Συνάντηση Μπάιντεν–Ερντογάν: Οι διαφορετικές προσδοκίες Άγκυρας και Ουάσιγκτον και το μήνυμα της «απόβασης» στη Λιβύη

Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα είναι ένας από τους τρεις ηγέτες χωρών, με τους οποίους θα συναντηθεί σήμερα στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες ο Τζο Μπάιντεν, στο πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την εκλογή του.

Είναι όμως οι προσδοκίες της Άγκυρας και της Ουάσιγκτον σήμερα από το κρίσιμο ραντεβού Ερντογάν-Μπάιντεν οι ίδιες; Σίγουρα όχι! Είναι μεν διαφορετικές, αλλά τουλάχιστον όχι… φυγόκεντρες. 

Η προσδοκία του Ερντογάν είναι να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση με την αποστολή σήμερα στις Βρυξέλλες και τις συναντήσεις του με όλους τους ηγέτες που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην Ευρώπη, μεταξύ των οποίων και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ από την άλλη, η προσδοκία του Μπάιντεν είναι να ανακτήσει την ηγεμονία της Δύσης με την 3ήμερη «απόβασή» του στην Ευρώπη και τη συνάντησή του με το Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Για αυτό το λόγο, πολλοί στην Τουρκία θεωρούν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος μόνο μέσω του Ερντογάν θα το καταφέρει. Δηλ. αν δείξει την πυγμή του στον ανατολίτη, ισλαμιστή, άτακτο και θορυβώδη ηγέτη και γείτονά μας που δημιουργεί συνεχώς προβλήματα, τότε θα γίνει ο νέος «ήρωας της Δύσης».

Ο Τούρκος πρόεδρος θα δείξει ότι δεν θέλει να μετακινηθεί από τον άξονα του ΝΑΤΟ προς τον άξονα Ρωσίας-Κίνας. Ότι θέλει να παραμείνει στο «άρμα», παρά τις περί αντιθέτου -για επίδειξη ισχύος- δηλώσεις του κατά καιρούς περί άλλων εναλλακτικών…

Το ίδιο κι ο Τζο Μπάιντεν. Θέλει να κρατήσει την Τουρκία στο «άρμα» της Δύσης, αλλά με όρους… Δύσης.

Κανένας επομένως δεν έχει… φυγοκεντρικές τάσεις κι αυτό είναι ένα σημείο σύγκλισης.

Η Άγκυρα, ωστόσο, μέχρι στιγμής συμπεριφέρεται σαν το πρόβλημα να είναι τόσο μικρό που αν αποθηκεύσουμε κάπου τους S-400 και δώσουμε το κλειδί στους Αμερικανούς, το πρόβλημα θα λυθεί. Η άποψη της Άγκυρας είναι ότι, εάν καταφέρουμε να λύσουμε το πρόβλημα των S-400 και της ανατολικής Μεσογείου, οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ θα βρεθούν σε καλό δρόμο.

Αυτό είναι το επιχείρημα που χρησιμοποιεί τελευταία. Ωστόσο, αυτή είναι η απλουστευμένη αντίληψη της Τουρκίας.

Για το Μπάιντεν ωστόσο, οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ ίσως να μην βελτιωθούν ποτέ ακόμη και αν επιλυθούν κάποια προβλήματα εξωτερικής πολιτικής. Παρά μόνο αν υπάρξουν σοβαρές μεταρρυθμίσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Η κυβέρνηση Μπάιντεν δίνει αυτά τα μηνύματα στην Τουρκία από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Ιανουάριο. Κι ο Μπάιντεν αναμένεται σήμερα να το καταστήσει και πάλι σαφές στον Ερντογάν.

Ο αμυνόμενος Ερντογάν και η διπλωματική «αδυναμία»

Ο Τούρκος πρόεδρος βέβαια σήμερα πάει ουσιαστικά για να δώσει ΜΙΑ και μόνο απάντηση στον Αμερικανό ομόλογό του, καθιστώντας έτσι τον Μπάιντεν «δικαστή». Και τον Ερντογάν κατηγορούμενο, που πρέπει να δικαιολογηθεί για… πολλές από τις πολιτικές του.

