Hangover της ευρωπαϊκής πολιτικής;

Ο εορτασμός των 200 ετών από την ημέρα της Επανάστασης του 1821 έθεσε ψηλά τον πήχη των απαιτήσεων του Ελληνικού Έθνους. Σε μία καλή και συμβολική συγκυρία, αμέσως μετά τους εορτασμούς της επετείου, ο Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης συμμετείχε στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ. Η Ημερήσια Διάταξη των εργασιών συμπεριελάμβανε σημαντικά θέματα που αφορούν στο σύνολο των προβλημάτων των λαών της ΕΕ, αλλά και στην Εξωτερική της Πολιτική. Δυστυχώς οι Υπουργοί Εξωτερικών στη Σύνοδο της Δευτέρας, 22 Μαρτίου 2021, επέλεξαν να κρατήσουν ανοιχτό το θέμα της τουρκικής συμπεριφοράς και να το φέρουν στη Σύνοδο Κορυφής, προκειμένου με πρόσθετο πολιτικό βάρος να συνταχθεί η δημόσια δήλωση των ηγετών της ΕΕ που θα δημοσιοποιεί τις πολιτικές κατευθύνσεις σε σημαντικά θέματα που αγγίζουν θεμελιώδεις αρχές της ύπαρξης μας. Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, τα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών, η ελευθεροτυπία, η ελεύθερη έκφραση ιδεών ευτυχώς συνεχίζουν να αποτελούν προτεραιότητα της ΕΕ.

Συμμετέχοντας στη σύνοδο των ευρωπαίων ηγετών η Ελλάδα και η Κύπρος προβάλλουν έντονα τις απαιτήσεις τους χωρίς να παραβιάζουν αρχές και προσδοκίες του ευρωπαϊκού οράματος. Αντιθέτως χώρες που πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της ΕΕ «θάβοντας το τσεκούρι του πολέμου, όταν το απαίτησε η ιστορία» εμφανίζονται να καταχρώνται την απόλαυση της "πίπας της ειρήνης" και περιπίπτουν σε πολιτικό hangover.

Οι Σύνοδοι Κορυφής εργάζονται, στην εξελικτική πορεία της Ευρώπης, με ομοψυχία. Όποτε ομονοούν μεγαλουργούν χωρίς να παραβλέπουν τα ξεχωριστά συμφέροντα και ενδιαφέροντα των κρατών-μελών. Η γεωστρατηγική ανάλυση της ΕΕ προφανώς συμπεριλαμβάνει στις παραμέτρους της την Τουρκία. Όταν όμως η συμπεριφορά της Άγκυρας προκαλεί θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος τότε οι θεσμικές και πολιτικές υποχρεώσεις επιβάλλουν να λειτουργήσουμε με προσήλωση στην ευρωπαϊκή μας στρατηγική. Η Κυπριακή Δημοκρατία στωικά, ιώβεια, ανέχθηκε την αμφισβήτηση της κυριαρχίας της από διαδοχικές κυβερνήσεις στην Άγκυρα. Η ΕΕ αβασάνιστα αποδέχθηκε παραβίαση κειμένων ευρωπαϊκής και διεθνούς διάστασης τα οποία η Τουρκία πανηγυρικά είχε υπογράψει. Δεν είναι μόνο τα πρωτόκολλα που αφορούν στη σχέση με την Κυπριακή Δημοκρατία μετά την ένταξή της στην ΕΕ, ούτε η απόσυρση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τις γυναίκες, μήτε η αθέτηση σεβασμού της πολιτιστικής κληρονομιάς στο πλαίσιο της UNESCO, που αφορά την Αγία Σοφία και η παραβίαση του διεθνούς δικαίου για τις θαλάσσιες ζώνες, που έχει ενσωματωθεί στο Ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο. Η Άγκυρα προκαλεί την ΕΕ τονίζοντας ότι δεν αναγνωρίζει κράτος μέλος της Ένωσης. Η επικίνδυνη αυτή ακροβασία της Τουρκίας μπορεί να προσομοιάζει με την «παράσταση του γελωτοποιού του θρόνου» στην πραγματικότητα όμως αποτελεί σχοινοβασία χωρίς δίχτυ ασφαλείας για την Ευρώπη. Η πρόκληση αυτή δεν μπορεί να γίνεται ανεκτή από την ΕΕ κυρίως όμως από τον ΟΗΕ, του οποίου ο Γενικός Γραμματέας τον ερχόμενο μήνα συγκαλεί άτυπη πενταμερή διάσκεψη για το Κυπριακό στη Γενεύη.

