Φύλαξη Δημόσιων Πανεπιστημίων: Ενας δύσκολος γρίφος προς επίλυση

Είναι πράγματι απορίας άξιο, πώς φτάσαμε μέχρις αυτού του σημείου, να συζητάμε για τα αυτονόητα. Νοιώθω τον εγκλωβισμό μας σε μια άτυπη ομηρία ιδεολογικού υποβάθρου που εξελίχθηκε σε ιδεοληπτική εσωστρέφεια. Σαράντα χρόνια «φούρναρης» των δημόσιων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, δηλαδή σχεδόν μισό αιώνα, και ακόμα δεν έχουμε καταλήξει στην αναγκαιότητα προάσπισης της δημόσιας περιουσίας και της ασφάλειας των πολιτών εντός των δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Και το ερώτημα παραμένει. Γιατί να έχουμε φύλαξη, στα αεροδρόμια, στον ναό της Δημοκρατίας, στους διάφορους αρχαιολογικούς χώρους, στα Υπουργεία κ.ά. και να μην έχουμε στους ναούς του ακαδημαϊσμού; Ενώ γνωρίζουμε πως παντού όλα παρακολουθούνται με σύγχρονα ηλεκτρονικά & ψηφιακά συστήματα, ακόμα συζητάμε περί ελεύθερης διακίνησης ιδεών κ.ο.κ. Λες και η ελευθερία του λόγου δεν υφίσταται απανταχού των θεσμών και των κοινωνικών δομών των κρατών με ελεύθερες και δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις. Εξάλλου, όλοι πλέον γνωρίζουμε πως υπάρχουν πλείστες όσες πρακτικές που μπορούν, αν θέλουν, να σου κλείσουν το στόμα. Με εξαιρέσεις, δεν λέω, και εδώ φαίνεται η κοινωνική εγρήγορση του αθλήματος που λέγεται εφαρμογή της Δημοκρατίας.

Περί φύλαξης, λοιπόν, των ΑΕΙ. Δυστυχώς, η μνήμη πολλών ακαδημαϊκών δασκάλων, καθόλα άξιων για τους τίτλους και τις περγαμηνές που διαθέτουν, πολλές φορές γίνεται επιλεκτική. Και είναι επιλεκτική γιατί, κατά τη φτωχή μου άποψη, οι απόψεις τους πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα στηρίζονται κυρίως σε προσωπικές εκτιμήσεις χωρίς προηγούμενες εμπειρίες, ή στην καλύτερη περίπτωση στηρίζονται σε εμπειρίες παρελθόντων ετών, όπου το κοινωνικό status ήταν τελείως διαφορετικό από αυτό που βιώνουμε εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Ενδεχομένως, να διστάζουν να παραδεχθούν πως ως δάσκαλοι αποτύχαμε στη δημιουργία του ακαδημαϊκού εκείνου περιβάλλοντος που αρμόζει εντός των ιδρυμάτων μας, όπου οι κανόνες της δημοκρατίας και της επιστημονικής σκέψης αποτελούν τον κυρίαρχο κανόνα λειτουργίας.

Διαβάζοντας, με ιδιαίτερη προσοχή, πρόσφατα ψηφίσματα (π.χ. Συγκλήτων και συλλόγων διδακτικού προσωπικού), επί του όλου ζητήματος, και ενόψει των εξαγγελιών της κυβέρνησης για τη δημιουργία ειδικού σώματος προστασίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, γίνεται φανερή η διαχρονική επαναληψιμότητα των επιχειρημάτων χωρίς στοιχειώδη προσαρμογή τους στο status των καιρών. Αρχίζοντας από τις πλέον στερεότυπες διατυπώσεις περί «...αποφυγής δημιουργίας εντάσεων στην ακαδημαϊκή κοινότητα...», «...ελεύθερης διακίνησης ιδεών...», «...συνταγματικά κατοχυρωμένου αυτοδιοίκητου των ΑΕΙ...», όπως επίσης ότι το «...το ισχύον νομικό πλαίσιο είναι επαρκές για την αντιμετώπιση φαινομένων ανομίας και παραβατικότητας...», αλλά και το «...σε όλα τα περιστατικά βίας και ανομίας εντός των ιδρυμάτων η αιτία του κακού είναι η υποχρηματοδότηση των ιδρυμάτων...», επιβεβαιώνεται κατά κάποιο τρόπο πως δεν έχουμε αντιληφθεί την αναγκαιότητα προσαρμογής της στοιχειώδους ρητορικής μας στις απαιτήσεις των καιρών. Δηλαδή, τόσα χρόνια εμπειρίας και ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να συμφωνήσουμε σε κάποια πρακτική αντιμετώπισης των φαινομένων παραβατικότητας εντός των ιδρυμάτων. Ενώ η κοινωνία περιμένει, διακαώς, μια συγκεκριμένη θέση με συγκεκριμένες προτάσεις.

