Στροφή ή τακτική η ξαφνική «αγάπη» Ερντογάν για την Ευρώπη;

Σε μία αιφνίδια κίνηση ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το Σαββατοκύριακο έστειλε ένα μήνυμα «αγάπης» προς Ευρώπη και ΗΠΑ, κυρίως προς Ε.Ε., υποστηρίζοντας ότι η θέση της Τουρκίας είναι στην Ευρώπη, δήλωση που σπάνια ακούγεται από τα χείλη της τουρκικής ηγεσίας.

«Βλέπουμε τους εαυτούς μας στην Ευρώπη κι όχι κάπου αλλού. Βλέπουμε τους εαυτούς μας ως αναπόσπαστο μέρος της Ευρώπης», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος, έχοντας προηγουμένως φροντίσει να στείλει τον εκπρόσωπό του, Ιμπραχίμ Καλίν, στις Βρυξέλλες να μεταφέρει και δια ζώσης το νέο μήνυμα της Άγκυρας στην καρδιά της Ε.Ε.

Αν κι οι πρώτες τουρκικές αντιδράσεις στη δήλωση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν περικλείονταν από μία αμηχανία, ωστόσο στην Τουρκία εκλήφθηκε ως μία στροφή στην πολιτική του με την Ευρώπη. Επιδιώκοντας να δώσει νέο τόνο στις ευρω-τουρκικές σχέσεις και στις σχέσεις με τη Δύση γενικότερα.

Γιατί το μήνυμα του Τούρκου προέδρου ήταν και ένα μήνυμα φιλίας και συνεργασίας και προς τον νέο Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν.

«Επιθυμούμε να χρησιμοποιήσουμε ενεργά τις μακροχρόνιες και στενές σχέσεις συμμαχίας μας με την Αμερική για την επίλυση περιφερειακών και παγκόσμιων ζητημάτων», ανέφερε.

Ενώ στο ίδιο κάδρο εντάσσονται και οι δύο αναφορές μέσα στην ίδια μέρα από τον Τούρκο πρόεδρο για έναρξη διαλόγου με την Ελλάδα, φέρνοντας πάλι στο προσκήνιο τις διερευνητικές επαφές.

Ποιος ο στόχος της ξαφνικής «στροφής» Ερντογάν;

Η αναζωογόνηση της από καιρό «χαμένης αγάπης» του Τούρκου προέδρου για τον μέχρι πρότινος αγαπημένο του «σάκο του μποξ» και η προθυμία του να αγκαλιάσει τους Ευρωπαίους «εχθρούς» του, πρόκειται για μία πάγια τακτική, που έχουμε ξαναδεί από τον Τούρκο πρόεδρο, όταν του ασκείται κάποια παραπάνω πίεση από τις μεγάλες διεθνείς δυνάμεις και νιώθει παράλληλα έναν εξωτερικό και εσωτερικό κλοιό να στενεύει γύρω του.

Το έχουμε ξαναδεί άλλωστε να έχει γίνει το ίδιο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν μετά την πτώση του ρωσικού μαχητικού και την επιβολή τουριστικών κυρώσεων εκ μέρους της Ρωσίας, με τον Ντόναλντ Τραμπ μετά το tweet του που καταπόντισε την τουρκική λίρα και τώρα σαν να «διαισθάνεται» το ίδιο και με την Άνγκελα Μέρκελ και τον Τζο Μπάιντεν, που έχει αφήσει να εκπέμπονται κάποια αρνητικά ραδιοκύματα κατά της Τουρκίας.

Για την ιστορία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μόλις πριν από ένα μήνα είχε εξοργίσει δύο κορυφαίους ηγέτες της ΕΕ, το Γάλλο πρόεδρο και τη Γερμανίδα καγκελάριο, χλευάζοντας από τη μία τις δηλώσεις Μακρόν για τις μεταρρυθμίσεις ενάντια στο ριζοσπαστικό Ισλάμ και ζητώντας εθνικό μποϊκοτάζ γαλλικών αγαθών, και φωνάζοντας από την άλλη στις 26 Οκτωβρίου προς την Άνγκελα Μέρκελ «είστε φασίστες! Όλοι είστε μέρος της ναζιστικής αλυσίδας!», μετά την επιδρομή Γερμανών αστυνομικών σε τζαμί στο Βερολίνο.

Μετά, ωστόσο, την επακόλουθη αλλαγή στάσης της Γερμανίας κατά της Άγκυρας την προηγούμενη εβδομάδα –έστω και σε λεκτικό μόνο επίπεδο- λόγω της δυσαρέσκειάς της από το «άδειασμα» της μεσολαβητικής της προσπάθειας στην ανατ. Μεσόγειο από τον Τούρκο πρόεδρο και την έξοδο του Oruc Reis στη θάλασσα, αλλά και ενόψει των πιθανών κυρώσεων της Ευρώπης που βλέπει να προκρίνουν -μαζί τώρα- Γαλλία και Γερμανία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στέλνει σήματα για εξομάλυνση του κλίματος στο εξωτερικό της χώρας του.