Ένα άλλο σημαντικό πολιτικό ολίσθημα των κρατών μελών της ΕΕ ακούει στο όνομα «άρση των ευρωπαϊκών θεωρήσεων για τούρκους πολίτες στην περιοχή Σένγκεν». Στη συνάντηση της Καγκελαρίου Μέρκελ με τον τούρκο ηγέτη, μόλις ξέσπασε η κρίση του προσφυγικού, εισακούσθηκαν τα τουρκικά αιτήματα για οικονομική υποστήριξη, που θα συμπλήρωνε αυτή που παρέχει ο ΟΗΕ και τα αραβικά κράτη για τη στήριξη των προσφύγων από τη Συρία. Στην ίδια συνάντηση Γερμανίας-Τουρκίας, χωρίς εξουσιοδότηση από τα κράτη μέλη Σένγκεν, το Βερολίνο υποσχέθηκε επίλυση του θέματος των θεωρήσεων υπέρ των τούρκων υπηκόων. Μονομερή πολιτικά βήματα σε τόσο σοβαρά θέματα, όταν αυτά αφορούν ελεύθερη διακίνηση πολιτών από κράτη τα οποία είναι εκτεθειμένα σε θέματα διεθνούς τρομοκρατίας, μόνο προβλήματα και εντάσεις μπορούν να προκαλέσουν.

Παρ΄ όλη την προηγούμενη αρνητική εμπειρία ορισμένα μέλη της ΕΕ συνεχίζουν να προσποιούνται στις επαφές τους με την Τουρκία ότι θα μπορούσε να βρεθεί λύση στην τουρκική απαίτηση για άρση των θεωρήσεων εισόδου στο χώρο Σένγκεν. Ατυχώς διατηρούν μία πολιτικά αδιέξοδη και ατυχή συζήτηση με μία κυβέρνηση που διασυνδέεται με τη διεθνή τρομοκρατία, παρανομεί ασύστολα και αμφισβητεί την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εάν οι χώρες που ταυτίζονται με τη γερμανική αγωνία επιθυμούν να απελευθερώσουν το σύστημα θεωρήσεων με την Τουρκία μπορούν ευκολότερα να προχωρήσουν στην διευκόλυνση παροχής εθνικών θεωρήσεων που δεν επηρεάζουν και δεν επηρεάζονται από το απαιτητικό και ασφαλές σύστημα Σένγκεν .

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και ο έλληνας Πρωθυπουργός προσήλθαν στη Σύνοδο Κορυφής με το βάρος των συμβολισμών της επετείου των 200 ετών. Επειδή όμως η πολιτική δεν κτίζεται μόνο στο συναίσθημα, αλλά και στα πολιτικά πλεονεκτήματα που έχει δημιουργήσει κάθε πλευρά, προφανώς οι δύο ηγέτες αξιοποιούν συνεννοήσεις, συμμαχίες και το νομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής συμμετοχής.

Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ αποτέλεσε την επανάσταση στην εξέλιξη του Κυπριακού. Αν η ΕΕ συνεχίζει να θεωρεί ότι η Τουρκία μπορεί να επιβάλει αναστολή εφαρμογής του κεκτημένου σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και αν μέρος των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων συνεχίζει να αδιαφορεί για την αμφισβήτηση της κυριαρχίας εταίρου από τρίτη χώρα, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε σοβαρό πολιτικό πρόβλημα που αφορά στην ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οράματος.

Ελπίζουμε ότι δεν θα φθάσουμε σε αδιέξοδο για το μέλλον της ΕΕ. Η άτολμη πολιτική, αν συνεχίσει να αποτελεί επιλογή ορισμένων σημαντικών πρωτευουσών και της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, τότε τα υπόλοιπα κ-μ θα αναγκασθούν να "παγώσουν" τον πολιτικό χρόνο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αξιοποιώντας ακόμη και τα πιο ακραία μέσα που παρέχονται από το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό θα μεταρρυθμισθεί και θα ανανεωθεί η συνολική πολιτική της Ευρώπης καθώς επίσης και η διεθνής ουσιαστική παρουσία της.