και νέες ηχητικές εμπειρίες, σε μια συνάντηση όπου το παρελθόν παντρεύεται με το παρόν και οι ήχοι της Αθήνας αποκτούν νέα διάσταση!

Πώς επιλέγετε τα τραγούδια που διασκευάζετε; Τι σας εμπνέει να «δανειστείτε» ένα κομμάτι και να του δώσετε τη δική σας ερμηνεία;

Ελενα Λεώνη: Από πάντα με γοήτευε το κόνσεπτ της διασκευής! Συχνά, μου άρεσε ν' ακούω διασκευές τραγουδιών περισσότερο από τα ίδια τα πρωτότυπα κομμάτια. Προσωπικά, απολαμβάνω να ενώνω έντεχνα και παραδοσιακά τραγούδια, με τα οποία μεγάλωσα, με σύγχρονα στοιχεία παραγωγής – και φυσικά με τον ήχο της άρπας μου. Αυτή η μίξη με ενθουσιάζει, γιατί συνδέει το χθες με το σήμερα.

Ιάσονας Καφετζής: Συνήθως οι διασκευές γίνονται σε κομμάτια που ζηλεύω (με την καλή έννοια) δηλαδή, που θα ήθελα να έχω γράψει ή ερμηνεύσει εγώ στις πρώτες τους εκτελέσεις, οπότε αφορά σε καλλιτέχνες που θαυμάζω και με εμπνέουν. Αρκετές φορές είναι και τραγούδια που με διασκεδάζουν ή μου κολλάνε στο κεφάλι, που έχουν αυτή την ιδιότητα να «παραβιάζουν» το υποσυνείδητο και να γίνονται τμήμα της σκέψης και του ιδιορυθμού σου… 

Όταν δημιουργείτε, σκέφτεστε κάποια προσωπική σας εμπειρία ή αφήνετε τον εαυτό σας να χαθεί στην αίσθηση της στιγμής; Υπάρχει κάποιο τραγούδι που «κουβαλά» μία προσωπική ιστορία που θα θέλατε να μοιραστείτε;

Ι. Κ.: Η σύνθεση για μένα είναι μια απόλυτα προσωπική στιγμή επαφής με το συναίσθημά μου. Τις περισσότερες φορές τα κομμάτια μου προκύπτουν από αυτά που με απασχολούν τη δεδομένη χρονική περίοδο ή από συναισθήματα που εκτονώνονται μέσω της μουσικής. Το κομμάτι μου, με τίτλο «Ιθαγενής» (προς το παρόν υπάρχει μόνο στο YouTube), γράφτηκε με αφορμή την τραγωδία στα Τέμπη και το ναυάγιο της Πύλου. Κουβαλά την οργή και το θυμό μου για την ωμότητα και τη βαρβαρότητα του κόσμου μας, που καλλιεργεί και προωθεί απαθή και αποστασιοποιημένη στάση σε ζητήματα αλληλεγγύης και ανθρωπιάς.

Ε. Λ.: Εγώ συνήθως όταν γράφω μουσική δεν έχω κάποιο πλάνο, είναι πιο πολύ σαν παιχνίδι για μένα! Κάθομαι στο πιάνο και τραγουδάω μελωδίες, πάντα ξεκινάω με τη μουσική και μετά γεννιούνται οι στίχοι.

Τι σημαίνει για εσάς να παρουσιάζετε τη μουσική σας σ' έναν industrial χώρο όπως το ΠΛΥΦΑ; Πιστεύετε ότι η ατμόσφαιρα αυτή ενισχύει το συναίσθημα που θέλετε να μεταδώσετε στο κοινό;

Ι. Κ.: Η επιλογή του μέρους στο οποίο αποφασίζουμε να κάνουμε ένα λάιβ σίγουρα κατα μια έννοια σχετίζεται με την αισθητική μας και με τον τρόπο που μας αρέσει να διασκεδάζουμε. Το ΠΛΥΦΑ είναι ένας χώρος που από την πρώτη φορά που τον επισκέφθηκα μου φάνηκε ελκυστικός. Εχει την ακατέργαστη μορφή του βιομηχανικού περιβάλλοντος που σου βγάζει έναν αυθορμητισμό και μια ειλικρίνεια, κάπως σου δείχνει τα συστατικά από τα οποία αποτελείται και άρα κατα κάποιο τρόπο την αλήθεια του.

