Φασκόμηλο: Ένα αρχαίο ελληνικό βάλσαμο - Ιδιότητες και χρήσεις

Θα θυμάστε κι εσείς τη μαμά ή τη γιαγιά σας, όταν διαμαρτυρόσασταν ως παιδί ότι πονάει η κοιλιά σας, να σας λέει «θα πιεις ένα φασκόμηλο που είναι φάρμακο για την κοιλιά». Οι παλιοί ήξεραν τα γιατρικά του μπαξέ, αφού αυτή η γνώση ταξιδεύει από γενιά σε γενιά στους Έλληνες και χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι Άραβες συνήθιζαν να λένε: «Πώς γίνεται να πεθάνει κάποιος όταν στον κήπο του έχει φασκόμηλο;», ρήση που έρχεται να μας υποδηλώσει τη σπουδαιότητα του βοτάνου. Αφιερωμένο στον θεό Δία ήταν το φασκόμηλο από τους αρχαίους Έλληνες, ακριβώς επειδή το θεωρούσαν ιερό φυτό. Αναφορές στα αρχαία κείμενα φέρνουν το φασκόμηλο ανάμεσα στα βότανα που χρησιμοποιούσαν ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός και ο Θεόφραστος. Ο Θεόφραστος μάλιστα ισχυριζόταν πως ήταν το βότανο που ξέπλενε την ασθένεια και το σώμα.

Το Φασκόμηλο στην παράδοση

Το φασκόμηλο το συνέδεαν με τη γονιμότητα και συμβούλευαν τις γυναίκες που ήθελαν να αποκτήσουν παιδί να το βράζουν και να πίνουν από αυτό τακτικά. Ακόμη, ήταν το πρώτο φάρμακο για δαγκώματα φιδιών και εντόμων. Οι Κινέζοι ονομάζουν το φασκόμηλο «ελληνικό βλαστάρι» ενώ οι Λατίνοι «ιερό φυτό», μιας και το συνέδεαν με την ιδέα της αθανασίας. Το 1630 μάλιστα, όταν στην Τουλούζη ξέσπασε μεγάλη επιδημία πανούκλας, αναπτύχθηκε η υπόθεση πως οι κλέφτες που λεηλατούσαν τα πτώματα δεν νοσούσαν χάρη σε μια αλοιφή που είχαν παρασκευάσει με βασικό συστατικό το φασκόμηλο. Στο Άγιο Όρος το φασκόμηλο έχει την τιμητική του. Φυτεμένο στις αυλές των κελιών και των μοναστηριών, θεωρείται απαραίτητο «γιατρικό». Την τιμητική του όμως έχει και σε πολλά νησιά του Αιγαίου, όπως στην Ικαρία, όπου το λένε φλησκούνι και δεν υπάρχει σπίτι που να μη φιλέψει τον χειμώνα με τούτο το αφέψημα τους επισκέπτες.

Οι «μεταφυσικές ιδιότητες» του φασκόμηλου 

Για εξαγνισμό

Οι αναφορές που θέλουν το φασκόμηλο να καίγεται και να εξαγνίζει τον χώρο από τα «κακά πνεύματα» και την «αρνητική ενέργεια» είναι πολλές. Τόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και σήμερα το φασκόμηλο κατέχει το σκήπτρο του εξαγνισμού, πλάι στο γνωστό λιβάνι. Ο τρόπος που το χρησιμοποιούσαν ήταν απλός. Τοποθετούσαν ξερά φύλα σε αναμμένο κάρβουνο και το έκαιγαν στις γωνίες του σπιτιού.

