Διερευνητικές Ελλάδας - Τουρκίας: Εμπειρία αντιμετώπισης των μεγάλων προκλήσεων

Ελπίζαμε ότι με την εμπειρία αντιμετώπισης των μεγάλων προκλήσεων του 2020 οι τοποθετήσεις για τις διερευνητικές δεν μπορούσαν παρά να είναι ανάλογες της σημασίας τους. Όμως η ιδιοσυγκρασία μας και η έντονη επιθυμία να αναλύουμε τα γεγονότα τη στιγμή που εξελίσσονται δημιούργησαν εντονότατη πολιτική και διπλωματική συζήτηση. Όπως πάντοτε η ανάγνωση των αναλύσεων παρέχει τη δυνατότητα πολλαπλών προσεγγίσεων. Η πέννα και το μικρόφωνο σε συνδυασμό με τη γοητεία της μικρής οθόνης παρέσυραν αρκετούς σε εκτιμήσεις που ξεφεύγουν από τη σημασία των διερευνητικών. Η περισπούδαστη παρουσίαση της αλλαγής του χώρου εργασιών, η συμμετοχή του συμβούλου του τούρκου Προέδρου στις εναρκτήριες συνομιλίες και η καχυποψία των «γκουρού των διεθνών σχέσεων» δεν άφησαν χώρο για την απλή πραγματικότητα.

Η Τουρκία επέλεξε ως χώρο εργασιών το παλάτι Ντολμά Μπαχτσέ επειδή

1. Αποδίδει διπλωματική σημασία στο γεγονός.
2. Αναβαθμίζει το επίπεδο ασφαλείας, αποφεύγοντας τον χώρο ενός ξενοδοχείου που συγκεντρώνει πολύ κόσμο.

Η ρεαλιστική διπλωματική αντίληψη εξυπηρετεί την ουσία των εργασιών και όχι την ανάγκη «τρανταχτών ειδήσεων». Στις διερευνητικές συμμετέχουν έμπειροι επαγγελματίες διπλωμάτες και φυσικά δεν υπάρχουν διαρροές, παρά το έντονο και φιλότιμο ρεπορτάζ των διαπιστευμένων δημοσιογράφων.

Υλικό για σύνθετες και πολυμήχανες αναλύσεις προσφέρουν πάντοτε απόψεις που αναπτύσσονται από πολιτικούς, ακαδημαϊκούς και κάθε είδους αναλυτές. Πολλοί από αυτούς, απόφοιτοι αμερικάνικων πανεπιστημίων έχουν διδαχθεί, ορισμένοι τυχεροί από τον ίδιο τον Roger Fisher, πατέρα της win-win διαπραγμάτευσης, τη θεωρία και την τεχνική της. Κανείς δεν ισχυρίσθηκε ότι είναι πανάκεια των διαπραγματεύσεων, αλλά θεωρείται ως ένας ακόμη τρόπος που διευκολύνει τη συμφωνία.

Προσερχόμαστε στην τράπεζα των διερευνητικών με στόχο την κατανόηση των θέσεων της άλλης πλευράς και την ταυτόχρονη αξιοποίηση της δικής μας επιδίωξης. Εάν ο συνομιλητής είναι θρασύς, καλύτερα εξοπλισμένος ή νοιώθει ισχυρότατος επειδή διαθέτει μεγάλη δύναμη πυρός προβλέπονται συγκεκριμένες κινήσεις για την διατήρηση των κανόνων του διαπραγματευτικού παιγνίου, που αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση αμοιβαίων συμφερόντων και όχι στην προώθηση θέσεων που προάγουν πόλωση και ρεβενσισμό. Τα μέρη γνωρίζουν πολύ καλά την ισχύ τους (συνδυασμό διπλωματίας και άμυνας), τις συμμαχίες, τους εταίρους που σέβονται το διεθνές δίκαιο, τις αναπτυξιακές επιδιώξεις, αλλά πρωτίστως όλα τα κράτη που συνειδητά υποστηρίζουν τις δυτικές γεωστρατηγικές επιδιώξεις. Πολλοί οι δρώντες, όλοι δραστηριοποιούμενοι για επίτευξη συμφωνιών που μας συμφέρουν και όχι για να τιμωρηθεί κάποια πλευρά.