Ε. Λ.: Λειτουργεί σαν τέλειος καμβάς για πολλά και διαφορετικά projects. Προσωπικά βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα την αντίθεση που έχει αυτός ο βιομηχανικός χώρος μ' ένα τόσο λυρικό μουσικό όργανο όπως η άρπα μου. Όλο το πρότζεκτ μου βασίζεται στο γεφύρωμα τέτοιων αντιθέσεων, οπότε νομίζω ότι θα είναι ιδανικό.

Ιάσονα, εάν μπορούσες να φέρεις στη σκηνή έναν θρύλο που σε επηρέασε, όπως ο Παύλος Σιδηρόπουλος ή ο Eric Clapton, ποιο κομμάτι θα έπαιζες μαζί του και γιατί;

Με τόσο επιδραστικούς για τη ζωή μου καλλιτέχνες όπως ο Παύλος Σιδηρόπουλος ή ο Εric Clapton νομίζω θα ήμουν ευγνώμων απλώς και μόνο να τους ακούσω να παίζουν λάιβ. Τώρα σε μια σουρεάλ συνύπαρξή μας επι σκηνής μάλλον θα λέγαμε όλοι μαζί το mashup που έχω φτιάξει του «Sunshine of your love» με το «Rock n Roll στο κρεβάτι», γιατί και τα δυο είναι ύμνοι προς τη συντροφικότητα. Σερ Εric αν διαβάζεις αυτή τη συνέντευξη σε περιμένουμε ΠΛΥΦΑ, 9 Νοεμβρίου, θα τα πούμε!

Ελενα, πρόσφατα έγραψες και κυκλοφόρησες το τραγούδι «Γυναίκα» σε συνεργασία με τη Μποφίλιου, τη Φριντζήλα και την Καρβούνη. Ποιο είναι το όραμά σου για μια κοινωνία όπου οι γυναίκες νιώθουν πραγματικά ασφαλείς και ίσες;

Ονειρεύομαι την εποχή που αυτή η ερώτηση δε θα χρειάζεται πλέον να τεθεί – όπου η ανισότητα ανάμεσα στα φύλα θα είναι απλά κάτι ακατανόητο. Αιώνες τώρα, οι γυναίκες αγωνίζονται για αυτονόητα δικαιώματα. Οι εποχές που η γέννηση ενός κοριτσιού θεωρούνταν θλιβερό γεγονός για την οικογένεια δεν είναι τόσο μακρινές. Από την άλλη, η εποχή όπου οι γυναίκες θα νιώθουν απόλυτη ασφάλεια και δε θα χρειάζεται να πασχίζουν διπλά για ν' αποδείξουν την αξία τους φαίνεται ακόμα μακρινή. Αλλά ελπίζω κάποια μέρα αυτό ν' αλλάξει.

Πώς θεωρείτε ότι η κουλτούρα που προβάλλεται μέσα από την τέχνη, τα μέσα ενημέρωσης και τον κινηματογράφο επηρεάζει τις αντιλήψεις μας για τη θέση και τον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία;

Ι. Κ.: Θα συμφωνήσω με την Ελενα στην προηγούμενη ερώτηση. Καταρχάς και μόνο που χρειάζεται να συζητάμε κάτι τόσο αυτονόητο όσο τη θέση και το ρόλο της γυναίκας είναι από μόνο του προβληματικό και αποκαλύπτει τα ισχυρά πατριαρχικά κατάλοιπα και την αδυναμία της κοινωνίας εκσυγχρονιστεί και να εξελιχθεί. Αυτά έπρεπε να είναι λυμένα και ριζωμένα στις συνειδήσεις όλων εδώ και δεκαετίες. Οι τέχνες οφείλουν εκτός από ψυχαγωγικό ρόλο να δηλώνουν σαφή κοινωνική τοποθέτηση για ζητήματα ισότητας, ισονομίας και συμπερίληψης αφού απευθύνονται σε όλους και τους χρειάζονται όλους για να υπάρξουν. Ο Ταρκόφσκι στο βιβλίο του «Σμιλεύοντας το χρόνο» το λέει καταπληκτικά: «…μείζονα λειτουργία της τέχνης είναι η επικοινωνία.... μπορεί μόνο να δώσει τροφή, ώθηση και ευκαιρία για ψυχική εμπειρία… σκοπός της είναι να οργανώσει και να καλλιεργήσει την ψυχή κάνοντας την να στραφεί στο καλό…».

