«Χριστιανική λέσχη» και «σύνδροµο Τσάµπερλεϊν»

Αίσθηση προκάλεσε διεθνώς η πρωτοβουλία Ερντογάν για την αλλαγή καθεστώτος της Αγίας Σοφίας. Εχοντας χάσει το παιχνίδι της δηµοφιλίας, έχοντας απολέσει τον τίτλο του «πρωταθλητή της οικονοµίας» και έχοντας αλλάξει τη θετική εικόνα της ∆ύσης για έναν µετριοπαθή ισλαµιστή, κινείται χωρίς σεβασµό έναντι κοινά αποδεκτών αρχών. Η πολιτική των άκρων έχει αγγίξει τα όρια ανοχής του διεθνούς παράγοντα που δύο κυρίως στοιχεία τον κρατούν σε αδράνεια: η αντίληψη ότι η Τουρκία παραµένει στρατηγικά χρήσιµη στη ∆ύση και στα οικονοµικά συµφέροντα που έχουν επενδυθεί στη µεγάλη τουρκική αγορά και στο φθηνό εργατικό δυναµικό της.

Τα στερεότυπα δύσκολα ανατρέπονται. Σήµερα που ο Τούρκος πρόεδρος εκπέµπει αντιδυτικό µένος, αποπειράται να επιβάλει manu militari την τουρκική εκδοχή του διεθνούς δικαίου και χλευάζει την πολιτική και τον πολιτισµό της ∆ύσης, ενώ ΕΕ και ΗΠΑ διατηρούν επιφυλάξεις για το εάν το ολοκληρωτικό αυτό πρότυπο ισλαµικής δηµοκρατίας δεν πρέπει πλέον να θεωρείται χρήσιµος εταίρος. Η ΕΕ, η «χριστιανική λέσχη», όπως τη χαρακτηρίζει ο Ταγίπ Ερντογάν, υπέστη προσβολή µε την «τεµενοποίηση» της Αγίας Σοφίας. Απέναντι στην «ύβριν» αισθάνθηκε πικρία και οργή, εκφράζοντας οδύνη. Οµως ο πονηρός ανατολίτης ξέρει πως µε κάποιες κινήσεις συναισθηµατικού χαρακτήρα µεταστρέφονται διαθέσεις.

Ετσι, λίγο µετά την ανάγνωση του Κορανίου στην Αγία Σοφία, παραχώρησε «εν µεγαθυµία» στους ορθοδόξους τη Μονή Σουµελά για τους εορτασµούς του ∆εκαπενταύγουστου. Την ανεπιτυχή απόπειρά του να συγκεντρώσει ∆υτικούς ηγέτες στην προσβεβληµένη ξανά Αγία Σοφία ακολούθησε µικρότερης εµβέλειας κίνηση, δείχνοντας πως η νοοτροπία του παζαριού της Ανατολής παραµένει εργαλείο στα χέρια ενός αφερέγγυου και αδίστακτου ηγέτη.

Που τώρα που πλησιάζουν οι εορτασµοί των 100 χρόνων από το 1922 και, έναν χρόνο µετά, εκείνοι του ενός αιώνα από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης και την ίδρυση της Τουρκικής Δηµοκρατίας, πολλά µπορεί να έχει κατά νου που δεν θα είναι ευχάριστα για την υπνώττουσα ∆ύση. Τη ∆ύση που δεν σπεύδει να καλύψει η ίδια το κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο, στρέφοντας πλέον το ενδιαφέρον τους αλλού. Ελπίζει η ∆ύση πως το κενό θα το καλύψει η Τουρκία προλαβαίνοντας τους προγραµµατισµούς της Μόσχας.

Η Αγκυρα έχει δώσει πληθώρα δειγµάτων συµµαχικής αποστασιοποίησης. Ενδεικτική είναι η στάση της το 2003 κατά τον πόλεµο του Ιράκ, καθώς και η προµήθεια ρωσικών πυραύλων S-400, η καταπάτηση της Συνθήκης της Λωζάνης στη Συρία όπου συµµαχεί πολεµικά µε τη Ρωσία, η αθέτηση της υπογραφής της στο Βερολίνο και όλα όσα κατά συρροήν πράττει σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Οµως οι διαδοχικές αποδείξεις συµµαχικής απιστίας δεν ευαισθητοποιούν µερίδα δυτικών πρωτευουσών που, διακατεχόµενες από το «σύνδροµο Τσάµπερλεϊν», κωφεύουν στις ελληνικές ανησυχίες που δεν έχουν εθνοκεντρικό χαρακτήρα, αλλά ηχούν κώδωνα κινδύνου για τα δεινά που επιφυλάσσει στην Ευρώπη η αχαλίνωτη επεκτατική πολιτική ενός εκλεγµένου δικτάτορα.