Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Με αυτογκόλ από τα αποδυτήρια

Ήταν το χρονικό μιας προαναγγελθείσας ήττας. Όχι όμως- μια και αρχίσαμε με ποδοσφαιρικούς όρους- γιατί η ομάδα δεν απέδωσε η γιατί οι ευρωπαίοι διαιτητές ήταν «πιασμένοι» από τους αντιπάλους αλλά γιατί το σύστημα της ομάδας ήταν ξεπερασμένο, πρόδηλα προβληματικό σε άμυνα και επίθεση και χωρίς μεσαία γραμμή με φαντασία και δημιουργικότητα. Αυτή την φορά η ήττα είναι  τόσο εμφανής ώστε δεν μπορούν να την καμουφλάρουν πίσω από μεγάλα λόγια και κούφιες υποσχέσεις. Δημόσια Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να εμφανίζονται μουδιασμένα ικανοποιημένες, ο φιλικός όμως προς αμφότερες τις κυβερνήσεις τύπος- αλλά και ο αντιπολιτευόμενος στην Ελλάδα - αναγνωρίζει την ήττα αλλά την αποδίδει εν όλω η εν μέρει στην ΕΕ, που απεδείχθη « κατώτερη των περιστάσεων».

Η πραγματικότητα βέβαια στο ευρωπαϊκό πεδίο είναι γνωστή και όσοι επιμελώς την αποκρύβουν από την κοινή γνώμη απλώς καλλιεργούν αυταπάτες που με την σειρά τους εμποδίζουν την ομάδα να αλλάξει σύστημα, δηλαδή να αναπροσαρμόσει την εξωτερική πολιτική της. Η πραγματικότητα είναι ότι ουδείς ηγέτης με ειδικό βάρος στην ΕΕ - ούτε ο λαλίστατος Μακρόν- επιθυμεί την ρήξη με ένα δύσκολο πλην πολύτιμο γεωστρατηγικά και οικονομικά γείτονα όπως η Τουρκία. Γερμανία, Ισπανία και Ιταλία δεν επιθυμούν κυρώσεις, εάν δε προστεθεί και η Μάλτα εξαερώνεσαι και ο μύθος του ενιαίου και υποστηρικτικού Νότου της Ευρώπης. Και ενώ όλα αυτά ήσαν γνωστά, επί μήνες Ελλάδα και Κύπρος ξόδεψαν το διπλωματικό τους κεφάλαιο για να πετύχουν πειθαρχικά μέτρα - κυρώσεις- κατά της Τουρκίας. Ο δε κ. Μητσοτάκης ανέβασε και άλλο τον πήχυ ζητώντας επί πλέον και  εμπάργκο όπλων. Ας δούμε προσεκτικά τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε σχέση με τις επιδιώξεις Ελλάδας και Κύπρου.

Το Συμβούλιο καλείται να προσθέσει ονόματα στον πίνακα για περιοριστικά μέτρα (κυρώσεις) που υιοθετήθηκε το 2019. Τα μέτρα αυτά αφορούσαν τις γεωτρήσεις και συναφείς ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ, αν και στον τίτλο αναφέρεται η Ανατολική Μεσόγειος. Για την ελληνική ΑΟΖ δεν υπάρχει ρητή αναφορά γιατί προφανώς δεν υπάρχει συμφωνία επ' αυτής στην ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση, τέτοια μέτρα, που θα είναι σε βάρος προσώπων και οντοτήτων που σχετίζονται με τον ερευνητικό και γεωτρητικό στόλο της Τουρκίας, συνεπάγονται μια χρονοβόρα και αυστηρά τεχνοκρατική διαδικασία. Η αρμόδια ειδική επιτροπή του Συμβουλίου που διερεύνησε τις τουρκικές ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ κατέληξε σε κυρώσεις κατά τεσσάρων (4) χαμηλόβαθμων στελεχών της τουρκικής εταιρείας TPAO. Εύλογη είναι η απορία: με αυτές τις κυρώσεις - έστω διευρυμένες- πιστεύει κανείς ότι θα αναχαιτιστεί η τουρκική επιθετικότητα η - το και βασικότερο- διευκολύνεται η επίλυση των διαφορών μας με την Τουρκία;

Ενώ οι κυρώσεις αναφέρονται με αυτόν τον αόριστο και μινιμαλιστικό τρόπο, στο άμεσο και με πρακτικές συνέπειες ζήτημα των ερευνών και των διερευνητικών συνομιλιών το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι σαφέστατο. « Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημείωσε την απόσυρση του Oruc Reiς από την Τουρκία και επιμένει σε διαρκούσα αποκλιμάκωση έτσι ώστε να επιτρέψει την γρήγορη επανάληψη και ομαλή συνέχιση των άμεσων διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας». Σε μη διπλωματική γλώσσα το Συμβούλιο λέει: τώρα αμέσως, καθίστε κάτω να τα βρείτε. Καταλαβαίνουμε τώρα πόσο πίσω μας έχει οδηγήσει η εγκατάλειψη από Καραμανλή και Μολυβιάτη της ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων το 2004. Τότε η κυβέρνηση Σημίτη είχε σε μεγάλο βαθμό φτάσει σε προκαταρτική συμφωνία στα περισσότερα ζητήματα που αφορούσαν στο Αιγαίο. Τα λίγα εναπομείναντα θα παραπέμπονταν στην Χάγη . Τώρα αρχίζουμε πάλι από τις διερευνητικές και η υποχρεωτική διαιτησία στην Χάγη έχει χαθεί από το βάθος του τούνελ

