Πανδηµία, προβλέψεις και νεοφιλελευθερισµός

«Δεν υπάρχει κοινωνία. Υπάρχουν άτοµα ανδρών και γυναικών και υπάρχουν οικογένειες. Και καµιά κυβέρνηση δεν µπορεί να κάνει κάτι ... οι άνθρωποι πρέπει να φροντίζουν πρώτα τους εαυτούς τους» δήλωσε η Θάτσερ το 1987 σε µια κρίση νεοφιλελεύθερης τερατολογίας. Με την ίδια λογική µπορεί κάποιος να πει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι, αλλά µόρια, άτοµα και στοιχειώδη σωµατίδια, αφού όλοι απαρτιζόµαστε από ύλη. Αλλά δεν είναι έτσι. Τελευταία ξεχάστηκε για λίγο ο νεοφιλελευθερισµός. Η πανδηµία επανέφερε στη συλλογική συνείδηση τις έννοιες της κοινωνίας, της δηµόσιας Υγείας, της αλληλεγγύης, της πρόνοιας. Ξεχάστηκαν οι ιδιωτικοποιήσεις των πάντων, οι περικοπές φόρων για τους πλούσιους και οι άρσεις περιβαλλοντικών και οικονοµικών ελέγχων. Χειροκροτούµε τους εργαζόµενους στη δηµόσια Υγεία σε µια κρίση αµνησίας γι’ αυτά που λέγαµε πρότινος. Εως πότε; ∆υσάρεστα γεγονότα απωθούνται από τη µνήµη µόλις παρέλθουν. Με την αµνησία επανέρχεται σταδιακά η προηγούµενη «κανονικότητα».

Στην εποχή της πανδηµίας πολλοί κάνουν προβλέψεις για το αύριο της κοινωνίας. Προβλέψεις γίνονται µε ασφάλεια σε ζητήµατα που περιγράφονται επακριβώς, όπως η κίνηση των πλανητών, ή αρκετά καλά, όπως οι πληθυσµοί των ειδών ή τα καιρικά φαινόµενα. Στα κοινωνικά ζητήµατα όµως οι προβλέψεις είναι τόσο ασφαλείς όσο µιας χαρτορίχτρας. Καθώς λέει ο ψυχολόγος και νοµπελίστας Daniel Kahneman, «το ότι µεγάλα ιστορικά γεγονότα καθορίζονται από την τύχη είναι σοκαριστικό, αν και προφανώς αληθές... Η ιδέα ότι µακροχρόνιες εξελίξεις προβλέπονται είναι αστεία».

Στο µεταξύ, την 1η Απριλίου ανακοινώθηκε η αναβολή της Συνόδου του ΟΗΕ για το Κλίµα από τον Νοέµβριο κάπου στο 2021. Η γενική γραµµατέας για την κλιµατική αλλαγή, Εσπινόζα, δήλωσε: «Ο COVID-19 είναι η πλέον επείγουσα απειλή για την ανθρωπότητα σήµερα, αλλά δεν ξεχνούµε ότι η κλιµατική αλλαγή είναι η µεγαλύτερη απειλή µακροχρονίως». Η αναβολή δίνει στα κράτη άλλοθι για αδράνεια και ωθεί την κοινωνία σε ακραίους κινδύνους. Στις 8 Απριλίου 2020 δηµοσιεύθηκε ένα άρθρο στο κορυφαίο επιστηµονικό περιοδικό «Nature» από τους Trisos, Merow και Pigot, σύµφωνα µε το οποίο αν οι εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου συνεχίσουν να είναι υψηλές, πολλοί πληθυσµοί άγριων ειδών θα καταρρεύσουν πριν από το 2030. Και οι καταρρεύσεις θα συµβούν απότοµα. Πρώτοι θα πληγούν οι ωκεανοί λόγω έλλειψης οξυγόνου που προκαλεί η άνοδος της θερµοκρασίας.

Θα ακολουθήσουν οι τροπικοί, καθώς τεράστιοι πληθυσµοί θα έχουν υπερβεί τα όρια ανοχής τους στις υψηλές θερµοκρασίες. Το τι θα επακολουθήσει για τα υπόλοιπα είδη και το δικό µας είναι δυσοίωνο. Προετοιµάζουµε σε ελάχιστα χρόνια έναν πλανήτη αφιλόξενο για πολλά είδη ζωής. Και αυτό δεν είναι ιδεολογική ή φολκλορική πρόβλεψη, αλλά επιστηµονική διαπίστωση. Κάτι πρέπει να αλλάξει πάραυτα, αρχής γενοµένης από τον νεοφιλελευθερισµό και το οικονοµικό και παραγωγικό του µοντέλο. Η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιµα, η αυξανόµενη κατανάλωση και σπατάλη πόρων και η διαρκής οικονοµική µεγέθυνση οδηγούν τον πολιτισµό σε µια κατεύθυνση: την κατάρρευση.