Οι καιροί αλλάζουν· τα πρόσωπα των διοικήσεων αλλάζουν· τα ιδρύματα μένουν ίδια; Όχι, και αυτά αλλάζουν, αφού πράγματι η υποχρηματοδότηση έχει περιορίσει σημαντικά την συντήρηση των υποδομών, αλλά και την προσαρμογή τους στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες. Οι απαιτήσεις των καιρών έχουν αυξήσει τις ανελαστικές δαπάνες των ιδρυμάτων (καθαριότητα, φύλαξη, συντήρηση υποδομών, κ.ά.). Δυστυχώς, η πολιτεία δεν αντιλαμβάνεται πως όταν από τις τακτικές πιστώσεις των ιδρυμάτων το 40%, διανέμεται στις κατηγορίες της καθαριότητας και φύλαξης, τότε τα ιδρύματα νομοτελειακά θα υπολείπονται των δυνατοτήτων τους στις κούρσες των διεθνών αξιολογήσεων.

Από την άλλη μεριά, οι ανάγκες φύλαξης των υποδομών και των λειτουργιών των ιδρυμάτων είναι χωρικά ανομοιόμορφα κατανεμημένες. Για παράδειγμα, άλλες είναι οι ανάγκες του ΕΚΠΑ, άλλες του ΑΠΘ, άλλες του ΠΘ και άλλες του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου κ.ο.κ. Είναι προφανές, πως επειδή ακριβώς η ιστορία των ιδρυμάτων της χώρας διαφέρει, διαφέρει και το εμπειρικό φορτίο της κάθε διοίκησης ξεχωριστά. Ωστόσο, με την ίδια βαρύτητα αντιμετωπίζονται τα ψηφίσματα. Με την ίδια βαρύτητα αντιμετωπίζεται επίσης η άποψη των αιρετών διοικητικών οργάνων των ιδρυμάτων, που για καλή τους τύχη δεν έζησαν τις ασφυκτικές πιέσεις των μπαχαλάκηδων κατά τη διάρκεια λειτουργίας των συλλογικών οργάνων τους. Θυμάμαι, με πικρία, όταν είχαν προσπαθήσει να βάλουν φωτιά στον 7^ο όροφο του κτηρίου διοίκησης στο ΑΠΘ. Για να μη αναφερθώ στο μπούλινγκ που δέχονται διοικητικά πρόσωπα από εντεταλμένους μπαχαλάκηδων (βλ. Πάντειο Πανεπιστήμιο), όταν οι διοικήσεις προσπαθούν να διατηρήσουν το ακαδημαϊκό ύφος και ήθος των ιδρυμάτων.

Αρκετά ψηφίσματα αναφέρονται στην ανάγκη περισσότερων φυλάκων, καλύτερων συστημάτων φωτισμού, περίφραξης, ελεγχόμενης εισόδου σε χώρους με ευαίσθητες υποδομές ή χώρους διοίκησης, χωρίς βεβαίως - βεβαίως να προσδιορίζεται πώς και με ποιόν τρόπο. Υπάρχει και η γνωστή ασάφεια του τύπου «...να, εγώ που πήγα στο εξωτερικό και σπούδασα στο ΤΑΔΕ κράτος, δεν υπήρχε αστυνομία...» για να ακολουθήσει μια άλλη άποψη που λέει ακριβώς το αντίθετο. Μα είναι δυνατόν ακαδημαϊκοί δάσκαλοι να ανταγωνίζονται στο ποιο από τα ιδρύματα που επισκέφτηκαν είχε ή δεν είχε ασφάλεια φύλαξης; Η πλειοψηφία των μελών ΔΕΠ σήμερα έχει ζήσει σε ιδρύματα του εξωτερικού και οι εμπειρίες τους ποικίλλουν. Αλλά όλοι  είχαν επίγνωση της ασφάλειας που τους προσέφεραν τα ιδρύματα αυτά. Φαίνεται, όμως, πως δεν γίνεται αντιληπτό ότι το πρόβλημά μας δεν είναι να μιμηθούμε τις λύσεις του εξωτερικού, καθόσον τα φαινόμενα που βιώνουμε στα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας δεν έχουν προηγούμενο σε άλλες χώρες του εξωτερικού.

