Προσοχή στην ανάλυση: Ο ρόλος του "τρελού" στη διεθνή σκακιέρα

Η απόφαση να επικοινωνήσουμε και με τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές στη Λιβύη ήταν κομβικής σημασίας. Διατηρήσαμε τις διπλωματικές μας σχέσεις με τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση, παρά την ένταση που έχει προκληθεί από τη συμπεριφορά της Τουρκίας, και προσκαλέσαμε για διαβουλεύσεις τον επίσης διεθνώς αναγνωρισμένο Πρόεδρο του Εθνικού Κοινοβουλίου της χώρας. Οι συναντήσεις με τον στρατάρχη ακολούθησαν ως φυσική συνέπεια της έναρξης επαφών με την Ανατολική Λιβύη, η οποία εκπροσωπείται στις διεθνείς συναντήσεις και από τον στρατάρχη Haftar.

Η πρόσφατη συνάντηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών με τον πρόεδρο του Λιβυκού Κοινοβουλίου ήταν μία αναγκαία πρωτοβουλία επειδή τα δεδομένα στο πεδίο εξελίσσονται ταχύτατα. Προφανώς και δεν αναφερόμαστε μόνο στην Τουρκία, η οποία πλέον διαισθάνεται πόσο έχει εκτεθεί με τις μονομερείς δράσεις και τη συμπεριφορά της. Προκειμένου να εξασφαλίσει ό,τι θεωρεί δικό της, συνεχίζει τις προκλήσεις για να μη ληφθούν αποφάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς η Τουρκία να συμμετέχει και να λαμβάνεται υπόψη σε κάθε μελλοντική ρύθμιση.

Καταλυτική εξέλιξη αποτελεί η προσέγγιση Ιταλίας-Γαλλίας στη Λιβύη, γεγονός το οποίο βεβαιώνει την αυξημένη τουρκική παραζάλη. Η Ιταλία και η Γαλλία επιβεβαιώνουν την απόφασή τους να συνεργασθούν στην εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο με την κοινή αποστολή γεωτρύπανου στα οικόπεδα της Κυπριακής ΑΟΖ που έχουν νόμιμα εξασφαλίσει μέσα από τη διαγωνιστική διαδικασία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Οι αποφάσεις των χωρών της ΕΕ, οι δημόσιες τοποθετήσεις του αμερικάνου υπουργού Εξωτερικών για την Αγία Σοφία, αλλά και αυτών που προηγήθηκαν από το State Department για αποκλειστική αρμοδιότητα της μοναδικής κυβέρνησης της Κύπρου στον ορισμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας καθώς και των δικαιωμάτων αξιοποίησης και εκμετάλλευσης των θαλασσίων ζωνών πέρα από τα χωρικά ύδατά της, αποτελούν σημαντικότατες διεθνείς διακηρύξεις που προφανώς ανησυχούν την Τουρκία για τις επερχόμενες εξελίξεις.

Η πολιτική και διπλωματική αγωνία της Αγκύρας οδηγούν τον Τούρκο πρόεδρο και την κυβέρνησή του σε ασυνεπή συμπεριφορά έναντι της Ρωσίας, η οποία διαχειρίζεται τη σχέση της με την Τουρκία, προκειμένου να προωθήσει τον επεκτατισμό της στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και κυρίως στα ενεργειακά αποθέματα της Ανατολικής Μεσογείου, που μέχρι σήμερα η παρουσία της είναι σχεδόν ανύπαρκτη. 

Σε αυτό το πολυδιάστατο διεθνές σκάκι, ιδιαίτερα η προσέγγιση Ιταλίας-Γαλλίας, αλλά και η προφανής επιλογή της Γαλλίας να ανακτήσει ρόλο στη Συρία, τη Μέση Ανατολή και τα κοιτάσματα της Μεσογείου με τη συνεργασία και της Γερμανίας, που ενδυναμώνεται τον τελευταίο καιρό σε όλα τα πεδία, προκαλούν ταραχή στην Τουρκία που πιστεύει ότι απειλούνται ζωτικά της συμφέροντα και αποφασίζει ότι από θεατής αυτού του διεθνούς θεάτρου πρέπει να μεταβληθεί σε κυρίαρχη πρωταγωνιστική φιγούρα πετυχαίνοντας να γίνει ο "τρελός" της σκακιέρας, εναλλάσσοντας συνεχώς το χρώμα της μεταξύ λευκού και μαύρου.

Αυτή η ανατολίτικη εναλλαγή, γνωστή και ως ανατολίτικο παζάρι, ενοχλεί απεριόριστα  λευκό και μαύρο βασιλιά σε μια παρτίδα που δεν θέλουν νικητές ή ηττημένους, αλλά μία win-win κατάληξη. Ο ρόλος που έχει επιλέξει η Τουρκία μέχρι στιγμής τη διατηρεί στη διαδικασία με αποτέλεσμα η Άγκυρα να κλιμακώνει συνεχώς την ένταση. Ο κίνδυνος όμως να ξεφύγει η διαδικασία και να διολισθήσουμε όλοι μαζί σε μία περιφερειακή κρίση, που θα εμπλέξει περισσότερες των δύο δυνάμεων της περιοχής, με αυτές τις τουρκικές επιλογές συνεχώς αυξάνεται.