Ωστόσο, αυτό που καθορίζει τις «υγιείς» διεθνείς σχέσεις είναι αμοιβαία οφέλη, καθώς και πιθανές αμοιβαίες ζημιές. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να εξετάσουμε τις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες όχι σε ένα πλαίσιο δικαστή-κατηγορούμενου, ούτε και στη βάση μίας κενής αλαζονείας του τύπου «χτύπησα τη γροθιά μου στο τραπέζι».

Ωστόσο, πριν συναντηθεί με τον Μπάιντεν, ο Ερντογάν έκανε ένα διπλωματικό λάθος αποκαλύπτοντας μια σημαντική αδυναμία στον συνομιλητή του. Την 1η Ιουνίου, στην κρατική τηλεόραση TRT, ο Ερντογάν είπε ότι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που καθορίζουν της εξωτερικές σχέσεις της χώρας είναι η προσωπική επαφή που έχει με τους ηγέτες των άλλων χωρών και παραπονέθηκε που δεν έχει καταφέρει ακόμη να συναντηθεί με τον Μπάιντεν. Αυτό στην πραγματικότητα σημαίνει ότι "μπορείτε να χειριστείτε καλύτερα την Τουρκία και με μεγαλύτερη ευκολία μιλώντας σε μένα απευθείας αντί στους θεσμούς, όπως το υπουργείο Εξωτερικών".

Αυτό οδηγεί στην αντίληψη ότι όχι μόνο ο Μπάιντεν, αλλά οποιοσδήποτε ηγέτης που θέλει να πάρει αυτό που θέλει από την Τουρκία, θα πρέπει να καλέσει τον Ερντογάν απευθείας αντί του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών και θα έχει αποτελέσματα χωρίς καθυστέρηση.

Όταν όμως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει δημιουργήσει αντιπάθειες στους συνομιλητές του ή δεν υπάρχει «σημείο επαφής» γιατί μιλούν άλλη «γλώσσα», τότε τί γίνεται με τα συμφέροντα της Τουρκίας; Εξαρτώνται από το όνομα του ενός ανδρός και η χώρα οδηγείται στο περιθώριο;

Αυτό το… διπλωματικό κενό και αδυναμία της Τουρκίας είναι και που την έχει υπονομεύσει τα τελευταία χρόνια.

Το θετικό και το αρνητικό σενάριο για την Τουρκία

Επί του πρακτέου τώρα… Τί περιμένει η Άγκυρα να προκύψει από τη συνάντηση Ερντογάν-Μπάιντεν; Τα σενάρια είναι πάντα δύο και είναι άγνωστο αν η Τουρκία έχει προετοιμαστεί και για τα δύο.

Το θετικό σενάριο για την Τουρκία θα ήταν η αλλαγή προσέγγισης του Τζο Μπάιντεν απέναντι στον Ερντογάν και η αντιμετώπιση των προβλημάτων με έναν πιο «εμπορικό» τρόπο, δηλ. τύπου win-win.

Το αρνητικό σενάριο θα ήταν ο Αμερικανός πρόεδρος να εμείνει στην αρνητική του στάση για την Τουρκία και να ζητήσει πλήρη αποχώρηση του ρωσικού αντι-πυραυλικού συστήματος S-400 από την Τουρκία, γεγονός που θα σήμανε ένα ντόμινο εσωτερικών εξελίξεων στην Τουρκία, επηρεάζοντας την οικονομία μέχρι και την πολιτική καριέρα του Ερντογάν, αλλά και ένα ντόμινο επιδράσεων στην περιοχή της ανατ. Μεσογείου.

Η συνάντηση αυτή θα καθορίσει επίσης την κατάσταση στο Αιγαίο και την ανατ. Μεσόγειο και το πόσο θερμοί θα είναι οι επόμενοι μήνες μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Τουρκίας.

Η επίσκεψη στη Λιβύη «φρένο» στις δυτικές πιέσεις σήμερα

Την ίδια ώρα, ένα γεγονός το Σάββατο τράβηξε ιδιαίτερα την προσοχή των διπλωματών στην Ευρώπη.