Στο όλο αυτό σκηνικό που βρίσκεται το φοιτητικό κίνημα; Κατά καιρούς, οφείλω να δηλώσω, ότι αρκετοί φοιτητικοί σύλλογοι καταδίκασαν με σαφήνεια την παραβατικότητα και την ανομία εντός των ιδρυμάτων. Προστάτεψαν τις εγκαταστάσεις των ιδρυμάτων με συνέπεια και ευθύνη. Ως πολιτικοί φορείς με συνείδηση που διαμορφώνεται μέσα από τα συλλογικά τους όργανα συμμετέχουν στις συλλογικές αποφάσεις των διοικητικών οργάνων. Τούτο το βήμα οφείλει η πολιτεία να το διασφαλίσει με κάθε θυσία. Η νέα γενιά οφείλει να αποκτήσει ανακλαστικά πολιτικά, οφείλει να αναπτύσσει πρωτοβουλίες για το μέλλον της, με σεβασμό στη δημοκρατία και στο σύνταγμα της χώρας. Ο ενεργός φοιτητής/τρια είναι ο σημαντικότερος κρίκος – κόμβος ενός κοινωνικού δικτύου που μέσα από αυτόν διαμορφώνονται οι μελλοντικές δομές και λειτουργίας των σύγχρονων κοινωνιών. Θέλω να πιστεύω πως οι φοιτητές που κινούνται εντός των ορίων του δημοκρατικού τόξου δεν έχουν να φοβηθούν τίποτε από μια ομάδα φυλάκων ειδικά εκπαιδευμένων για την προάσπιση της δημόσιας περιουσίας. Κάποιοι θα ισχυριστούν πως οι νεολαίες αυτές είναι αποστειρωμένες χωρίς μέλλον. Θα έλεγα το αντίθετο. Πάντα είχαν απόψεις που σε βάζουν σε σκέψεις για να μη πω πως σε φέρνουν κοντά στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Συζητώντας το όλο θέμα με έναν αγαπητό φίλο ακολούθησε η στιχομυθία:

- Πάντως φίλε μου, όποτε συναντώ στο διάβα μου αστυνομικούς κάτι παθαίνω. Με πιάνει ένας θυμός. Έρχονται μνήμες στη σκέψη μου που με προκαλούν. - Ναι. Μπορεί να έχεις δίκιο, αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε και χωρίς αυτούς. - Συμφωνώ. Είναι το αναγκαίο κακό ιδιαίτερα τώρα με την πανδημία. Σε κάθε περίπτωση μια δημοκρατία δεν πρέπει να φοβάται την αξιοποίηση των δυνάμεών της στην εφαρμογή των νόμων και του συντάγματος. Οι θεσμοί πρέπει να λειτουργούν απρόσκοπτα για την ευημερία των πολιτών.

Οι εποχές άλλαξαν. Οι καιροί για τη χώρα μας βρίσκονται σε κομβικό σημείο. Και εδώ δεν αναφέρομαι μόνο στα ζητήματα της κοινωνικής συνοχής και της εθνικής οικονομίας, αλλά και σε εκείνα της εξωτερικής πολιτικής που αφορούν την εθνική κυριαρχία και ανεξαρτησία. Πρέπει να σκεφτούμε και να δράσουμε άμεσα για το μέλλον της χώρας με συναινετικούς συμβιβασμούς.. Να δούμε τα πράγματα με θετικό πρόσημο και να αναπτύξουμε ένα πλαίσιο συνεννόησης για την προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος. Πρέπει να βρεθεί το αναγκαίο modus vivendi, γιατί η χώρα δεν αντέχει άλλες περιπέτειες. Οι γόρδιοι δεσμοί δεν λύνονται πλέον με σπαθιά αλλά με έξυπνες πρακτικές και εργαλεία».