Κομφορμιστική συνείδηση

Κανένας άνθρωπος δεν έχει επιλέξει την εποχή στην οποία θα ζήσει. Κι όμως η εποχή στην οποία θα ζήσει «σφραγίζει» ολόκληρη την οντότητα του. Ας πούμε για παράδειγμα τη δική μας. Της παγκοσμιοποίησης, της τεχνολογικής έκρηξης και του ψηφιακού μετασχηματισμού σχεδόν όλων των οικονομικών δράσεων. Ο σύγχρονος άνθρωπος για να υπάρξει ως ένα εξάρτημα του κοινωνικού μηχανισμού πρέπει να είναι «ομογενοποιημένος», δηλαδή ταυτόσημος με τους άλλους. Κάτι που αντιτίθεται στον νόμο της φύσης που μας διδάσκει ότι το φυσιολογικό είναι η πολυμορφία. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τα βιολογικά είδη. Αφορά και τις ανθρώπινες κοινωνίες όπως και όλες τις εκφράσεις αυτών. Θρησκεία, πολιτισμός και πολιτική.

Ο σύγχρονος άνθρωπος συμμορφώνεται στους κανόνες και δρα στα πλαίσια της ομογενοποίησης. Κάτι που σημαίνει ότι όλες οι ενέργειες του πραγματοποιούνται με γνώμονα τον συντονισμό στο ευρύτερο κοινωνικό γίγνεσθαι. Μέσα από αυτή την καθημερινή διαδικασία ξεπηδά η «κομφορμιστική συνείδηση» που έρχεται να αντικαταστήσει την «συνείδηση».

Ως απότοκος του κομφορμισμού ο σύγχρονος άνθρωπος μιμείται τα χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές των ομάδων στις οποίες εντάσσεται. Και κάπου εκεί μέσα έχει απολέσει το δικαίωμα στην αυτοπραγμάτωση και στη χάραξη του δικού του μοναδικού δρόμου. Στους διαδρόμους του σχολείου και στο αντάμωμα με τους συμμαθητές αλλά και στην εργασιακή αρένα απαντάται η ομοιομορφία και η απόλυτη προσήλωση στην οργάνωση. Ο κομφορμισμός διδάσκει ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε, είναι η βέλτιστη συγκρότηση μίας οργανωμένης κοινωνίας. Ο σύγχρονος άνθρωπος παράγει και καταναλώνει αγαθά χωρίς εναλλακτικές λύσεις. Ως ένας κρίκος στην αλυσίδα της επιβίωσης που όταν για κάποιο λόγο σπάσει αυτή, ζητά άμεσα τη συγκόλληση.

Ίσως επειδή μέσα σε αυτήν την αλυσίδα επιτυγχάνεται το αίσθημα της ασφάλειας. Ο σύγχρονος άνθρωπος υιοθετώντας τους τρόπους συμπεριφοράς και τις συνήθειες των πολλών δε νιώθει αποκομμένος, αλλά μέλος ενός οικείου περιβάλλοντος.

Του οποίου όμως συχνά εξασθενεί η νοητική του δύναμη και η κριτική του σκέψη αδρανεί. Όμως υπό αυτές τις συνθήκες η δημοκρατία αλλοιώνεται και εκφυλίζεται όταν οι πολίτες στερούνται της βούλησης και συχνά χειραγωγούνται κάτω από τις αποφάσεις της εξουσίας.

Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει την τάση να εξομοιώνεται με τους άλλους, καταλήγοντας στην ολοκληρωτική συστολή της ατομικότητάς του και στην αντικατάσταση της από τη μάζα, αφού δεν φέρει πλέον τα ιδιαίτερα εκείνα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν άτομο αυτόνομο, μοναδικό και αυτόφωτο.

Σε μία κομφορμιστική κοινωνία, οι φωνές που ακούγονται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας μοιάζουν με τις φωνές των Σειρήνων που θέλγουν τον τηλεθεατή, ξεχνώντας τον δικό προορισμό στο ταξίδι της δικής του Οδύσσειας.