Για καλή τύχη και προστασία

Οι Αιγύπτιοι φύτευαν μια φασκομηλιά στον κήπο τους ή είχαν μια γλάστρα κοντά στην πρόσοψη του σπιτιού τους. Για χρήματα Παλαιότερα πίστευαν ότι ένα φύλλο από φασκόμηλο στο πορτοφόλι θα βοηθούσε στην προσέλκυση περισσότερων χρημάτων. Για υλοποίηση των στόχων Δύο είναι οι κύριες αναφορές που περιγράφουν τον τρόπο χρήσης του φασκόμηλου για την υλοποίηση τ ων στόχων. Ο ένας τρόπος είναι να γραφτεί η επιθυμία πάνω στο φύλο του φασκόμηλου και έπειτα να καεί ώστε να απελευθερώσει την πρόθεση του ανθρώπου, και ο άλλος είναι να τοποθετηθεί ένα φύλλο φασκόμηλου κάτω από το μαξιλάρι.Μπορεί σήμερα να γνωρίζουμε ότι χρειάζεται κάτι παραπάνω από την τοποθέτηση του φασκόμηλου στο πορτοφόλι ή κάτω από το μαξιλάρι προκειμένου να αποκτήσουμε περισσότερη ευημερία ή να υλοποιήσουμε τους στόχους μας, όμως οι πεποιθήσεις αυτές καταδεικνύουν πόσο εκτιμούσαν οι αρχαίοι πολιτισμοί το συγκεκριμένο βότανο. 

Φασκόμηλο και Υγεία 

Αλτσχάιμερ

Τα εκχυλίσματα δύο διαφορετικών ειδών φασκόμηλου, του κοινού φασκόμηλου και του ισπανικού φασκόμηλου, για 4 μήνες φαίνεται να βελτιώνουν τη μάθηση, τη μνήμη και την επεξεργασία πληροφοριών σε άτομα με ήπια έως μέτρια νόσο του Αλτσχάιμερ.

Γνωστικές λειτουργίες

Η λήψη μιας δόσης κοινού εκχυλίσματος φασκόμηλου ή ισπανικού αιθέριου ελαίου από το στόμα φαίνεται να βελτιώνει τη μνήμη, την εγρήγορση και την προσοχή σε υγιείς ενήλικες. Όταν τα αιθέρια έλαια αυτών των ειδών φασκόμηλου χρησιμοποιούνται ως αρωματοθεραπεία, φαίνεται να βελτιώνουν την εγρήγορση, αλλά όχι την προσοχή και τη μνήμη.

Διαβήτης

Η λήψη κοινού εκχυλίσματος φύλλων φασκόμηλου τρεις φορές την ημέρα για 3 μήνες μειώνει το σάκχαρο αίματος νηστείας και το μέσο σάκχαρο στο αίμα με την πάροδο του χρόνου (HbA1c) σε ασθενείς με διαβήτη.

Υψηλή χοληστερόλη

Η λήψη συνηθισμένου φασκόμηλου τρεις φορές ημερησίως για 2 ή 3 μήνες μειώνει την «κακή» χοληστερόλη χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (LDL) 
και τα λιπίδια αίματος που ονομάζονται τριγλυκερίδια και αυξάνει τη «καλή» χοληστερόλη λιποπρωτεϊνών υψηλής πυκνότητας (HDL) σε άτομα με υψηλή χοληστερόλη ή υψηλά τριγλυκερίδια.

Μνήμη

Η λήψη μιας δόσης κοινού εκχυλίσματος φασκόμηλου ή ισπανικού αιθέριου ελαίου από το στόμα φαίνεται ότι βελτιώνει τη μνήμη σε υγιείς ενήλικες. Ωστόσο, αυτά τα είδη φασκόμηλου δεν φαίνεται να βελτιώνουν τη μνήμη όταν χρησιμοποιούνται ως αρωματοθεραπεία. 

Παράλληλα, υπάρχουν ενδείξεις –για τις οποίες ωστόσο χρειάζονται περισσότερες έρευνες ώστε να αποδειχθούν πραγματικά τα οφέλη του φασκόμηλου– για τις εξής παθήσεις:

Εξάψεις στους άνδρες λόγω θεραπείας του καρκίνου του προστάτη 

Πρώιμη έρευνα δείχνει ότι η λήψη κοινού εκχυλίσματος φασκόμηλου τρεις φορές ημερησίως για 4 εβδομάδες μειώνει τη σοβαρότητα και τη συχνότητα των καυτών παλμών σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη που υποβάλλονται σε θεραπεία με στέρηση ανδρογόνων.