Την τουρκική υπερβολή μπορεί να αναστείλει η σταθερή και αποφασιστική μας στάση όχι μόνο επειδή η χώρα μας έχει αποκαταστήσει διεθνώς την αξιοπιστία της, έχει αναδείξει αποτελεσματικότητα στη διαχείριση σημαντικών διπλωματικών κρίσεων, αλλά και επειδή διαπιστώνεται καθημερινά ότι αντιμετωπίζει μεθοδικά και τις παγκόσμιες προκλήσεις όπως η πανδημία όχι μόνο προς ίδιον όφελος αλλά και προς όφελος όλων των χωρών της ΕΕ, των γειτόνων μας και των γενικότερων συνομιλητών μας, χωρίς να αλλάζουμε συνεχώς "πουκάμισα" και συμπεριφορές.

Θα ήταν σφάλμα όμως να θεωρηθεί στη γειτονιά μας ότι η σύνεση και η πολιτική μας ωριμότητα είναι αδυναμία και συνεπώς θα μπορούσαμε να αποδεχθούμε τετελεσμένα. Οι πολιτικοί μας σε διεθνείς και διμερείς συναντήσεις υπογραμμίζουν με πολιτική ευπρέπεια ότι όταν οι προκλήσεις ξεπεράσουν τα όρια τότε όλοι, αλλοίμονο, θα βρεθούμε μέσα στην κόλαση.

Η αμεσότητά μας στον συνδυασμό διπλωματίας και αμυντικής ετοιμότητας, ο εκσυγχρονισμός και η ανανέωση των αμυντικών μας συστημάτων, η ανταπόκριση σε αιτήματα αμυντικής και επιχειρησιακής συμπαράστασης σε φιλικά κράτη και η προοπτικές συμμετοχής μας σε συμπαραγωγές αμυντικών και οπλικών συστημάτων αποδίδουν ακριβώς την πραγματική εικόνα που προβάλλει σήμερα η χώρα μας στηριζόμενη και στην αναβαθμισμένη εσωτερική μας ομοψυχία.

Η έκπληξη πολλών, ακόμη και δημοσιογράφων, που παρακολουθούν από πολύ κοντά τις εξελίξεις, δεν είναι απρόσμενη για τα στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών, επειδή η διπλωματία κινείται σε διαφορετικά επίπεδα από αυτά της ενημέρωσης. Βεβαίως η είδηση διακινείται ταχύτατα δια του Τύπου, έντυπου, ηλεκτρονικού και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά βασίζεται στην ενημέρωση που διοχετεύεται από τους χειριστές των θεμάτων, κυβερνήσεις και Υπουργούς. Προσδοκία όλων, για την αξιοποίηση των διπλωματικών μας πλεονεκτημάτων ώστε να μην εξελίσσονται ακραίες διεκδικήσεις και μονομερείς απειλές, είναι η εμπεριστατωμένη, ψύχραιμη και ορθολογική ανάλυση της κατάστασης. Οι απαιτήσεις της εποχής ξεπερνούν την επιφανειακή, επιπόλαια και ανερμάτιστη παρουσίαση ευαίσθητων θεμάτων Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας.

Οι τοποθετήσεις καθηγητών, συμβούλων, χώρων σκέψης και ανάλυσης, εξειδικευμένων ερευνητικών κέντρων αλλά και της κοινωνίας των πολιτών δεν δεσμεύουν τις κυβερνήσεις και αποτελούν μία διαφορετική δημιουργική και "φρέσκια" ανάλυση των δεδομένων. Αυτή η δυναμική θα ήταν σκόπιμο να συγκρατείται από όσους ασχολούνται με την Εξωτερική πολιτική αλλά και από την κοινωνία. Δεν υπάρχουν μειοδότες ή εξωνημένοι.

Όλοι είμαστε Έλληνες που ανησυχούμε, προβληματιζόμαστε, ενεργούμε, ερευνούμε και προβάλλουμε στοιχεία και διαπιστωμένες πραγματικότητες που επιβάλλει το διεθνές δίκαιο, η εθιμική πρακτική των κρατών κυρίως όταν οι αρχές αυτές αμφισβητούνται από ανήσυχους, υπερκινητικούς δρώντες που θεωρούν ότι περιορίζονται στη "γωνία" και αγωνιούν δικαίως ή αδίκως για την απομόνωσή τους.

Αναλογιζόμενοι το σύνολο των κινήσεων της χώρας μας διαπιστώνουμε ότι η πρωτοβουλία του πρωθυπουργού για επικοινωνία με τον πρόεδρο Ερντογάν καθώς και αυτές που ακολούθησαν από την ηγεσία των Υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας εξελίσσονται σε πλήρη συντονισμό και αποφέρουν σημαντικά διπλωματικά αποτελέσματα. Το μήνυμα περιέρχεται και γίνεται αντιληπτό στην περιοχή. Στο τέλος όλοι θα κατανοήσουν ότι στόχο δεν αποτελεί η εθνική τους ταπείνωση ή απομείωση του γοήτρου των ηγεσιών τους, αλλά μία win-win κατάληξη η οποία φαίνεται ότι είναι  απαίτηση της διεθνούς κοινότητας αλλά κυρίως των λαών της περιοχής μας.