Ο Ερντογάν σε ρόλο νέου «πορθητή» - Η Αγία Σοφία ως «όπλο»

Του είπαν όλοι (οι Ρώσοι, οι Αμερικανοί, οι Ευρωπαίοι) να μην το κάνει… και εκείνος πήγε και το `κανε, δείγμα του πόσο στην πραγματικότητα (δεν) υπολογίζει τη γνώμη τους. Αψηφώντας τις αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δρομολογεί πλέον τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε ισλαμικό τέμενος, δίνοντας τα κλειδιά στην αμφιλεγόμενη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας (Diyanet).

Εάν μάλιστα ισχύσουν και όλα εκείνα τα έμπλεα συμβολισμών που ο ίδιος ανακοίνωσε στο διάγγελμά του το βράδυ της 10^ης Ιουλίου, τότε η πρώτη ισλαμική προσευχή πρόκειται να πραγματοποιηθεί στην Αγία Σοφία την Παρασκευή 24 Ιουλίου… ακριβώς 97 χρόνια έπειτα από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης.  

Κάπως έτσι, ο 66χρονος Τούρκος πρόεδρος επέλεξε να γράψει στα παλαιότερα των υποδημάτων του και τις προειδοποιήσεις κάποιων εκ των μεγαλυτέρων συμμάχων της Τουρκίας που μένει τώρα να φανεί εάν και πως θα αντιδράσουν. Οι «κακές γλώσσες» λένε ότι δεν θα πρέπει να περιμένουμε και πολλά… πέρα από τα όποια φραστικά πυρά.

Υπήρξαν άλλωστε και άλλες βυζαντινές «Αγίες Σοφίες» που λειτουργούσαν ως μουσεία και τεμενοποιήθηκαν από το 2011 και έπειτα, με απόφαση του καθεστώτος Ερντογάν, σε Τραπεζούντα και Προύσα, χωρίς μεγάλες εντάσεις στις σχέσεις της Τουρκίας με τον χριστιανικό κόσμο.  

Η Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης αποτελεί, βέβαια, άλλο… μέγεθος. Τη μετατροπή της σε τζαμί ο Ερντογάν τη συζητούσε εδώ και πολύ καιρό, ήδη από τη δεκαετία του 1990, ως γνήσιος πολιτικός «γόνος» του Νετζμετίν Ερμπακάν ο ίδιος. Ήταν κάτι που εκείνος θυμόταν συνήθως σε προεκλογικές περιόδους, για να συσπειρώνει γύρω του τους νοσταλγούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η συζητήσεις, ωστόσο, δεν αρκούν από μόνες τους για να σε βάλουν στα βιβλία της ιστορίας. Και ο Ερντογάν πλεόν μπαίνει στα βιβλία ως ο ηγέτης που ξαναέκανε την Αγία Σοφία τζαμί... «ξεκάνοντας» την απόφαση που είχε πάρει ο Μουσταφά Κεμάλ το 1934 για τη μετατροπή της σε μουσείο.

Μέσα από αυτήν την κίνηση, ο ίδιος επιδιώκει πολλά εν έτει 2020:  

• Συσπειρώνει τους ισλαμιστές και εθνικιστές ψηφοφόρους, σε μια περίοδο κατά την οποία τα δημοσκοπικά ποσοστά των ισλαμιστών (AKP) και των εθνικιστών (MHP) έχουν υποχωρήσει σημαντικά.
• Αποπροσανατολίζει το κοινό από όλα τα άλλα μεγάλα και σημαντικά προβλήματα (οικονομία, μεταναστευτικό) τα οποία έχουν μάλιστα επιδεινωθεί και από την κρίση της πανδημίας του κορονοϊού, αλλάζοντας εκβιαστικά την ατζέντα.  
• Ξηλώνει την κληρονομιά του Μουσταφά Κεμάλ, παρασύροντας την Τουρκία σε τροχιά ισλαμοποίησης, ολοένα μακρύτερα από τις κοσμικές καταβολές του «εθνάρχη» Ατατούρκ.
• Συγκρούεται με τον «έξω κόσμο», εμφανιζόμενος ο ίδιος ως «αυτόνομος» και «ανεξάρτητος» παίκτης στη διεθνή σκηνή.
• Παρουσιάζεται ως ηγέτης των απανταχού μουσουλμάνων.
• Βρίσκοντας καταφύγιο, δε, πίσω από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, μπορεί να παρουσιάζει την Τουρκία και ως κράτος δικαίου, «απαντώντας» έτσι και στους Τούρκους δικηγόρους που τολμούν να διαδηλώνουν εναντίον του το τελευταίο διάστημα.

Μένει να φανεί στην πράξη, εκ του αποτελέσματος, εάν ο Ερντογάν θα μπορέσει να εξαργυρώσει πολιτικά αυτήν του την κίνηση. Το μόνο σίγουρο είναι πια ότι ένα χαρτί που εκείνος είχε στα χέρια του στο εσωτερικό μέτωπο (εκείνο της υπόσχεσης περί μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τέμενος) το «έκαψε»… απομακρυνόμενος παράλληλα από τους χριστιανούς σε Δύση και Ανατολή. Όσο για τον διάλογο με την Ελλάδα, το ενδεχόμενο να... υπάρξει ένας τέτοιος διάλογος κατά τρόπο ουσιαστικό μέσα σε αυτές τις συνθήκες κρίνεται από αμφίβολο έως απίθανο.