Σοκολάτα: Με προέλευση από τον παράδεισο

Ανοίγοντας έναν σπόρο κακαόδεντρου, θα παρατηρήσει κανείς ότι είναι γεμάτος από κόκκους κακάο βυθισμένους σε έναν φρουτώδη πολτό, και παρόλο που ο πολτός είναι πολύ ευχάριστος στη γεύση, οι κόκκοι δεν είναι ελκυστικοί και έτσι αναμφίβολα ρίχνονταν στα σκουπίδια μέχρι που… κάποιος προσπάθησε να τους καβουρδίσει. 

Η ιστορία

Μπορούμε να τον φανταστούμε, έναν προϊστορικό Αζτέκο με μελαμψό δέρμα, να μυρίζει το άρωμα των καβουρδισμένων κόκκων και να σκέφτεται ότι αφού η μυρωδιά είναι τόσο λαχταριστή τότε οι καρποί θα είναι κατάλληλοι για βρώση. Το όνομα εκείνου που ανακάλυψε τη χρήση του κακάο πρέπει να είναι γραμμένο σε κάποιο πρώιμο κεφάλαιο της ιστορίας του ανθρώπου, αλλά είναι μουτζουρωμένο και δεν διαβάζεται· το μόνο που ξέρουμε είναι ότι ήταν κάτοικος του Νέου Κόσμου και πιθανόν της Κεντρικής Αμερικής». Αυτά γράφει το 1920 ο Άρθουρ Κναπ στο βιβλίο του Cocoa and Chocolate.

Η ιστορία της σοκολάτας χάνεται στα βάθη του χρόνου. Το 600 μ.Χ. οι Μάγια έχουν ήδη ιδρύσει φυτείες κακαόδεντρου στο Γιουκατάν και απολαμβάνουν ρόφημα σοκολάτας· εικάζεται, όμως, ότι ο λαμπρός αυτός πολιτισμός γνώριζε το κακάο πολύ νωρίτερα. Οι Αζτέκοι πιστεύουν ότι οι σπόροι του δέντρου έχουν προέλευση από τον παράδεισο. Μεταβιβάστηκαν στον άνθρωπο από τον θεό του ανέμου και χαρίζουν δύναμη και σοφία· είναι πολύτιμοι και χρησιμοποιούνται ως μέσο συναλλαγής και μονάδα μέτρησης. Οι Αζτέκοι καβουρδίζουν και αλέθουν τους κόκκους και με τη σκόνη παρασκευάζουν το ρόφημα «τσοκλάτλ»· του προσθέτουν βανίλια και μπαχαρικά και του αποδίδουν ευεργετικές και θεραπευτικές ιδιότητες.  

Μέχρι το Πάσχα του 1519 που ο Ισπανός κονκισταδόρ Χερνάντο Κορτές φτάνει με τον στόλο του στη χερσόνησο Γιουκατάν και δοκιμάζει τσοκλάτλ στο ανάκτορο του αυτοκράτορα Μοντεζούμα, η Ευρώπη δεν γνωρίζει την απόλαυση της σοκολάτας. Ο Κορτές, παρόλο που βρίσκει το ρόφημα πικρό, φέρνει πίσω μερικούς κόκκους κακάο και τη συνταγή. Η γεύση του ποτού κατακτά την ισπανική αυλή. Το 1606, ο Ιταλός έμπορος Αντόνιο Καρλέτι ανακαλύπτει αυτό τον βρώσιμο θησαυρό και τον διαδίδει στην Ιταλία· έτσι ξεκινά η ιστορία αγάπης της Ευρώπης με το κακάο. Θα χρειαστούν παραπάνω από δύο αιώνες μέχρι η σοκολάτα από αγαπημένο ποτό της ελίτ κοινωνίας να εξελιχθεί σε παγκόσμιο προϊόν διατροφής. Θεωρείται ότι η πρώτη πλάκα σοκολάτας παρασκευάστηκε από τον Τζόζεφ Φράι στο Μπρίστολ γύρω στα 1847. 

Το δέντρο

Χρειάζεται τα χάδια της ζέστης και τη δροσιά της βροχής για να ευδοκιμήσει το αειθαλές τροπικό κακαόδεντρο, η επιστημονική ονομασία του οποίου είναι Theobroma cacao και προκύπτει από τις λέξεις θεός και βρώση, δηλαδή «τροφή των θεών». Με πυκνή φυλλωσιά και ύψος που αγγίζει τα 6-8 μέτρα, κάθε δέντρο δίνει περίπου δύο κιλά κόκκους κακάο ετησίως.

Όταν οι ωοειδείς, κιτρινοκάστανοι καρποί του κακαόδεντρου ωριμάσουν, συλλέγονται με τη βοήθεια μιας λεπίδας προσαρμοσμένης σε ένα κοντάρι. Μέσα στους καρπούς φωλιάζουν οι πολύτιμοι κόκκοι του κακάο, προστατευμένοι από έναν λευκό πολτό. Οι κόκκοι αποχωρίζονται από το περίβλημα του καρπού και τοποθετούνται σε καλάθια σκεπασμένα με φύλλα μπανανιάς. Η υψηλή θερμοκρασία και ο χρόνος που περνάει συνεργάζονται ώστε να λιώσει ο πολτός· στη συνέχεια οι κόκκοι απλώνονται σε ψάθες κάτω από τον τροπικό ήλιο για να ξεραθούν. Η διαδικασία αυτή θα τους χαρίσει το γνώριμο καφέ χρώμα και το λεπτό άρωμά τους.

Από τη Mάρθα Κορινθίου

Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Open Life» (1/2020), που κυκλοφορεί με το «Εθνος της Κυριακής» μία φορά τον μήνα