Ελλάδα - Τουρκία: Ερωτήματα και απαντήσεις για την κρίση στη Μεσόγειο

Σε ποιο πλαίσιο εντάσσεται η τουρκική ενέργεια;

Η Τουρκία σχεδιάζει, εξαγγέλλει και υλοποιεί με μεθοδικότητα όλες τις κινήσεις οι οποίες διασφαλίζουν την κατοχύρωση των εθνικών της συμφερόντων. Η έκδοση NAVTEX που αφορά τη δέσμευση περιοχής νοτίως της Μεγίστης, η οποία συνδυάστηκε με την αποστολή σε πρώτη φάση 17-20 πολεμικών σκαφών, αφορά ένα πρώτο τεστ των αντιδράσεων της Ελλάδας, σχετικά με την πρόθεση αποστολής του σεισμογραφικού σκάφους για έρευνες στη συγκεκριμένη περιοχή, έως τις 2 Αυγούστου. Και βέβαια όλες αυτές οι κινήσεις εντάσσονται στο πλαίσιο της εφαρμογής του τουρκολιβικού συμφώνου, και κατ’ επέκταση στο Δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το οποίο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, αλλά και τα εξοπλιστικά της προγράμματα.

Γιατί τη δεδομένη στιγμή;

Η Ελλάδα, μετά την εξαγγελία της πρόθεσης υλοποίησης του παράνομου τουρκολιβυκού  συμφώνου εκ μέρους των κυβερνήσεων Άγκυρας-Τρίπολης, ανέπτυξε αξιόλογη διπλωματική δραστηριότητα, προκειμένου να αποτρέψει την εφαρμογή του. Ο Υπουργός Εξωτερικών κός Δένδιας σύντομα έφτασε σε μια διμερή συμφωνία με την Ιταλία για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ενώ τις τελευταίες ημέρες διαφαίνεται ότι Ελλάδα και Αίγυπτος είναι πολύ κοντά σε μια ανάλογη συμφωνία. Η Τουρκία ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ σκοπεύοντας να προλάβει  μια ακόμη δυσάρεστη εξέλιξη για τα συμφέροντα της στην ανατολική Μεσόγειο, κινητοποίησε τον στόλο της με στόχο να ακυρώσει τις όποιες εξελίξεις.

Γιατί εκδόθηκε NAVTEX για το συγκεκριμένο σημείο;

Το γεωγραφικό σημείο το οποίο δεσμεύτηκε, αποτελεί το πλέον ιδανικό για την Τουρκία ώστε να δημιουργήσει μια διμερή κρίση, καθώς απέχει από τη Μεγίστη (δηλαδή από ευρωπαϊκό έδαφος) περίπου 60 ναυτικά μίλια. Πρωτίστως, η τουρκική NAVTEX δεν θίγει επ’ ουδενί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Αιγύπτου. Δευτερευόντως, είναι το πιο απομακρυσμένο - γεωγραφικά - σημείο, γεγονός το οποίο συνεπάγεται οριακές επιχειρησιακές εμβέλειες κυρίως για τα ελληνικά πτητικά μέσα, εφόσον οι πλησιέστερες βάσεις εξόρμησης είναι στην Κρήτη. Ίσως τώρα να κατάλαβαν ορισμένοι γιατί επιμένω σχεδόν εμμονικά να αναφέρομαι στην ανάγκη απόκτησης σκαφών αεράμυνας περιοχής και ιπτάμενων τάνκερ. Επίσης η Τουρκία θεωρεί ότι θα «εγκιβωτίσει» γεωγραφικά μια αναμέτρηση, γεγονός το οποίο την ευνοεί, αλλά η Ελλάδα διακήρυξε ότι έχει προσανατολιστεί σε σύρραξη κατά μήκος της ελληνοτουρκικής μεθορίου (σχετική δήλωση ΑΓΕΕΘΑ).

Ποιοι οι στόχοι της Τουρκίας;

Εκτιμώ ότι η Τουρκία δεν προτίθεται πραγματικά να καταφύγει στη χρήση ένοπλης ισχύος, εξαιτίας των πολλαπλών μετώπων. Στόχος της Τουρκίας με την πρόσφατη στρατιωτική κινητοποίηση αποτελεί αφενός ο τερματισμός των ελληνικών πρωτοβουλιών για καθορισμό της ΑΟΖ, αφετέρου η έναρξη διμερών διαπραγματεύσεων για την επίλυση των διμερών διαφορών.  Η στρατιωτική κινητοποίηση εντάσσεται στο πλαίσιο της εκβιαστικής διπλωματίας.

Η γερμανική παρέμβαση

Η γερμανική παρέμβαση αποτελεί θετικό γεγονός, διότι αποδεικνύει ότι υπάρχει πρόθεση πρωτίστως για άσκηση εξωτερικής πολιτικής εκ μέρους της ευρωπαϊκής ένωσης. Η Γερμανία ανέπτυξε μια αξιέπαινη  διπλωματική πρωτοβουλία η οποία απέτρεψε σε πρώτη φάση την περαιτέρω κλιμάκωση.

Σχόλια για την ανάπτυξη πυραυλικών συστημάτων στα μικρασιατικά παράλια

Από τις πρωινές ώρες αναπαράγεται η είδηση ότι η Τουρκία ανέπτυξε στα μικρασιατικά παράλια πυραύλους εδάφους-εδάφους BORA/KHAN και αντιπλοϊκούς ATMACA. Οι πρώτοι έχουν ονομαστική εμβέλεια 280 χλμ και οι δεύτεροι 222 χλμ. Η είδηση αφενός εξυπηρετεί τους στόχους της άσκησης της προειρημένης εκβιαστικής διπλωματίας, και φυσικά ΟΥΔΕΙΣ από την Ελλάδα βρέθηκε να απαντήσει ότι η Ελλάδα εδώ και 20 έτη διαθέτει ανάλογα συστήματα αμερικανικής και γαλλικής προέλευσης ATACM’S και MM-40 EXOCET. Ασφαλώς τα «ελληνικά» συστήματα έχουν μικρότερες εμβέλειες (150 χλμ και 70 χλμ αντίστοιχα) ΑΛΛΑ πρόκειται για όπλα δοκιμασμένα στα πεδία των συγκρούσεων. Τουναντίον τα τουρκικής κατασκευής συστήματα δεν έχουν λάβει το βάπτισμα του πυρός και πιθανόν να μην λειτουργήσουν κάτω από επιχειρησιακές απαιτήσεις. Άρα ας είμαστε προσεκτικότεροι.

Η ελληνική αντίδραση

Η Ελλάδα αντέδρασε με κινητοποίηση των ενόπλων δυνάμεων της. Ίσως κλιμακώνει υπέρμετρα κατά την παρούσα χρονική στιγμή, αλλά προσπαθεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά. Αναμφίβολα οι δύο χώρες βρίσκονται στα πρόθυρα μιας κρίσης. Θα μπορούσε να αποφευχθεί όλο αυτή η κατάσταση στην παρούσα συγκυρία αν αποδέχονταν τα δύο Κράτη μια προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση Υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Όμως ως επί το πλείστον, οι λαϊκές μάζες και στις δύο χώρες αντιτίθενται  στο προειρημένο ενδεχόμενο,  συνεπώς η επιλογή ενέχει υψηλό πολιτικό κόστος.  Άρα είναι πολύ πιθανό τις επόμενες ημέρες, να στηθεί -κατ επανάληψη- ένα σκηνικό κρίσης, με τον κίνδυνο μιας διμερούς απευθείας διαπραγμάτευσης εφ όλης της ύλης να ελλοχεύει.