Ουδέν κακόν αµιγές καλού...

Από τη Δευτέρα το ένα τρίτο της οικονοµικής ζωής της χώρας θα τεθεί πάλι σε λειτουργία. Σταδιακά έως το τέλος του επόµενου µήνα θα ξαναγυρίσουµε σε µια νέα παραδοξότητα, µια παραλλαγή της «κανονικότητας», όπου πολλά θα λειτουργούν, αλλά αλλιώς… Ας υποθέσουµε ότι θα φανούµε όσο συνεπείς φανήκαµε και κατά την πρώτη φάση της πανδηµίας και ότι θα περάσουµε το αναµενόµενο δεύτερο στάδιο χωρίς πολλές απώλειες, µε την οικονοµία να λειτουργεί. Αυτή όµως είναι η µία πλευρά του φεγγαριού, αυτή που φαίνεται. Πρέπει να δούµε και τη σκοτεινή του πλευρά, τις αδυναµίες που φάνηκαν γλαφυρά.

Η χώρα πλήττεται σοβαρά επειδή ζει σε µεγάλο βαθµό από τον τουρισµό, και µάλιστα µε µονόπλευρο προσανατολισµό. Μας φέρνουν τους τουρίστες τα ξένα µεγάλα πρακτορεία, αφήνουν κάποιο συνάλλαγµα εδώ, περισσότερο πάει στα ξένα και «άντε γεια». Θα µπορούσαµε ως χώρα, και αυτό είναι ευθύνη της κυβέρνησης, να διαφοροποιούµε σταδιακά το «προϊόν» και να έχουµε την ανάπτυξη µορφών τουρισµού που δεν θα απευθύνονται στα µικρά και µεσαία «πορτοφόλια», αλλά στον τουρισµό υψηλών εισοδηµάτων. Επίσης, σε τουρισµό µε συγκεκριµένη κατεύθυνση, όπως παραδείγµατος χάριν ο ιαµατικός τουρισµός, ο θρησκευτικός τουρισµός, ο αγροτουρισµός... Αυτές οι πλευρές του ενιαίου οικοδοµήµατος που λέγεται «τουριστικό προϊόν» πρέπει να αναδειχθούν, να δυναµώσουν, να µπορούν να σταθούν στα πόδια τους καλύτερα και να εισφέρουν στο εθνικό εισόδηµα πολύ περισσότερο από ό,τι τώρα.

Τι άλλο μας έµαθε η κρίση; Οτι µπορούµε µέσω της τεχνολογίας να λύνουµε σχεδόν όλα τα θέµατα, αρκεί να γίνουν οι κατάλληλες προσαρµογές από το κράτος, τις επιχειρήσεις κ.λπ. Αρα χρειαζόµαστε και εµείς και ο κόσµος όλος τεχνολογίες αιχµής, περισσότερες υπηρεσίες στην πρωτοπορία της τεχνολογίας, και αυτές τις σύγχρονες υπηρεσίες µπορούν να τις δηµιουργήσουν νέοι, ταλαντούχοι επιστήµονες σε συνεργασία µε ΑΕΙ, επιχειρήσεις και επενδυτές.

Ο άλλος τομέας που πρέπει να ενισχυθεί, ως ένα συµπέρασµα από την κρίση, είναι η ανάγκη για όλο και µεγαλύτερη αυτοτέλεια ως και αυτάρκεια σε τρόφιµα. Η ενδυνάµωση της παραγωγής ποιοτικών τροφίµων µε υψηλή προστιθέµενη αξία, ώστε να µπορούν να βρουν θέση στις διεθνείς αγορές και να καλύπτουν µεγάλο µέρος της εσωτερικής ζήτησης. Αυτές είναι µερικές µόνον αλήθειες που πρέπει µια κυβέρνηση να θέσει ως προτεραιότητες. ∆ίπλα στα αναγκαία ενεργειακά σχέδια και στην εκµετάλλευση της γεωπολιτικής θέσης της χώρας για το διεθνές εµπόριο. «Ουδέν κακόν αµιγές καλού» έλεγαν οι αρχαίοι. Και εξακολουθεί να ισχύει.