Μαργαρίτα Χατζηνάσιου: Οι Έλληνες έχουν συνηθίσει να ακούνε φτηνές μουσικές παραγωγές

Η Μαργαρίτα Χατζηνάσιου είναι μία από τις πιο καταξιωμένες γυναίκες της γενιά της. Σπούδασε Πιάνο και Ανώτερα Θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών και συνέχισε τις κλασικές σπουδές της στο πιάνο και την ενορχήστρωση στην Ecole Normale de Musique και την Schola Cantorum στο Παρίσι. Μετά την επιστροφή της από το Παρίσι, η Μαργαρίτα αφιερώνεται στην ανακάλυψη των θεραπευτικών ιδιοτήτων της μουσικής και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει την έμφυτη δημιουργικότητά του για αυτοθεραπεία.

Πρόσφατα, η κόρη του γνωστού συνθέτη Γιώργου Χατζηνάσιου βρέθηκε στην χώρας μας για να παρουσιάσει τη μουσική παράσταση «Stories of Margo». Ο νεογοτθικός Αγγλικανικός Ναός του Αγίου Παύλου πλημμύρισε από κόσμο καθώς φιλοξένησε την παράσταση της Margo Nancyfor που μέσα από την πρωτότυπη μουσική που συνέθεσε με επιρροές από την κλασική μουσική μέχρι τη τζαζ, τη world music και το γαλλικό chanson και τη διήγησή της μίλησε για μία ιστορία αγάπης, απώλειας και επιστροφής στον εαυτό της. Η Margo αντιπροσωπεύει τη δημιουργική δύναμη, το ταλέντο, την έμπνευση που ωθεί και φωνάζει για να εκφραστεί, να υπάρχει μέσα από εμάς.

Πώς ήταν η εμπειρία σας να τραγουδήσετε πρώτη φορά μπροστά σε ελληνικό κοινό;

Η εμπειρία ήταν μοναδική! Είχα αγωνία να παίξω μπροστά στο ελληνικό κοινό, πολύ περισσότερο απ᾽ ό,τι στο ξένο θα έλεγα. Ίσως γιατί η μορφή της παράστασης είναι ιδιαίτερη από την άποψη πως περιέχει διήγηση, μουσική, αυτοσχεδιασμό και τραγούδι. Επίσης, η ιστορία που διηγούμαι είναι στα αγγλικά και δεν ήμουν σίγουρη πώς θα αντιδρούσε το ελληνικό κοινό σε αυτό. Τέλος, είχα να αντιμετωπίσω το πιο δύσκολο κοινό, την οικογένεια και τους φίλους μου από τα παιδικά μου χρόνια. Παρόλα αυτά, η αντίδραση του κοινού ήτα πολύ ζεστή. Ενθουσιώδης θα τολμούσα να πω. Κι αυτό με συγκίνησε βαθιά!

Πότε τραγουδήσατε πρώτη φορά μπροστά σε κοινό;

Πρώτη φορά; Ήταν το 2012 στη αποφοίτησή μου από το μεταπτυχιακό στη Μουσικοθεραπεία που έκανα στο New York University (NYU). Είχα τόσο πολύ άγχος που νομίζω είχα την πλάτη μου γυρισμένη στο κοινό σχεδόν όλη την ώρα. Από έφηβη είχα αυτό που ονομάζουν στο εξωτερικό stage fright. Μου πήρε αρκετά χρόνια να καταφέρω να δαμάσω το φόβο μου για τη σκηνή.