Η «θετική ατζέντα» προς την Τουρκία παραμένει στο τραπέζι και μάλιστα αναβαθμισμένη. Συνδέεται στο κείμενο με τα « στρατηγικά συμφέροντα της ΕΕ» και επισημαίνεται η ανάγκη διατήρησης διαύλων επικοινωνίας με την Τουρκία και η ανάγκη συνεργασίας για την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος που « καίει» την Ευρώπη. Αναγνωρίζει ρητορικά η ΕΕ ότι η Τουρκία δρα με τουλάχιστον προβληματικό τρόπο αλλά ταυτοχρόνως αρνείται να υιοθετήσει την σκληρή πολιτική κυρώσεων και απομόνωσης που επιδίωκε η ελληνική και κυπριακή πλευρά . Δεν υπάρχει αναφορά στο ρόλο της Τουρκίας στη Λιβύη ή το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Λέξη βέβαια για το εμπάργκο όπλων. Επιπροσθέτως το Συμβούλιο κάνει ένα θεωρητικού χαρακτήρα « δώρο» στον Ερντογάν επαναλαμβάνοντας τα περί προώθησης Πολυμερούς Μεσογειακής Διάσκεψης. Όπως και αν το δούμε το καρότο είναι πολύ μεγαλύτερο από το μαστίγιο.

Στο Κυπριακό επιβεβαιώνεται το διαρκές Βατερλώ της ασκούμενης από την ελληνοκυπριακή ηγεσία πολιτικής. Είναι φανερό ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν ξεχάσει ποια πλευρά τορπίλισε το Σχέδιο Ανάν και την Συμφωνία στο Κραν Μοντανά. Ούτε ποιος αντικατέστησε τον δρόμο των διαπραγματεύσεων για λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με την πολιτική την εξορύξεων και των ΑΟΖ. Έτσι μετά την τελετουργική αποδοκιμασία της Τουρκίας για τις ενέργειες στο Βαρώσι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προτείνει « την γρήγορη επανέναρξη των συνομιλιών υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών». Με την υπογραφή του Προέδρου Αναστασιάδη που επί τρία χρόνια και με συνομιλητή τον Ακιντζί αρνήθηκε να προωθήσει ακριβώς αυτή την διαδικασία.

Αναγνωρίζοντας την αδυναμία της να έχει μια συνεκτική πολιτική απέναντι στην Τουρκία και αναγνωρίζοντας εμμέσως ότι ούτε τον Μάρτιο του 2021 θα μπορέσει , η ΕΕ προσφεύγει στις ΗΠΑ, αποφασίζοντας να « συντονιστεί» μαζί τους για matters relating to Turkey όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα. Είμαι βέβαιος ότι αυτή η γενική αναφορά θα αποτελέσει την νέα χειρολαβή από την οποία θα πιαστούν όσοι θέλουν να αποφύγουν τον μόνο ρεαλιστικό  οδικό χάρτη : αποκλιμάκωση, διερευνητικές, συμφωνία όπου είναι δυνατόν, για τα άλλα Χάγη. Οι ΗΠΑ συζητούν για κυρώσεις αλλά με αφορμή τους S 400. Ας ξεχάσουμε ότι η Κύπρος είχε προμηθευτεί S 300 που τελικά αποθηκεύτηκαν στην Κρήτη. Ας ξεχάσουμε ότι ο Ερντογάν προβάλλει την αγορά ως απόδειξη πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής. Ας ξεχάσουμε ότι αυτοί που απελπισμένα τώρα προσδοκούν ισχυρή αντίδραση από τις ΗΠΑ είναι αυτοί που κατήγγειλαν τις σχέσεις Τραμπ Ερντογάν. Ας πούμε ότι ελπίζουν ότι ο Μπάιντεν θα μας υποστηρίξει. Επειδή όμως η εξωτερική πολιτική όλων και ιδιαίτερα μιας υπερδύναμης βασίζεται κυρίως στα συμφέροντα της ας προσέξουν την διαρροή στελεχών που κινούνται κοντά στον Μπάιντεν και εκτιμούν «ότι δεν πρέπει να χαθεί η Τουρκία, διότι σε διαφορετική περίπτωση θα κινηθεί ακόμα περισσότερο προς την πλευρά της Ρωσίας και της Κίνας».

Το αποτέλεσμα και αυτού του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου οδηγεί σε ένα συμπέρασμα στο οποίο θα έπρεπε να έχουν καταλήξει εδώ και καιρό το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων του δημοκρατικού τόξου: απαιτείται άμεση αναπροσαρμογή της εξωτερικής πολιτικής σε ότι αφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Με συμφωνία όλων.