Τα ΜΜΕ φοβάμαι ότι διανύουν μελανή περίοδο στην ιστορία τους κάτι που αποδεικνύεται και από τη χαμηλή κατάταξη της χώρας στο κομμάτι της ελευθερίας του τύπου. Θεωρώ έχουν μπει σε μια μαύρη τρύπα οικονομικής εξάρτησης και ετεροκαθορισμού της θεματολογίας τους δίνοντας βάρος στα επουσιώδη αποπροσανατολίζοντας εκούσια ή «ακούσια» την κοινή γνώμη από τα σημαντικά. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων εξυπηρετούν την κουλτούρα του εύπεπτου και του «ανάλαφρου». Ρυθμιστικό ρόλο σε αυτό τον εκτροχιασμό διαδραματίζουν ευτυχώς πολλές ανεξάρτητες φωνές κυρίως του διαδικτύου που επιβάλλουν συχνά μια ατζέντα πιο αντιπροσωπευτική του παλμού της κοινωνίας υποχρεώνοντας έτσι και τα κλασικά ΜΜΕ ν' ακουμπήσουν θέματα κοινωνικής ευαισθησίας και συλλογικής αφύπνισης. 

Ε. Λ.: Αρκετά πρόσφατα έπαιζα με φίλους ένα παιχνίδι όπου κάποιος βάζει μια προσωπικότητα στο μυαλό του και εσύ πρέπει να τη μαντέψεις. Μας είχε δώσει το στοιχείο ότι είναι καλλιτέχνης, αλλά όχι τραγουδιστής ή ηθοποιός! Τότε συνειδητοποιήσαμε ότι δεν ξέραμε καμία πολύ mainstream ζωγράφο, σκηνοθέτη, γλύπτρια κλπ. Αυτό είναι πολύ λυπηρό. Οπότε ο ίδιος ο χώρος της τέχνης πρέπει ν' αρχίσει ν' αναδιαμορφώνεται και να δίνει ίσες ευκαιρίες σε γυναίκες δημιουργούς.

Ελενα, συνεργάζεσαι αρκετό καιρό με τη Μαρίνα Σάττι. Τι θαυμάζεις περισσότερο σε εκείνη;

Αυτά που θαυμάζω στη Μαρίνα είναι τόσα πολλά που πραγματικά δεν ξέρω από πού να αρχίσω! Για μένα, η Μαρίνα είναι ένα τεράστιο σχολείο. Δουλεύω μαζί της περίπου εννιά χρόνια και οι εμπειρίες που έχω ζήσει σε αυτό το διάστημα είναι απερίγραπτες. Αν πρέπει να διαλέξω ένα πράγμα που θαυμάζω πραγματικά σ' αυτήν είναι το μυαλό της και ο τρόπος που βάζει στόχους. Είναι μια γυναίκα δημιουργός με όραμα που έχει δώσει έναν τεράστιο προσωπικό αγώνα για να φτάσει εδώ που είναι σήμερα και αυτό είναι τεράστια έμπνευση για κάθε καλλιτέχνη που προσπαθεί να χτίσει κάτι μόνος του από το μηδέν. Η Μαρίνα είναι πραγματική μαχήτρια!

Ιάσονα, το τραγούδι σου «Η ωδή του Αδώνιδος» έγινε viral για τον τρόπο που ανέδειξες, με χιουμοριστικό τόνο, τα προβλήματα στο δημόσιο σύστημα υγείας. Τι σε ενέπνευσε να δημιουργήσεις αυτό το κομμάτι, και τι μηνύματα έλαβες από το κόσμο;