Όταν όμως η μια πλευρά επιλέγει την ακραία και μετωπική αντιπαράθεση ο πιεζόμενος συνομιλητής μπορεί να κάνει ένα βήμα στο πλάι, όχι πίσω, και με μία επιδέξια κίνηση , επειδή έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, να οδηγήσει τον επιτιθέμενο ξανά στις συνομιλίες χωρίς να προκληθεί οποιαδήποτε καταστροφή. Αυτός ο διαπραγματευτικός ελιγμός περιέχει τη φιλοσοφία των πολεμικών τεχνών (γνωστός ως διαπραγματευτικό ζίου-ζίτσου).

Οι διερευνητικές θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και ως ο δημιουργικός πρόλογος της Ευρωπαϊκής πολιτικής για αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας. Η ακραία Τουρκική συμπεριφορά έναντι της Ελλάδος και άλλων κρατών της ΕΕ επιτρέπει… ένα βήμα στο πλάι, απεγκλωβισμό από τη διμερή αντιπαράθεση και ανάδειξη του ευρωπαϊκού προβλήματος που δημιουργεί η Τουρκία κυρίως με τις παραβιάσεις σε βάρος της Κύπρου.

Εάν το Μάρτιο προκύψουν κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας αυτές θα έχουν αποφασισθεί μετά από συντονισμένες διπλωματικές κινήσεις Ελλάδας, Κύπρου, Γαλλίας, Αυστρίας αλλά και των υπολοίπων εταίρων, έστω και αν εκφράστηκαν διαφορετικά, διότι από την όλη συζήτηση αναδείχθηκε η αξία του θεσμικού, πολιτικού και νομικού πλαισίου της ΕΕ.

Η παρουσίαση πολλών και διαφορετικών αναλύσεων δημιουργεί ευκαιρίες κυρίως όταν καλύπτει όλες τις πτυχές ενός θέματος. Αντιπαραγωγική καθίσταται η συζήτηση που δεν σέβεται το δικαίωμα του άλλου να

• εκφράζεται ελεύθερα,
• θέτει στη δημόσια αξιολόγηση τις απόψεις του χωρίς να "σφραγίζεται" με κάθε είδους ταμπέλες, κυρίως σε συζητήσεις που σχετίζονται με την Εξωτερική Πολιτική.

Συμμετέχουμε στις διεθνείς εξελίξεις με την αξιοπιστία χώρας που εξυπηρετεί δημιουργικά τα εθνικά της συμφέροντα εντάσσοντας τις προσδοκίες της στην Ατλαντική και Ευρωπαϊκή στρατηγική. Ταυτοχρόνως προωθούμε περιφερειακά σχήματα απαευθύνοντας ανοιχτή πρόσκληση συμμετοχής προς όλους που ενδιαφέρονται για την καλή γειτονία και τη θεσμική συνεργασία. Η διεθνής υποδοχή της απόφασης Ελλάδος-Τουρκίας να συνεχίσουν τις διερευνητικές ήταν πολύ θετική. Προφανώς οι δύο πλευρές θα αξιοποιήσουν πολιτικά και διπλωματικά το πλεονέκτημα που δημιούργησαν με αυτή την απόφασή τους. Η δραστηριοποίση της Τουρκίας για να βελτιώσει τη διεθνή της θέση αποτελεί μία θετική προσπάθεια που διευκολύνει τις επιδιώξεις μας. Όμως το θέμα των S-400 και η εξέλιξή του θα καθορίσει κυρίως τη σχέση της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, αλλά και με την ΕΕ. Φαίνεται ότι η Άγκυρα επιλέγει συνειδητά το δύσκολο συμμαχικό δρόμο που θα την οδηγήσει στην Ευρωπαϊκή της υποχρέωση για αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η σχέση Τουρκίας- ΕΕ όπως προκύπτει και από το κείμενο του Συμβουλίου Κορυφής του Δεκεμβρίου 2020, καθορίζεται διαχρονικά από τις εξελίξεις στο Κυπριακό, ιδιαίτερα μετά την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ.

Η Εξωτερική Πολιτική δεν είναι στατική. Ότι επιτυγχάνεται δεν παγιοποιείται, αλλά ούτε και εξασφαλίζει μόνιμες αποκλειστικότητες στη διαμόρφωση των διεθνών σχέσεων. Κανείς δεν εγγυάται αιώνια διατήρηση των συνεργασιών ή των αντιθέσεων.

Οι διεθνείς σχέσεις είναι έρωτας και απαιτεί θυσίες για να παραμένει ζωντανός.