Tι ακούσματα είχατε ως παιδί και μετέπειτα ως έφηβη;

Κλασσική μουσική, τζαζ και κυρίως τη μουσική του πατέρα μου. Το στούντιό του ήταν μέσα στο σπίτι, όποτε μοιραία ακούγαμε τη μουσική του και τις συνθέσεις του κυριολεκτικά ολημερίς και ολονυχτίς. Ως έφηβη δεν παρέκκλινα πολύ από αυτά τα ακούσματα. Σπούδαζα κλασσικό πιάνο, οπότε πέρα απ' ό,τι έπαιζα, άκουγα κι αρκετά καθώς πήγαινα σε αρκετές συναυλίες. Παράλληλα, με τη τζαζ είχα πάντοτε μεγάλη αγάπη. Για να κοιμηθώ τη νύχτα ήθελα πάντα να ακούω μουσική. Συνήθως έβαζα κασέτες που έβρισκα από τον πατέρα μου με τζαζ στάνταρντς: Nat King Cole, Billie Holiday, Louis Amstrong, Erol Garner, τα πάντα. Αυτό άλλαξε λίγο μόλις άρχισα να γράφω τη δική μου μουσική, γύρω στα 14 κι το βράδυ άκουγα αυτά που έγραφα για να αποκοιμηθώ. Με ηρεμούσε.

Πότε και πώς γεννήθηκε στο μυαλό σας η Margo Nancyfor ως περσόνα; 

Θα έλεγα πως η Margo Nancyfor γεννήθηκε από ανάγκη πριν από τρία περίπου χρόνια. Μεγαλώνοντας είχα μεγάλη δυσκολία να εκφράσω την καλλιτεχνικότητά μου προς τα έξω. Να τη μοιραστώ με τον κόσμο. Κρυβόμουν, ντρεπόμουν και φοβόμουν. Έτσι, μέσα από τη προσωπική μου διαδικασία να θεραπεύσω τον καλλιτέχνη μέσα μου, δημιούργησα την Margo Nancyfor.

To Margo προέρχεται από το Μαργαρίτα. Ήταν το αγαπημένο όνομα της γιαγιάς μου της Ρίτας (Μαργαρίτας) από τη μεριά της μητέρας μου. Το είχε κρυφή επιθυμία να τη φωνάζουν οι δικοί της Μάργκω. Επιπλέον, είχε κρυφή επιθυμία να γίνει μπαλαρίνα κι ενώ τη ζητούσαν από τη Λυρική, οι γονείς της δεν της το επέτρεψαν. Έτσι, ήθελα να τιμήσω τη γιαγιά μου και κάθε καλλιτέχνη που οι συνθήκες δεν τον άφηναν να ξεδιπλώσει το ταλέντο του.

Το Nancyfor πάλι έχει τη δική του ιστορία και έρχεται από τη μεριά του πατέρα μου. Μου διηγήθηκε κάποια στιγμή πως ο δικός του ο πατέρας, ο Αγάπιος, μουσικός κι αυτός, τον συμβούλεψε αν πάει για καριέρα στην Αμερική να το ξεχάσει το Χατζηνάσιος. Αρκετά δύσκολο για τους Αμερικάνους, και να το κάνει George Nancyfor! Φήμες λένε ότι υπήρχαν τότε τρία αδέλφια στην Αμερική που ήταν μουσικοί της τζαζ και είχαν παρόμοιο επίθετο και από εκεί το εμπνεύστηκε. Αλλά δεν τις έχω επιβεβαιώσει αυτές τις φήμες! Με συγκίνησε, όμως, μέχρι πού έφταναν τα όνειρά του για το γιο του. Έτσι, ένωσα τις δύο επιθυμίες, τις δύο ευχές σε ένα όνομα που πέρασε στη γραμμή του χρόνου κι έγινε η Margo Nancyfor. 

Ο μπαμπάς σας είναι αυστηρός κριτής;

Όποιος γνωρίζει τον πατέρα μου έστω και λίγο, γνωρίζει ότι είναι αυστηρός κριτής. Αλλά έτσι συμβαίνει πάντα. Οι άνθρωποι που έχουν τεράστιες απαιτήσεις από τον εαυτό τους έχουν κι από τους γύρω τους. Στην τελική αυτό με βοήθησε, γιατί με έσπρωξε να μην επαναπαύομαι και να μη συμβιβάζομαι με το απλά καλό. Να γυρεύω πάντα το καλύτερο.

