Αλλαγή πολεμικών ισορροπιών

H πτώση ενός αμερικανικού αεροσκάφους στα τέλη Ιανουαρίου στο Αφγανιστάν φαίνεται ότι πονοκεφαλιάζει την Ουάσιγκτον. Στις 27 Ιανουαρίου 2020 κατέπεσε ένα αμερικανικό αεροσκάφος στην ορεινή περιοχή Σαντί Καλά ή Σαντουχίλ της περιφέρειας Ντεχκ Γιακ στην επαρχία Γαζνί του Αφγανιστάν. Το ειδικό αεροσκάφος τύπου Bombardier/Northrop Grumman E-11A ανήκε στη CIA και βρισκόταν σε εντεταλμένη επιχείρηση πληροφοριών για τη δράση των Ταλιμπάν στην περιοχή όπου κατέπεσε, αλλά και ευρύτερα.

Με δεδομένο ότι είναι το πρώτο αμερικανικό αεροσκάφος αυτού του τύπου, και εν γένει, που κατέπεσε στο Αφγανιστάν, το εν λόγω γεγονός αποτελεί σημείο αναφοράς στον πόλεμο του Αφγανιστάν. Κυρίως όμως υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ότι ανάμεσα στα θύματα βρισκόταν και ο Μάικλ ντ’ Αντρέα, ο επιχειρησιακός υπεύθυνος της CIA για τον ισλαμικό κόσμο και ο ιθύνων νους της δολοφονίας του Χατζ Γιασέμ Σουλεϊμανί, Ιρανού στρατηγού της Δύναμης των Ιεροσολύμων των Φρουρών της Επανάστασης, και του Αμπού Μάχντι αλ-Μοχάντας, Ιρακινού υπαρχηγού των Δυνάμεων Λαϊκής Κινητοποίησης του Ιράκ στη Βαγδάτη 24 ημέρες πριν (3/1/2020). Δεν περνούν απαρατήρητες η σιωπή και η λακωνικότητα της Ουάσιγκτον για την αποστολή του συγκεκριμένου αεροσκάφους, το μέγεθος των αμερικανικών απωλειών και την αιτία της πτώσης του αεροσκάφους.

Πέραν της αρχικής επίσημης τοποθέτησης του Πενταγώνου, δεν υπάρχει έκτοτε άλλη δήλωση ή αναφορά Αμερικανού αξιωματούχου ή άλλης επίσημης πηγής του στρατού ή της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Τέτοιου είδους αεροπλάνα συνήθως αναλαμβάνουν διάφορες αποστολές πληροφοριών, μεταφέροντας αξιωματούχους και στελέχη αλλά και εξελιγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό παρακολούθησης και αναμετάδοσης τηλεπικοινωνιών από τις δυνάμεις εδάφους, ιδιαίτερα σε αντίξοα ορεινά εδαφικά ανάγλυφα, όπως αυτό του Αφγανιστάν. Συγκεχυμένα παραμένουν τα αίτια της πτώσης του αεροσκάφους. Η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε ότι η συντριβή του αεροσκάφους οφείλεται σε μηχανικά αίτια και ότι δεν υπάρχουν στοιχεία τα οποία να συνηγορούν στο ότι το σκάφος καταρρίφθηκε από εχθρικά πυρά.

Ωστόσο το ενδεχόμενο το σκάφος να βλήθηκε από πύραυλο εδάφους - αέρος ή άλλα ασύμμετρα τεχνολογικά εξελιγμένα μέσα είναι εξίσου πιθανό, τη στιγμή μάλιστα που το ορεινό ανάγλυφο και το μεγάλο υψόμετρο της περιοχής επιτρέπουν σε βλήματα εδάφους - αέρος από φορητούς εκτοξευτήρες τύπου MANPADS ή MPADS να βάλλουν κατά αεροσκαφών που πετούν σε μεγάλο ύψος. Αυτό το ενδεχόμενο επιτείνεται από την πιθανότητα το αμερικανικό αεροσκάφος να πετούσε σε χαμηλό υψόμετρο κατόπιν απογείωσης ή επικείμενης προσγείωσης στο αεροδρόμιο της πόλης Γαζνί, που απέχει μόλις 30 χλμ. από το σημείο πτώσης, με το μέσο υψόμετρο στην περιοχή να είναι τα 2.500 μ. Παράλληλα, η κατάσταση των συντριμμιών της ατράκτου, όπως προκύπτει από εικόνες και βίντεο λίγο μετά τη συντριβή, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο της κατάρριψης.

Ασαφής και ο ακριβής αριθμός του πληρώματος και των επιβατών. Επισήμως η αμερικανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι ανέσυρε τις σορούς του κυβερνήτη και του συγκυβερνήτη του σκάφους, χωρίς να κάνει καμία αναφορά σε άλλα άτομα που πιθανόν επέβαιναν στη μοιραία πτήση. Ανώνυμες αμερικανικές πηγές κάνουν λόγο για πέντε επιβαίνοντες. Η αμερικανική εκδοχή δεν συνάδει όμως με άλλες. Λίγες ώρες μετά τη συντριβή του σκάφους, ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, Ζαμπιχολά Μοτζά, δήλωνε ότι στο σκάφος υπήρχαν και επιβάτες πέραν του πληρώματος, συνολικά έξι άτομα, τονίζοντας ότι «σκοτώθηκαν το πλήρωμα και ανώτεροι αξιωματούχοι της CIA, με τα συντρίμμια του σκάφους και τα πτώματα να βρίσκονται ακόμη στην περιοχή». Από την πλευρά της, η αφγανική αστυνομία ανακοίνωσε ότι εντόπισε τέσσερις σορούς και ότι αγνοούνταν άλλες δύο.

Οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη σχολιάσει καταφατικά ή αποφατικά το ενδεχόμενο της παρουσίας του Ντ’ Αντρέα στο εν λόγω αεροσκάφος. Ο Ντ’ Αντρέα θεωρείται ένας από τους κορυφαίους αξιωματούχους πληροφοριών των ΗΠΑ στον ισλαμικό κόσμο και υπεύθυνος για τη δολοφονία του Οσάμα μπιν Λάντεν, του Ιμάντ Μουγνίγια κ.ά. Η παρατεταμένη σιωπή των ΗΠΑ στο θέμα ενισχύει έμμεσα την άποψη ότι ο Ντ’ Αντρέα επέβαινε στο μοιραίο αεροπλάνο. Η εμπλοκή του ονόματός του στον σχεδιασμό της επιχείρησης δολοφονίας του στρατηγού Σουλεϊμανί, σε συνδυασμό με τη χρονική εγγύτητα της συντριβής του αμερικανικού αεροσκάφους, καθιστά το εν λόγω γεγονός περισσότερο αινιγματικό και προσδίδει αέρα μυστηρίου. Οπως και να ’χει, η απώλεια του εν λόγω αεροσκάφους και των επιβαινόντων σε αυτό αποτέλεσε σημαντικό πλήγμα για τις ΗΠΑ στον πόλεμο του Αφγανιστάν και εν γένει, δημιουργώντας νέα δεδομένα στους κανόνες εμπλοκής και αντιπαράθεσης των αντιμαχόμενων πλευρών σε σχέση με τις ΗΠΑ στον ισλαμικό κόσμο.