Μυθολογικές αλήθειες και σύγχρονη πραγματικότητα

Δαίδαλος και Ίκαρος, Προμηθέας και το πανανθρώπινο δώρο της τέχνης της φωτιάς, ο άπληστος Ερυσίχθονας, Πύργος της Βαβέλ, είναι μερικοί από τους μύθους, που από το Δημοτικό ήδη θα μπορούσαν να μας είναι γνώριμοι. Είναι όμως η μυθολογία τόσο μικρής, προϊστορικής μόνο σημασίας, μια απλή εξιστόρηση ανούσιων, έξω από τη λογική και την αναγκαιότητά της, φαντασιακών αφηγήσεων; Η ύβρις και η αλαζονεία του ανθρώπου να ξεπεράσει τα ανθρώπινα όριά του με την ανώριμή του ανυπακοή στους φυσικούς νόμους, κατά το μύθο του Ίκαρου και του Δαίδαλου.

Η συνύπαρξη, κάτι που ήταν ήδη γνωστό από τους μυθολογικούς χρόνους, της όποιας τεχνικής ανάπτυξης και προόδου με την κοινωνική αδικία, την έριδα και την ανίερη και αναίσχυντη ανθρώπινη συμπεριφορά, που ανάγκασε τελικά τον Δία να στείλει την αιδώ και τη δίκη, για να συνετίσουν τους ευεργετηθέντες από τον Προμηθέα ανθρώπους.

Η απληστία του καταπατητή και καταστροφέα, για να κτίσει ένα μεγαλύτερο παλάτι, του ιερού άλσους της θεάς Δήμητρας, που τον καταράστηκε να φάει ως και τις σάρκες του προσπαθώντας να κορέσει την απληστία του, κατά το μύθο του Ερυσίχθονα, όπως και η ύβρις αλλά και καταληκτική γλωσσική και όχι μόνο ασυνεννοησία των ανθρώπων, που σύμφωνα με τη Βίβλο, κι αυτοί θέλησαν να ξεπεράσουν το ανθρώπινο, φυσικό μέτρο, με τον Πύργο της Βαβέλ, είναι μερικά μόνο πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα μιας διαπολιτισμικής, διαχρονικής σοφίας, μιας πανανθρώπινης πολιτισμικής παρακαταθήκης.

Δυστυχώς, ο σύγχρονος τεχνοεπιστημονικά, αλλά όχι και εσωτερικά διαφωτισμένος άνθρωπος, υβριστικά αλαζονικός, επικυρίαρχα και εξορθολογισμένα ελεγκτικός και πλανητικά καταστροφικός, αγνοεί ή και ευτελίζει αυτή τη σοφία. Χαρακτηριστικά αυτής της ανθρώπινης άγνοιας, σύγχυσης και μωρίας: Ο τεχνολογικός ντετερμινισμός, που του υπόσχεται, με τον μετανθρωπισμό του, ακόμη και την ύβρι της αθανασίας –  που αν βέβαια ποτέ θα κατορθωνόταν δεν θα ήταν μια ανθρώπινη αθανασία αλλά μια “αθανασία” μιας στην καλύτερη περίπτωση υβριδικής, ρομποτικής οντότητας, ενός κυβόργιου (cyborg) που καμία σχέση δεν θα έχει με οτιδήποτε το ανθρώπινο.

Η παγίδευση του σύγχρονου ανθρώπου μέσα στα τεχνοεπιστημονικά του επιτεύγματα, με αποτέλεσμα να επισπεύδει την αυτοκαταστροφή του, την οποία ο δόλιος αντιλαμβάνεται αποκλειστικά ως ανάπτυξη και πρόοδο. Η αδυναμία του να συμπεριφερθεί ως ενεργός πολίτης, να συνεννοηθεί με τους συνανθρώπους του και να τους εμπιστευθεί, να εμπιστευθεί – μέσα στους ωκεανούς τις ηλεκτρονικής, διαδικτυακής πληροφόρησης και παραπληροφόρησης, του οικονομισμού και της ρεμούλας, του όλα επιτρέπονται και όλα είναι προς αγοραπωλησία (business as usual) –  την έγκριτη επιστήμη ή ακόμη και να τη διαχωρίσει από την παραπληροφόρηση, τη συνωμοσιολογία και την ψευδοεπιστήμη, κερδίζοντας έτσι ένα μεγάλο κομμάτι της αυτονομίας του, της αξιοπρέπειάς του και της ελευθερίας του. Και είμαστε μόνο στην αρχή. Τα δύσκολα μάλλον έπονται.