Η «Ωδή του Αδώνιδος» προέκυψε απολύτως αυθόρμητα γυρίζοντας σπίτι μετά από γενική εφημερία στο Κρατικό Νίκαιας όπου εργάζομαι ως ειδικευόμενος ιατρός. Ηταν μια μουσική κραυγή αγωνίας για τα «πιασάρικα» θέματα των απογευματινών επι πληρωμή χειρουργείων και των ΣΔΙΤ που προωθεί το υπουργείο Υγείας, κατά τη γνώμη μου εις βάρος όλων μας. Ως ιατρός αρκετά πλέον χρόνια στο ΕΣΥ έχω βιώσει ο ίδιος τις ελλείψεις σε προσωπικό, τ' ασφυκτικά ωράρια, τις χείριστες συνθήκες εργασίας του προσωπικού αλλά και νοσηλείας των ασθενών. Με χιουμορ ήθελα να προβοκάρω αλλά κυρίως να υπερτονίσω την αξία του δημόσιου χαρακτήρα της υγείας τον οποίο πρέπει να εκτιμάμε και να υπερασπιζόμαστε. Κάποιοι έσπευσαν ν' απαντήσουν με προσβλητικά και μειωτικά σχόλια κάτω από το βίντεο, αλλά ο περισσότερος κόσμος ήταν πολύ θερμός, υποστηρικτικός και συγκινητικός, ενδεικτικό για το ότι η πλειονότητα του κόσμου θέλει το δημόσιο νοσοκομείο και καθολική πρόσβαση σε αυτό. Τους ευχαριστώ όλους. Επίσης, ν' αναφέρω το άκρως τιμητικό μήνυμα που έλαβα από τον συνθέτη του ορίτζιναλ τραγουδιού που εκτιμώ και σέβομαι απεριόριστα τον κ. Σταμάτη Κραουνάκη, ο οποίος στάθηκε εξαρχής στο πλευρό μου χωρίς να γνωριζόμαστε και οφείλω να τον ευχαριστήσω δημόσια! Μακάρι να γνωριστούμε.

Ως γιατρός, τι αλλαγές θεωρείς απαραίτητες στο δημόσιο σύστημα υγείας για να προσφέρεται καλύτερη φροντίδα στους ασθενείς;

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια με ευθύνη της πολιτείας προωθείται η απαξίωση και η υποβάθμιση του Δημόσιου χαρακτήρα της Υγείας για λόγους σκοπιμότητας. Συζητάνε γι' ανάπτυξη, ευημερία και πρόοδο της κοινωνίας χωρίς να εξασφαλίζουν υγιείς πληθυσμούς. Τι να το κάνω άμα έχεις πιάσει τους δημοσιονομικούς στόχους και ο κόσμος ζει με χαμηλό βιωτικό επίπεδο εξαθλιωμένος ψυχικά και σωματικά; Ποιος είναι ο αποδέκτης αυτών των στόχων και οι αγορές σε ποιους απευθύνονται αν όχι στους πληθυσμούς από τους οποίους απαρτίζονται; Η Υγεία δεν μπορεί ν' αντιμετωπίζεται με όρους εταιρικής διαχείρισης. Είσαι είτε αφελής, είτε καιροσκόπος αν θεωρείς ότι βάζοντας τεχνοκράτες να μανατζάρουν τα νοσοκομεία σαν επιχειρήσεις μπορείς να προσδοκάς κέρδος και πλεονάσματα. Κάθε ασθενής στο νοσοκομείο βρίσκεται στην πιο ευαίσθητη στιγμή της ζωής του. Είναι ντροπή και υποτίμηση της ανθρώπινης ζωής ν' αντιμετωπίζεται ως προϊόν. Θέλει σεβασμό και αξιοπρεπείς συνθήκες. Επομένως, διατήρηση του δημόσιου δωρεάν χαρακτήρα, αύξηση χρηματοδότησης, στελέχωση και κρατική φροντίδα των νοσοκομείων για να σου ανταποδώσουν υγιείς πληθυσμούς που είναι η προϋπόθεση για το παραγωγικό εργατικό δυναμικό ακόμα και στο ακραία καπιταλιστικό μοντέλο διακυβέρνησης που διακαώς ορισμένοι υποστηρίζουν. Δεν μπορεί ως κράτος ν' αγοράζεις Rafal, F35 και περιπολικά και να μην έχεις ασθενοφόρα, ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και κλίνες ΜΕΘ… καπου λάθος προτεραιότητες, κάπου παίρνουμε τις ζωές μας λάθος…

Ποια είναι η γνώμη σας για την εναλλακτική σκηνή της Αθήνας; Τι ελπίζετε να δείτε στο μέλλον για καλλιτέχνες, όπως εσάς;

Ι. Κ.: Η εναλλακτική μουσική σκηνή της Αθήνας ακμάζει τα τελευταία χρόνια. Πολύ νέα παιδιά με φοβερά φρέσκιες μουσικές/στιχουργικές ιδέες και τοποθετήσεις παρουσιάζουν πολύ ενδιαφέρουσες καλλιτεχνικές προτάσεις. Ευχή μου είναι ν' αυξηθούν οι διαθέσιμοι χώροι συναυλιών και φεστιβάλ, να γίνει πιο εύκολη η πρόσβαση/συμμετοχή σε αυτά και να προβάλλονται περισσότερο τέτοιες δράσεις ώστε να μπορούμε να επικοινωνήσουμε τη μουσική μας στον κόσμο και να ακουστούν τα μηνύματα, οι ανησυχίες και οι φωνές μας πιο ηχηρά.