Τι είναι αυτό που σας εμπνέει στη μουσική;

Αν θέλω να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω ακριβώς από πού έρχεται η έμπνευση. Για μένα λίγες φορές έρχεται από εξωτερικό ερέθισμα, από κάτι που διάβασα ή που είδα. Τις περισσότερες φορές κάθομαι στο πιάνο, κλείνω τα μάτια και αυτοσχεδιάζω. Σιγά σιγά μια μουσική ιδέα ξεπετάγεται που αγγίζει τις χορδές της ψυχής μου και σκέφτομαι: «Ναι αυτό αισθάνομαι αυτή τη στιγμή». Συνήθως η έμπνευση έρχεται από μέσα ή από το σύμπαν, όπως θέλετε πείτε το. Πιστεύω βαθιά ότι όλες οι ιδέες - οι μουσικές, οι εφευρέσεις, οι τέχνες - υπάρχουν ήδη στον αόρατο κόσμο κι εμείς οι καλλιτέχνες είμαστε απλά οι δέκτες που τις γειώνουμε δίνοντας τους μορφή κι εκφράζοντάς τες.

Ελληνικός στίχος και τζαζ μελωδίες. Είναι ένας συνδυασμός που μπορεί να πετύχει;

Η επιτυχία είναι κάτι σχετικό. ΤΙ σημαίνει στη συγκεκριμένη περίπτωση; Η δική μου εντύπωση είναι ότι το αυτί του Έλληνα, καλώς ή κακώς, έχει συνηθίσει να ακούει τον ελληνικό στίχο συνοδευόμενο από φτηνές μουσικές παραγωγές, ως επί τον πλείστον. Έτσι τα τραγούδια του δίσκου μου αρχικά ξενίζουν ευχάριστα ή δυσάρεστα ανάλογα με τα ακούσματα του καθενός. Ούτως ή άλλως η μουσική μου ναι μεν έχει κάποιες επιρροές από την τζαζ, αλλά έχει, επίσης, κι από το γαλλικό chanson, τη bossa nova, την κινηματογραφική μουσική. Δεν είναι μόνο τζαζ.

Στο εξωτερικό πάλι η ανταπόκριση είναι διαφορετική. Αγαπάνε το συναίσθημα που η μουσική μου αποπνέει κι είναι πολύ πιο δεκτικοί σε καινούργιους, ασυνήθιστους συνδυασμούς. Για μένα είναι επιτυχία ότι μπορώ να κλείνω συναυλίες στο εξωτερικό, τραγουδώντας στα ελληνικά κι απευθυνόμενη σε ένα διεθνές κοινό.

Πρόσφατα, κυκλοφορήσατε τον πρώτο σας ολοκληρωμένο δίσκο με τίτλο «Stories of Margo». Ο συγκεκριμένος τίτλος τι σημαίνει για εσάς;

Ο τίτλος του δίσκου προέρχεται ουσιαστικά από την παράσταση. Ονόμασα «Margo» την πηγή μέσα μας που κρύβει όλα τα δώρα και το δυναμικό μας: το παιδί -δημιουργὀ, τον Καλλιτέχνη μέσα μας. Στην ιστορία που διηγούμαι στην παράσταση, η Margo μού ψιθυρίζει τις ιστορίες της, δηλαδή μου δίνει τις ιδέες που εγώ μετά τις μετατρέπω σε μουσική. Είναι η έμπνευση, η δημιουργική ενέργεια που εκφράζεται μέσα από εμένα.  Μου ζητάει να την αγαπήσω για να υπάρξει, δηλαδή να την αναγνωρίσω, να την αποδεχτώ και να την μοιραστώ.

