Η επίσκεψη του Μάικ Πομπέο κι εμείς

Η επίσκεψη του Μάικ Πομπέο, είχε μια «ιστορική» πρωτιά: είναι η πρώτη φορά, που υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ επισκέπτεται για δεύτερη φορά μέσα σε έναν χρόνο την Ελλάδα. Αυτό έδωσε την δυνατότητα στην κυβέρνηση να υπερβάλλει στην σημασία της, σε αντίθεση με άλλους που την μηδενίζουν ή καταστροφολογούν. Η αλήθεια φαίνεται ότι βρίσκεται, ως συνήθως, κάπου στη μέση.

Η επίσκεψη αποτελεί επαναβεβαίωση της αναβαθμισμένης αμυντικής συνεργασίας ΗΠΑ - Ελλάδας. Η πρόσφατη Συμφωνία είχε προετοιμαστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση Αλέξη Τσίπρα, και υπογράφηκε από την σημερινή κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη. Η κύρια αιχμή της είναι η βάση της Σούδας.

Η Σούδα είναι η σημαντικότερη στρατιωτική εγκατάσταση των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Θέλουν να επεκτείνουν τις δυνατότητες της, με επέκταση της προβλήτας Κ-14, ώστε να μπορούν να ελλιμενίζονται αεροπλανοφόρα, πυρηνοκίνητα υποβρύχια κλπ. Επιθυμούν επίσης αναβάθμιση και της αεροπορικής βάσης, εκτός της ναυτικής. Η παρουσία εκεί, τους δίνει δυνατότητα δράσης από την Μαύρη Θάλασσα έως τον Περσικό Κόλπο.

Πέραν της επίσκεψης στα Χανιά, λόγω Σούδας, η επίσκεψη στην Θεσσαλονίκη, δίνει έμφαση στο ρόλο που έχει για τις ΗΠΑ η Βόρεια Ελλάδα, όσον αφορά το ενεργειακό παιχνίδι της περιοχής. Οι αγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου, που διασχίζουν ή θα διασχίζουν τα Βαλκάνια, μέσω των λιμανιών της Αλεξανδρούπολης και Καβάλας, έχουν ιδιαίτερη σημασία για την αμερικανική πολιτική, που επιθυμεί την Ευρώπη να μην είναι μονομερώς εξαρτημένη ενεργειακά από την Ρωσία. Δίνουν επίσης την δυνατότητα για πώληση αμερικανικού σχιστολιθικού αερίου.

Οι επισκέψεις Πομπέο σε Ελλάδα και Κύπρο έχουν σχέση και με τις επικείμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Μια σύγκρουση ανάμεσα σε δύο μέλη του ΝΑΤΟ κατά την προεκλογική περίοδο, θα προκαλούσε ζημιά στην εικόνα του προέδρου Τραμπ. Απευθύνονται στο κοινό των Ελληνο-αμερικανών και των Ελληνοκυπρίων της Αμερικής. Αυτό αφορά και τις πολιτικές φιλοδοξίες του κ. Πομπέο προσωπικά, για το μέλλον.

Οι ΗΠΑ δεν έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρόσφατη ελληνοτουρκική κρίση. Άφησαν περιθώριο στην Γερμανία να γίνει η βασική διαμεσολαβήτρια μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Στηρίζουν, επίσης, την πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, για δημιουργία μηχανισμού αποτροπής συγκρούσεων.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει στενές προσωπικές σχέσεις με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν. Όμως πρόσωπα, θεσμοί και μηχανισμοί των ΗΠΑ που ασχολούνται με εξωτερικές υποθέσεις, άμυνα και ασφάλεια, δεν συμμερίζονται πλήρως την στάση του κ. Τραμπ. Θεωρούν ότι πρέπει να υπάρξουν κάποια όρια στην στάση του κ. Ερντογάν, και γι αυτό τονίζουν συνέχεια την ανάγκη να αποφεύγονται προκλητικές κινήσεις, μονομερείς ενέργειες κλπ.  

Ταυτοχρόνως, όλοι αυτοί οι παράγοντες, αφού δηλώσουν την στήριξη τους, ζητούν διάλογο και επίλυση των προβλημάτων. Τόσο για τα ελληνοτουρκικά, όσο και για το Κυπριακό.

Οι επισκέψεις Πομπέο σε Κύπρο και Ελλάδα, στέλνουν το μήνυμα ότι οι Αμερικανοί, παρά την σταδιακή απόσυρση τους από τις διεθνείς υποθέσεις και δεσμεύσεις τους,  βρίσκονται εκεί που θεωρούν πολύ σημαντικό και θέλουν να διατηρηθούν ως παρουσία. Αυτός είναι ο λόγος που οι ΗΠΑ έχουν προστεθεί στο σχήμα Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ, για τα ενεργειακά στην Ανατολική Μεσόγειο. 

Δεν πρέπει να παρερμηνεύσουμε αυτή την παρέμβαση. Και να θεωρήσουμε ότι μέσα από την συνεργασία με Αίγυπτο και Ισραήλ, μπορούμε να «κυριαρχήσουμε» την Ανατολική Μεσόγειο ή να πάμε σε φαραωνικά σχέδια, όπως ο μελετώμενος αγωγός EastMed. Οι συνεργασίες είναι καλές και χρήσιμες, αλλά δεν μπορούν να αποκλείουν την Τουρκία από το ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου. Θα πρέπει κάποια στιγμή να εμπλακεί και η Τουρκία στα ενεργειακά. Και να το αξιοποιήσουμε αυτό για την επίλυση του Κυπριακού και των ελληνοτουρκικών διαφορών. 

Καμία συμμαχία δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανάγκη για επίλυση των προβλημάτων με την Τουρκία.  Όλα αυτά  που γίνονται, συμμαχίες, συνεργασίες, κόντρες, ελιγμοί και κινήσεις τακτικής, πρέπει να στοχεύουν σε ένα πράγμα: στη διαπραγμάτευση με την Τουρκία για την διευθέτηση των εκκρεμοτήτων.