Οι «λογαριασµοί» της πανδηµίας

Καθώς η Ελλάδα προσπαθεί να µετριάσει τη ζηµιά του κορονοϊού στον τουρισµό, την «ατµοµηχανή» του ΑΕΠ (11,7% άµεσα, 30,9% έµµεσα) που αναµένει πτώση 50%-70%, ο «λογαριασµός» έρχεται απ’ έξω. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει στη χώρα ύφεση 8% το 2020, το ∆ΝΤ 10%. Η επίσηµη µέση ετήσια ανεργία εκτιµάται ότι θα υπερβεί το 20%. Τρεις οικονοµικές προκλήσεις έρχονται από το «παγκόσµιο χωριό»: Πρώτον, η αναδίπλωση της παγκοσµιοποίησης.

Πάνω που η Ελλάδα την ανακάλυπτε κυρίως µέσω Κίνας, ανακαλείται στη δυτική τάση µείωσης της έκθεσης στον ασιατικό γίγαντα. ∆εύτερον, η ύφεση πλήττει ένα ήδη προβληµατικό υπόστρωµα µετά δέκα χρόνια λιτότητας, απώλεια 25% του ΑΕΠ και άπιαστους δηµοσιονοµικούς στόχους. Πέραν των δηµοσιονοµικών, κλονίζεται το ελληνικό παραγωγικό µοντέλο. Οι µάζες ανθρώπων που προϋποθέτει µε περίσσευµα χρόνου, χρήµατος και διάθεσης για τουρισµό θα είναι είδος εν ανεπαρκεία για µερικά χρόνια. Χρόνια χρειάζεται και η Ελλάδα για τροποποίηση παραγωγικού µοντέλου. Χρειάζεται, επίσης, γενναία εξωτερική βοήθεια. Το ευρωπαϊκό πακέτο των 750 δισ. ευρώ θα καλύπτει περίπου 16% του ελληνικού ΑΕΠ και µόλις 1,75% της Ευρωζώνης (2021, 2022).

Αλλά η ΕΕ καθυστερεί, παρότι κρίνεται και η δική της επιβίωση. Τρίτη πρόκληση είναι η µείωση της επενδυτικής ελκυστικότητας της Ελλάδας. Το διακύβευµα των περσινών εκλογών ήταν η οικονοµική φιλελευθεροποίηση µέσω ιδιωτικοποιήσεων µε στόχο µειώσεις φόρων. Φέτος είναι η επέκταση του κράτους, ιδιαίτερα στα δηµόσια αγαθά (Παιδεία, Υγεία κ.λπ.) και ενδεχοµένως κρατικοποιήσεις. Οχι τυχαία, στην Ευρώπη ανεβαίνουν Σοσιαλιστές και Πράσινοι (Γαλλία, Γερµανία), ενώ πέφτει η ακροδεξιά. Σαν να άλλαξε η εποχή. Πρόκληση είναι να µη µεταφραστεί η οικονοµική αβεβαιότητα σε γεωπολιτική. Κατ’ αρχάς στην Ευρώπη.

Ο ευρωπαϊκός Νότος αξιώνει προστασία από τις «Βρυξέλλες». Η Ελλάδα έχει συµφέρον στη σκληρή γραµµή διεκδικώντας επιπλέον κυρώσεις προς όσους θίγουν κυριαρχικά της δικαιώµατα (Τουρκία, Λιβύη). Ειδικά όταν αδικούνται πρωτοβουλίες της σε άλλα µέτωπα, όπως στα ∆υτικά Βαλκάνια, όπου η Συµφωνία των Πρεσπών ενίσχυσε την ελληνική επιρροή στη Βόρεια Μακεδονία και γέννησε προσδοκίες για ευρύτερη περιφερειακή σταθεροποίηση.

Στην πανδηµία αλλάζουν οι δυναµικές, όχι η δοµή της διεθνούς πολιτικής: Η Τουρκία διαρκώς επιδιώκει να σχετικοποιήσει προς όφελός της την ελληνική κυριαρχία. Η τόνωση του επενδυτικού ενδιαφέροντος για τον αγωγό East Med κόντρα στο τουρκολιβυκό µνηµόνιο και η χάραξη ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου αποτελούν πολύτιµες ενισχύσεις για το βασικό αντίδοτο της εθνικής αποτροπής. Στην κρίση της πανδηµίας οι οικονοµικές συνταγές δεν µπορούν να αποκλίνουν από εταίρους και συµµάχους. Στην εξωτερική πολιτική, όµως, το συγκριτικό πλεονέκτηµα διατηρείται όταν τονίζονται οι εθνικές ιδιοµορφίες προς εταίρους και συµµάχους. Ιδιαίτερα σε εποχές που αλλάζουν παραδοχές και συσπειρώνουν δυνάµεις. Εποχές σαν τη σηµερινή.