Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου και η προοπτική ανάπτυξής του

Αρθρο από το Κέντρο Ανάλυσης Διεθνών Σχέσεων (AIR Center) της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν

Η πορεία του Αζερμπαϊτζάν να γίνει χώρα παραγωγής και εξαγωγής ενέργειας δεν ήταν ποτέ ομαλή και εύκολη. Χρειάστηκαν τεράστια αποθέματα καλής θέλησης, δέσμευση για διεθνή συνεργασία και σύμπραξη με ομοειδείς εταίρους. Ως αποτέλεσμα, σήμερα το Αζερμπαϊτζάν αποτελεί μεταξύ άλλων τον εξαγωγέα της ενεργειακής ασφάλειας και το όνομά του συνδέεται με ενεργειακά έργα ορόσημα, όπως ο πετρελαιαγωγός Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν, ο αγωγός φυσικού αερίου Μπακού-Τιφλίδα-Ερζουρούμ, καθώς και ένα φιλόδοξο, μεγάλης κλίμακας, έργο πολλών εκατομμυρίων ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου (ΝΔΦΑ) που στοχεύουν στη μεταφορά των πόρων υδρογονανθράκων της περιοχής της Κασπίας σε διεθνείς αγορές μέσω διαφορετικών διαδρομών εφοδιασμού. Όλα τα έργα έχουν έναν κοινό στόχο, να συμβάλουν στο να καταστούν οι οικονομίες των χωρών καταλάνωσης, διέλευσης και εξαγωγής πιο ανθεκτικές, βιώσιμες και ανταγωνιστικές. Ο ΝΔΦΑ αποτελεί το πιο πρόσφατο παράδειγμα επιτυχημένου μοντέλου διεθνούς συνεργασίας που συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διαφοροποίηση των πηγών και των διαδρομών, και βοηθώντας στις προσπάθειες από-ανθρακοποίησης της ηπείρου. Ο ΝΔΦΑ εγκαινιάστηκε επίσημα τον Μάιο του 2018, όταν ξεκίνησαν οι πρώτες παραδόσεις φυσικού αερίου που παράγονται από το έργο Σαχ Ντενίζ Στάδιο II στην Τουρκία. Όλες οι απαιτούμενες εργασίες στα τέσσερα τμήματα (Σαχ Ντενίζ II, Επέκταση του Αγωγού του Νότιου Καύκασου (SCPX), Αγωγός Φυσικού Αερίου Ανατολίας (TANAΡ), Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP)) του Διαδρόμου έχουν πραγματοποιηθεί με επιτυχία και σχεδόν ολοκληρώθηκαν.

Η ετοιμότητα του TAP για την έναρξη των λειτουργιών του είναι κοντά στο 95% τη δεδομένη στιγμή. Στο πνεύμα σεβασμού των δεσμεύσεών του, προτεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν είναι η παράδοση των πρώτων μορίων αερίου στην Ευρώπη το 2020. Αναμένεται ότι η Ευρώπη θα αρχίσει να λαμβάνει 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα του φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν ετησίως. Ο αγωγός TAP αποτελεί ένα σημαντικό σύστημα μεταφοράς στο έργο του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, ο οποίος μέσω της διασύνδεσής του με τους υπόλοιπους αγωγούς στην Ευρώπη, πρωτίστως με τον αγωγό διασύνδεσης Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), μπορεί να ανοίξει καινούργιες προοπτικές για τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ώστε να επωφεληθούν από νέες πηγές εφοδιασμού. Συνεπώς, ο ΝΔΦΑ είναι ένα έργο που ευθυγραμμίζεται με τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης όχι μόνο του Αζερμπαϊτζάν, αλλά και όλων των μελών που συμμετέχουν επί του παρόντος στο έργο και κάθε χώρας που θα ενδιαφερθεί να συμμετάσχει σε αυτό.

Ο ΝΔΦΑ είναι επίσης ένα επεκτάσιμο δίκτυο και υπάρχει δυναμικό 31 δισ. κυβικών μέτρων στους αγωγούς SCPX και TANAP, ενώ είναι δυνατόν να διπλασιαστεί έως και 20 δισ. κυβικά μέτρα για τον TAP. Τέτοια σχέδια παρόλα αυτά ενδέχεται να τεθούν υπό αμφισβήτηση λόγω των ειδήσεων ότι οι ενεργειακές πολιτικές της ΕΕ θα μπορούσαν εν δυνάμει να αλλάξουν μακροπρόθεσμα με την υιοθέτηση της «Πράσινης Συμφωνίας» που θα έκανε την Ευρώπη ουδέτερη σε εκπομπές άνθρακα έως το 2050. Η κατάσταση, ωστόσο, με ήδη λειτουργικά έργα όπως είναι ο ΝΔΦΑ θα μπορούσε να αξιολογηθεί διαφορετικά. Οι ίδιοι οι αξιωματούχοι της ΕΕ δηλώνουν ότι η ουδετερότητα σε εκπομπές άνθρακα στην πραγματικότητα δεν εξαλείφει την ανάγκη της ΕΕ για φυσικό αέριο. Η ΕΕ ενδιαφέρεται να μειώσει την υψηλή εξάρτησή της από έναν μόνο προμηθευτή, και από αυτήν την άποψη, η διαφοροποίηση των οδών εξαγωγής και του εφοδιασμού με φυσικό αέριο είναι εξαιρετικά σημαντική. Η σημασία του ΝΔΦΑ είναι επομένως υψηλή και όλα τα τμήματα του έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα «Έργα κοινού ενδιαφέροντος».