Έρπης

Η εφαρμογή κρέμας που περιέχει κοινό φασκόμηλο και ραβέντι σε πληγές του έρπητα μπορεί να είναι περίπου τόσο αποτελεσματική όσο η κρέμα acyclovir (Zovirax).
Καρκίνος του πνεύμονα Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τακτικά φασκόμηλο ως μπαχαρικό φαίνεται να έχουν 54% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα σε σύγκριση με εκείνους που δεν χρησιμοποιούν το φασκόμηλο ως μπαχαρικό.

Συμπτώματα εμμηνόπαυσης

Πρώιμες έρευνες δείχνουν ότι η λήψη κοινού εκχυλίσματος φασκόμηλου (Sage Menopause, Bioforce AG) για 8 εβδομάδες βελτιώνει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, ιδιαίτερα τις εξάψεις.

Πονόλαιμος

Η χρήση ενός ειδικού σπρέι (Valverde Salvia Rachenspray) που περιέχει το κοινό εκχύλισμα φασκόμηλου σε ποσοστό 15% μειώνει τον πόνο στον λαιμό σε άτομα με πονόλαιμο. Ωστόσο, οι ψεκασμοί που περιέχουν υψηλότερες (30%) και χαμηλότερες (5%) ποσότητες κοινού εκχυλίσματος φασκόμηλου δεν φαίνεται να μειώνουν τον πόνο στο λαιμό. Άλλες πρώιμες έρευνες δείχνουν ότι η χρήση ψεκασμού στον λαιμό που περιέχει κοινό φασκόμηλο και εχινόκεα για έως και 5 ημέρες βελτιώνει τα συμπτώματα του πονόλαιμου όσο ένα κοινό φάρμακο κατά του πονόλαιμου.

Και σε καλλυντικά και προϊόντα περιποίησης

Το φασκόμηλο χρησιμοποιείται επίσης κατά κόρον στην παρασκευή καλλυντικών. Το λάδι του βοηθά στην ανανέωση των δερματικών κυττάρων, αυξάνοντας την κυκλοφορία του αίματος. Πλούσιο σε ασβέστιο και βιταμίνη Α, συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση και την καθυστέρηση εμφάνισης των ρυτίδων του προσώπου, δρα κατά της ακμής, ενώ αντιμετωπίζει δραστικά το έκζεμα και την ψωρίαση. Τέλος, το βρίσκουμε ως κύριο συστατικό σε σαμπουάν και προϊόντα περιποίησης μαλλιών.

Φασκόμηλο το εντομοαπωθητικό

Δοκιμάστε να κάψετε λίγο φασκόμηλο μέσα στο σπίτι και στην αυλή σας το καλοκαίρι. Θα δείτε αμέσως πως ο χώρος θα καθαρίσει από κουνούπια και μύγες. Εναλλακτικά, ένα αντικουνουπικό κερί ή λάδι με φασκόμηλο είναι η καλύτερη επιλογή.

Όσο για τη μαγειρική;

Και πού δεν πάει. Παντρεύεται ιδανικά με το κρέας, αλλά και με τις χορτόπιτες, το ριζότο και τα θαλασσινά. Οι σάλτσες με φασκόμηλο έχουν την τιμητική τους στην υψηλή γαστρονομία, ενώ χαρίζει το πλούσιο άρωμά του και σε πολλά γλυκά. Μία κρέμα βανίλια με ένα κουταλάκι του γλυκού ξερό φασκόμηλο θα σας ζεστάνει και θα σας ταξιδέψει στην ελληνική ύπαιθρο.

[Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Open Life, που κυκλοφόρησε με το Έθνος της Κυριακής, 24 Νοεμβρίου]