Η αιφνίδια «προσγείωση» 6 υπουργών και στενών συνεργατών του Ερντογάν στη Λιβύη έστειλε ένα μήνυμα στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ. Δεν είναι τυχαίο που αποφασίστηκε αυτή τη χρονική στιγμή η τουρκική «απόβαση» στη Λιβύη. Κομίζει σίγουρα κάποια μηνύματα στον Μπάιντεν και τη Δύση.

Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θέλουν απόσυρση όλων -και κυρίως των ρωσικών και τουρκικών στρατευμάτων- από τη βόρεια Αφρική, δηλ. εκκαθάριση του τοπίου, και σήμερα να υπάρξει και σε αυτό το θέμα πίεση στον Ερντογάν, ο Τούρκος ηγέτης θέλησε να δείξει την πυγμή του στο πεδίο και να παρουσιάσει τα κέρδη του εκεί.

Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ ήδη πέρασε το μήνυμα λέγοντας ότι «η Λιβύη δεν είναι ξένη χώρα για εμάς». Έχουμε στρατό, ανοικοδομούμε τη χώρα. Έχουμε εγκατασταθεί πλέον εδώ…

Αξιοπρόσεκτη επίσης και η τριμερής συνάντηση που προηγήθηκε πάνω σε ένα βρετανικό αεροπλανοφόρο την Παρασκευή το απόγευμα μεταξύ του Τούρκου υπουργού Άμυνας με τον Άγγλο και Ιταλό ομόλογό του. Μια απρογραμμάτιστη και περίεργη συνάντηση. Σίγουρα τη δεδομένη χρονική στιγμή κάτι συζητήθηκε εκεί, ίσως και να συμφωνήθηκε.

Δύο λοιπόν κινήσεις της Άγκυρας τις παραμονές του κρίσιμου ραντεβού, που κάτι σήμαιναν…

Και τί σήμαιναν; Σύμφωνα με το ρεπορτάζ των φιλοκυβερνητικών μέσων ενημέρωσης της Τουρκίας, η «απόβαση» σκόπευε να προκαταλάβει πιέσεις στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ σήμερα.

«Ναι, μας πιέζουν. Όλες οι ξένες δυνάμεις. Τους είπαμε με αυτή την κίνηση ότι δεν μπορείτε να εξισώνετε τον Τούρκο στρατιώτη που πήγε στη Λιβύη βάσει διμερούς συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών, που άλλαξε την πορεία του πολέμου και που έσωσε την Τρίπολη από την κατοχή του Χαφτάρ, με τους Ρώσους Βάγκνερ και τους μισθοφόρους από το Τσαντ και το Σουδάν», δήλωνε ανώνυμος Τούρκος αξιωματούχος στην ναυαρχίδα του φιλο-κυβερνητικού τύπου, τη «Γενί Σαφάκ».

Όπως μπορεί να γίνει κατανοητό από αυτά τα λόγια, η Άγκυρα, συνειδητοποιώντας ότι θα πιεστεί για τη Λιβύη στις Βρυξέλλες, θέλησε να πάρει το προβάδισμα με την «απόβασή» της στην Τρίπολη, μεταδίδοντας το μήνυμα "Μην μας πείτε τίποτα σε αυτό το θέμα".

Όπως πάντα, ο Τούρκος πρόεδρος παίζει σκάκι στη διεθνή σκηνή. Και προσπαθεί να προκαταλάβει διαθέσεις, συμπεριφορές και δηλώσεις. Κι όταν δεν μπορεί να πετύχει κάτι με τα λόγια, το κάνει με παρουσία στο πεδίο της μάχης.

Όλες οι ειδήσεις

Πανελλήνιες 2021: Τα θέματα σε Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία

Προνόμια εμβολιασμένων: Έρχεται η νομοθετική ρύθμιση για τις διευκολύνσεις

Τσικούρης για Έρικσεν: Συγκοπτικό επεισόδιο που πιθανότατα συνδέεται με τη «νόσο της Νάξου»

Συνέδριο Γονιμότητας: Ακυρώθηκε έπειτα από τις αντιδράσεις για το σεξιστικό σποτ

Κρίσιμο τετ α τετ Μητσοτάκη-Ερντογάν… με το βλέμμα στον Μπάιντεν