Αποτελώντας ένα έργο ορόσημο για το Αζερμπαϊτζάν στις αρχές του 2000, ο ​​ΝΔΦΑ είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα ενός επιτυχημένου μοντέλου διεθνούς συνεργασίας που ανάμεσα σε άλλα οφέλη συμβάλλει επίσης στις προσπάθειες από-ανθρακοποίησης της ηπείρου. Στην πραγματικότητα, λόγω του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματός του έναντι ενός βρώμικου ρυπαντικού άνθρακα, το φυσικό αέριο έχει αναγνωριστεί πρόσφατα από την ΕΕ ως στρατηγικό καύσιμο μετάβασης, η έξυπνη κατανάλωση του οποίου, θα πρέπει να οδηγήσει σε μια πιο ενεργειακά αποδοτική οικονομική ανάπτυξη.

Το «Σαχ Ντενίζ Στάδιο II» θα προσθέσει επιπλέον 16 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο στα περίπου 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο που παράγεται από το «Σαχ Ντενίζ Στάδιο Ι». Έτσι, η συνολική παραγωγή από το πεδίο Σαχ Ντενίζ μπορεί να φτάσει τα 26 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο και έως 120.000 βαρέλια συμπυκνωμένου φυσικού αερίου την ημέρα. Η αρχική χωρητικότητα του διαδρόμου μεταφοράς ΝΔΦΑ είναι 16 δισ. κυβικά μέτρα τον χρόνο, μπορεί ωστόσο να επεκταθεί για τη μεταφορά επιπρόσθετων ογκών φυσικού αερίου που προέρχονται όχι μόνο από τα διαφορετικά πεδία του Αζερμπαϊτζάν, αλλά και από τα άλλα πεδία φυσικού αερίου στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας και της Κασπίας Θάλασσας. Το Αζερμπαϊτζάν ερευνά επί του παρόντος τις ευκαιρίες για περαιτέρω προμήθειες στην Ευρώπη πέραν των υφιστάμενων 10 δισ. κυβικών μέτρων τον χρόνο. Πρόκειται για μια πολύπλευρη μελέτη που λαμβάνει υπόψη τους θεμελιώδεις παράγοντες όπως τις εγχώριες ανοδικές εξελίξεις, τις τεχνολογικές ιδιαιτερότητες των νέων πεδίων φυσικού αερίου, τις εξελίξεις στην εσωτερική αγορά, τις τάσεις της βιομηχανίας, τις ευκαιρίες αγοράς στην Ευρώπη, τα κανονιστικά πλαίσια και τους νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς στο Αζερμπαϊτζάν και την Ευρώπη. Για παράδειγμα, το Αζερμπαϊτζάν στοχεύει να αυξήσει το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη συνολική κατανάλωση ενέργειας κατά 30% έως το 2030. Με αυτόν τον τρόπο, η χώρα θα μειώσει την εγχώρια κατανάλωση φυσικού αερίου, η οποία θα συμβάλει επίσης στην αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου στο μέλλον.

Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου είναι επίσης ένα τεράστιο έργο υποδομής και ως εκ τούτου η ονομασία του, «Ο Διάδρομος». Ο ΝΔΦΑ θα υποστηρίξει την ενεργειακή συνεργασία στη λεκάνη της Κασπίας, γεγονός που σημαίνει ότι οι άλλες χώρες που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν αυτήν την ήδη υπάρχουσα υποδομή είναι ευπρόσδεκτες να επωφεληθούν από αυτή τη συνεργασία. Αποδεικνύεται για άλλη μια φορά ότι τα κράτη της Κασπίας έχουν τεράστιες δυνατότητες να συμβάλουν σημαντικά στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Ωστόσο, αποτελεί επίσης έναν δρόμο διπλής κατεύθυνσης και έκφραση συνεχούς ενδιαφέροντος και προθυμίας εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποστηρίξει περαιτέρω τον ΝΔΦΑ και τις μελλοντικές προοπτικές του που είναι εξίσου σημαντικές.

Επιπλέον, η επιτυχημένη πορεία της οικονομικής και πολιτικής μεταρρύθμισης του Αζερμπαϊτζάν πριν από το ξέσπασμα του COVID-19, καθώς και τα γρήγορα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας δίνουν την αίσθηση μεγάλης αισιοδοξίας ότι η χώρα είναι καλά προετοιμασμένη να ξεπερνά τις προκλήσεις που προκαλούνται από τις επιδημίες. Η οικονομία του είχε πολύ καλή απόδοση πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας, ενώ το μερίδιο της οικονομίας πέραν του πετρελαϊκού τομέα ορίστηκε να αυξηθεί κατά 8,8% και κατά 4,8% του τομέα της γεωργίας. Η πρόσοδος από τις σχετικά υψηλότερες τιμές πετρελαίου από ότι είχε υπολογιστεί στον προϋπολογισμό του 2020, δημιούργησε επιπλέον φορολογική ασφάλεια που θα επιτρέψει την αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου για ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Οι χώρες ΟΠΕΚ+ και άλλες χώρες εκτός ΟΠΕΚ, κατόπιν πρόσφατης συμφωνίας, δεσμεύτηκαν να αποσύρουν περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα από τις παγκόσμιες αγορές, γεγονός που θα μπορούσε ενδεχομένως να σταθεροποιήσει την αγορά του πετρελαίου. Το Αζερμπαϊτζάν είναι καλά προετοιμασμένο και πρόθυμο να συνεχίσει την υλοποίηση των δεσμεύσεών του και πιστεύει ότι το ίδιο ισχύει και για τους εταίρους του.