Ε. Λ.: Η μουσική σκηνή στην Αθήνα –και όχι μόνο– περνάει πολύ ενδιαφέρουσα φάση αυτή τη στιγμή. Αυτό είναι και ευλογία και πρόκληση. Από τη μία, βλέπουμε πολλούς ανθρώπους να εκφράζονται μέσα από τη μουσική και νέα, ταλαντούχα άτομα ν' αναδεικνύουν μοναδικά πρότζεκτ. Από την άλλη, το κοινό παραμένει περιορισμένο, κάτι που δυσκολεύει την ουσιαστική στήριξη όλων αυτών των καλλιτεχνών. Δημιουργείται μια μη βιώσιμη κατάσταση, με υπερπαραγωγή μουσικής αλλά περιορισμένη ζήτηση. Εύχομαι να βρεθεί κάποτε μια ισορροπία σε αυτό το πεδίο!

Τι σημαίνει για εσάς επιτυχία; Οι κριτικές, οι συνεργασίες, τα views ή κάτι πιο προσωπικό;

Ι. Κ.: Επιτυχία για μένα είναι το να ζείς την κάθε μέρα πιο κοντά στην αλήθεια σου, πιο κοντά σε αυτό που είσαι πραγματικά χωρίς να φοβάσαι. Ν' αγαπάς, να κάνεις όνειρα και να μην έχεις προσδοκίες.

Ε. Λ.: Για μένα επιτυχία είναι να μπορώ να συνεχίζω να κάνω αυτό που αγαπάω! Να μπορώ να δημιουργώ, αλλά και να χρηματοδοτώ το πρότζεκτ μου μιας και ακόμα είμαι ανεξάρτητη καλλιτέχνης. Για να συμβεί, λοιπόν, αυτό χρειάζονται όλα τα παραπάνω.

Η μουσική μπορεί να γίνει ένας τρόπος θεραπείας για πολλούς καλλιτέχνες. Εσείς έχετε χρησιμοποιήσει ποτέ τη δημιουργία ως τρόπο για να ξεπεράσετε προσωπικές δυσκολίες;

Ε. Λ.: Δεν μου έχει συμβεί κάτι τέτοιο, τουλάχιστον ακόμα! Παρ’ όλα αυτά συνήθως προσπαθώ να βλέπω τη δημιουργική διαδικασία πιο πολύ σαν παιχνίδι παρά σαν διέξοδο από κάτι που με ζορίζει.

Ι. Κ.: Είναι μαγικός ο τρόπος που λειτουργεί η μουσική στον ψυχισμό. Είναι σαν τα συναισθήματα να έχουν ήχο. Προσωπικά τη μουσική τη χρησιμοποιώ καθημερινά ως μέσο εκτόνωσης και εξωτερίκευσης των σκέψεων. Επίσης, είναι φοβερή παρέα, έχει καταπραϋντικές επιδράσεις στο θυμικό.

Πώς χρησιμοποιείτε τα social media για να προωθήσετε τη μουσική σας και να επικοινωνήσετε με το κοινό σας;

Ε. Λ.: Τα social media πλέον είναι το πιο δυνατό εργαλείο στη δημιουργία ενός κοινού και αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς! Προσπαθώ να είμαι όσο πιο ενεργή μπορώ και να μοιράζομαι μέρος της δουλειάς μου και της προσωπικότητάς μου και με αυτόν τον τρόπο ν' αποκτήσω μια πιο άμεση επαφή με τους ανθρώπους που τους αρέσει η μουσική μου. Δεν υπάρχει κάτι πιο γλυκό από όταν λαμβάνω μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ανθρώπους που μου λένε όμορφα σχόλια για τα τραγούδια μου και με στηρίζουν.

Ι. Κ.: Ως πολύ πρόσφατος χρήστης των σόσιαλ μίντια δε θα έλεγα ότι είναι το δυνατό μου σημείο. Μου είναι πάντα άβολο στην αρχή να βλέπω τον εαυτό μου σε μια δημοσίευση, αλλά αντιλαμβάνομαι τη δύναμη και την χρησιμότητα τους. Στις δημοσιεύσεις θα με χαρακτήριζα ατζαμή και αυτοσαρκαστικό.