Δεν πρόκειται για μία αγάπη που ανακάλυψε επομένως τώρα, αλλά ο Τούρκος πρόεδρος υπολογίζει ψυχρά ότι οι αποφασιστικές κινήσεις της Γαλλίας και της Ελλάδας για αναστολή ισχύος της τελωνειακής ένωσης μεταξύ Τουρκίας και Ε.Ε. και το κλίμα που διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή από Βερολίνο και Παρίσι για κυρώσεις σε 20 ημέρες, θα «χτυπήσουν» την πόρτα του.

Και με τους μώλωπες της οικονομικής κρίσης να είναι τόσο έντονοι, κάποιοι στην Τουρκία συνδέουν αυτήν την «πονηρή» τακτική του Ερντογάν απέναντι στην Ευρώπη με μία απτή απελπισία, επιδεικνύοντας πλέον τις αδυναμίες του. Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος παραδέχτηκε στην ομιλία του το Σάββατο ότι σε μία τέτοια χρονική συγκυρία δεν έχει την πολυτέλεια να γυρίσει την πλάτη του ούτε στην Ανατολή ούτε στη Δύση.

Ο Ερντογάν δεν χαρίζει… έδαφος

Γι’ αυτό είχε τη σημασία της και μία άλλη «στροφή» που έκανε ο Τούρκος πρόεδρος να επικοινωνήσει την Παρασκευή μετά από πάρα πολύ καιρό, ίσως και πάνω από χρόνο, με το βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας.

Ανάμεσα στις δύο χώρες σοβεί μία μεγάλη αντιπαράθεση κυρίως πρωτοκαθεδρίας στη Μέση Ανατολή, που στην πράξη εκφράζεται σε διαφωνία για τη Λιβύη, για τη Συρία και ως αποκορύφωμά της είχε τη δολοφονία του δημοσιογράφου Κασόγκι στην Κωνσταντινούπολη, για την οποία η Τουρκία έχει κατηγορήσει ευθέως το διάδοχο του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας πολιτικός που αντιλαμβάνεται ότι πολλοί πλέον στη Δύση και στη Μέση Ανατολή έχουν στραφεί εναντίον της Τουρκίας, ενώ βλέπει την ίδια ώρα την Ελλάδα και την Κύπρο να έχουν δημιουργήσει έναν άξονα με δυνατές συμμαχίες, «άξονα του κακού» όπως συνηθίζει η ίδια η Τουρκία να τον αποκαλεί, επομένως θεωρεί ότι δεν είναι καιρός για να χαρίζει… έδαφος. 

Και ειδικά ένα έδαφος που θεωρεί –κατά κάποιο τρόπο- δικό του, με την έννοια ότι ο ισλαμικός κόσμος και δη ο ισχυρός (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) λογικά θα έπρεπε να ήταν κατά της Δύσης, αλλά τουναντίον έχει στραφεί ακόμη κι αυτός κατά της Τουρκίας.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ίσως λοιπόν να ξέρει τί κάνει τώρα: Μιλά εσωτερικά για επανίδρυση του κράτους δικαίου και αναζωογόνηση της τουρκικής οικονομίας για να του δώσει ώθηση, και εξωτερικά ειρήνη με την Ευρώπη, ειρήνη με τις ΗΠΑ και τέλος τραπέζι διαπραγματεύσεων με τους Έλληνες.

Η Ευρώπη απέναντι στις… πλάνες Ερντογάν

Το θέμα είναι βεβαίως πώς η Ευρώπη και η Ελλάδα θα απαντήσουν σε αυτή την «έντεχνη τακτική αγάπης» Ερντογάν. Ο Μαρκ Πιερίνι, ένας έμπειρος διπλωμάτης της ΕΕ και πρέσβης των Βρυξελλών για χρόνια στην Άγκυρα υποστηρίζει ότι «η Τουρκία είναι ελεύθερη να χαράξει μια εντελώς καινούρια πορεία για την ίδια, αλλά οι ηγέτες της ΕΕ έχουν καθήκον να υπερασπιστούν τις αξίες και τα συμφέροντά τους. Το να κλείνεις τα μάτια ή να υποτιμάς τί κάνει η ηγεσία της Τουρκίας στη χώρα της και στις πολιτικές της έναντι της ΕΕ και του ΝΑΤΟ δημιουργεί στρατηγικό κίνδυνο για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Η επιείκεια δεν είναι πια επιλογή».