Τι θέλετε να εκφράσετε με τα τραγούδια σας;

Τη Margo. Ως καλλιτέχνες δεν εκφράζουμε μόνο το προσωπικό, αλλά και το συλλογικό συνειδητό και κυρίως ασυνείδητο. Η μουσική είναι μια συμβολική γλώσσα για το συναίσθημα. Όλες οι τέχνες, αλλά κυρίως η μουσική είναι απαραίτητη γιατί θεραπεύει τις ψυχές σε συλλογικό επίπεδο. Η συναισθηματική ενέργεια χρειάζεται να εκφραστεί δημιουργικά, να απελευθερωθεί για να θεραπεύσει.

Υπάρχει κάτι που σας αγχώνει όταν μπαίνετε στο στούντιο για να γράψετε τραγούδια;

Πλέον όχι. Στον πρώτο μου δίσκο, ήμουν αρκετά αγχωμένη πριν μπω να ηχογραφήσω στη Νέα Υόρκη. Ο παραγωγός μου, Ron Saint Germain, έχει συνεργαστεί με τεράστια ονόματα της μουσικής βιομηχανίας, αλλά και οι μουσικοί, Dave Eggar  και Chuck Palmer, που συμμετείχαν στον δίσκο μου. Ήταν  μεγάλο το άγχος μου να ανταπεξέλθω και να σταθώ δίπλα τους ισάξια. Όλα, όμως, πήγαν άριστα τόσο που σκεφτόμαστε να κάνουμε και τον επόμενο δίσκο μου μαζί.

Ο μπαμπάς σας, Γιώργος Χατζηνάσιος, είναι αυστηρός κριτής;

Όποιος γνωρίζει τον πατέρα μου έστω και λίγο, γνωρίζει ότι είναι αυστηρός κριτής. Αλλά έτσι συμβαίνει πάντα. Οι άνθρωποι που έχουν τεράστιες απαιτήσεις από τον εαυτό τους έχουν κι από τους γύρω τους. Στην τελική αυτό με βοήθησε, γιατί με έσπρωξε να μην επαναπαύομαι και να μη συμβιβάζομαι με το απλά καλό. Να γυρεύω πάντα το καλύτερο.

Μεταξύ άλλων, έχετε σπουδάσει μουσικοθεραπεία στη Νέα Υόρκη. Tι είναι η μουσικοθεραπεία και σε ποιες καταστάσεις μπορεί να βοηθήσει;

Μουσικοθεραπεία είναι ουσιαστικά η κλινική χρήση της μουσικής για να βοηθήσουμε ένα άτομο να επιτύχει συγκεκριμένους στόχους, μή μουσικούς, βάσει των αναγκών του. Για παράδειγμα, σκοπός μπορεί να είναι να βοηθήσουμε ένα παιδί με αυτισμό να επικοινωνήσει, να συνδεθεί και να εκφραστεί ελεύθερα μέσα από τη μουσική. Άλλοι στόχοι μπορεί να είναι η βελτίωση της μνήμης, η ανακούφιση από τον πόνο, η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, η φυσική αποκατάσταση και η διαχείριση του άγχους. Η θεραπεία έγκειται στην ενεργοποίηση και αξιοποίηση του δημιουργικού μας δυναμικού μέσω της μουσικής. Όλοι μας έχουμε μια έμφυτη ευαισθησία στη μουσική. 

Στην Ελλάδα πόσο εξοικειωμένοι είμαστε με την πρακτική της μουσικοθεραπείας;

Η μουσικοθεραπεία στην Ελλάδα κερδίζει έδαφος αργά, αλλά σταθερά. Έχουμε πολύ αξιόλογους μουσικοθεραπευτές στην Ελλάδα που κάνουν σπουδαία δουλειά με διάφορους πληθυσμούς, από ΑμεΑ μέχρι καρκινοπαθείς, άτομα με Αλτσχάιμερ και άτομα με εξαρτήσεις. Υπάρχει πλέον και το πρώτο επίσημο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Μουσικοθεραπείας  (Μουσική και Κοινωνία) στη Ελλάδα, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη, οπού έχω τη χαρά και την τιμή να διδάσκω.

Τι εκτιμάτε περισσότερο στους ανθρώπους γύρω σας;

Την καλοσύνη. Δεν την εκτιμώ απλά. Με συγκινεί και με γοητεύει. Στους μακιαβελικούς καιρούς που ζούμε, όπου θυσιάζουμε αξίες σαν αρνιά στο βωμό του προσωπικού συμφέροντος, η καλοσύνη δεν ακούγεται cool. Κάπως στη συνείδηση έχει περάσει ως θυματοποίηση. Για μένα, ωστόσο, η καλοσύνη είναι η πιο υψηλή μορφή καλλιέργειας; η ευγένεια, η ανθρωπιά.

Η δημοσιότητα πόσο σας απασχολεί;

Νομίζω αν με απασχολούσε πολύ θα την κυνηγούσα περισσότερο. Μ ενδιαφέρει στο βαθμό που εξυπηρετεί το σκοπό μου, δηλαδή η μουσική μου να βρει το κοινό του. Μαζί με τους μουσικούς μου από την Αμερική και τους συνεργάτες μου – την Κατερίνα Παπανικολάου στην ενδυματολογία, το Σάκη Μπιρπίλη στον φωτισμό, την Εβίτα Ζήμάλη στην επιμέλεια κειμένου και τη Θεοδωρα Βουτσα στην σκηνοθεσία. Έχουμε δημιουργήσει μια μουσικοθεατρική παράσταση που μιλάει για το πόνο που προκαλούμε στον εαυτό μας, όταν δεν εκπληρώνουμε το δυναμικό μας, όταν δεν εκφράζουμε τα ταλέντα μας. Μιλάει για την αγάπη προς τον εαυτό μας, προς το εσωτερικό μας παιδί.

Όταν βρίσκετε ελεύθερο χρόνο, τι σας αρέσει να κάνετε;

Μ' αρέσει να διαβάζω, από ποίηση και λογοτεχνία μέχρι βιβλία για αυτοβελτίωση και βιβλία πάνω στη μουσικοθεραπεία, να γυμνάζομαι, να διαλογίζομαι, να παίζω με τα παιδιά μου, να βλέπω τους φίλους μου και να παρακολουθώ ταινίες. Είμαι σε μία περίοδο της ζωής μου που συνειδητοποιώ πόσο σημαντικό είναι να συνδέομαι με το συναίσθημα της χαράς. Συνεπώς, όσο μπορώ κάνω πράγματα που μου δίνουν χαρά κι ευχαρίστηση.

Ποια είναι η πιο αστεία ιστορία που σας συνέβη τελευταία;

Όταν πήγαμε στο «Ράδιο Αρβύλα» με τους τρεις μουσικούς μου. Γελάσαμε πολύ γιατί κατά τη διάρκεια της εκπομπής αναφερόντουσαν σε εμάς ως οι Margo Nancyfor, δηλαδή ως συγκρότημα. Έλεγε, λοιπόν, ο Στάθης κατά τη διάρκεια της εκπομπής: «Και σήμερα έχουμε μαζί μας τη Μαργαρίτα Χατζηνάσιου με την μπάντα της, Margo Nancyfor». Αρχίσαμε, λοιπόν, να κάνουμε πλάκα πίσω στο backstage με τους μουσικούς ότι είμαστε οι Nancyfours (4), τέσσερις δηλαδή. Αργότερα, πήγα στο διάλειμμα στον Αντώνη Κανάκη και του λέω, εγώ είμαι η Margo Nancyfor. Αυτοί είναι οι Nancythree (3) κι εγώ η Nancyfor / four(4)! Γελάσαμε πολύ!

Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;

Για το μέλλον ετοιμάζω συναυλίες στην Νέα Υόρκη και στην Ευρώπη. Το φθινόπωρο, ευελπιστώ να ξαναέρθουμε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. ΄Παράλληλα, έχουμε ξεκινήσει να δουλεύουμε και το δεύτερο μου άλμπουμ οπότε σύντομα θα μπούμε πάλι στούντιο.